De winter staat voor de deur en we zijn de gin & tonic even beu gezien. Om de wintermaanden door te komen grijpen we naar de gerijpte spirits die mooi aansluiten bij onze open haard en het kloteweer. Sinds enkele jaren heb ik me verdiept in drank. Nu zijn er twee soorten mensen die iets van drank kennen: zij die het altijd beter weten en op je neerkijken (deze herken je vaak aan hun vetbuik en vaste stek aan de toog) en de dun gezaaide soort die hun kennis overdraagt om onwetenden verder te helpen. Laat mij bij die tweede groep behoren.

Hieronder worden enkele misverstanden de wereld uit geholpen. Ik noem ze misverstanden omdat ik ze vroeger ook misverstond.

1. Whisky is van de Schotten

Qua kwaliteit zijn er enkele landen sterk komen opzetten. Met aan kop de Japanners. Zij zijn de Duitsers van het Oosten, wanneer ze zich ergens achter zetten doen ze dat met man en macht en zijn ze moeilijk af te stoppen. Bekende whisky goeroe’s zoals Jim Murray en Michael Jackson (don’t picture the performer, please) brengen – brachten in het geval van Michael Jackson, hij overleed in 2007 – jaarlijks een rangschikking uit. Sinds enkele jaren zijn het de Japanners die de rest het nakijken geven. De Schotten strijden voor de ereplaatsen. In Jim Murray’s top was er zelfs geen Schot in de top 5 te bespeuren, een pijnlijke zaak. Naast andere voor de hand liggende landen (Ierland, VS) wordt er ook whisky geproduceerd in landen als Zweden, India en zelfs België, waaronder The Belgian Owl de meest prestigieuze is, met enkele Gouden Medailles van Jim Murray op zijn borst.

Maar misschien zijn Schotten nog steeds de meest fervente drinkers? In no way volgens de cijfers. In volume staan de Indiërs los op kop met 1,500,000,000 (jawel) liter op jaarbasis. Hiermee staan zij in voor de helft van de wereldconsumptie. Nergens ter wereld wordt er gemiddeld meer dan twee liter whisky per inwoner (baby’s en moslims meegeteld) gedronken dan in Frankrijk. De best verkopende fles ter wereld is Officers Choice, een Indisch merk in het lage prijssegment. Johnnie Walker is het meest verspreide merk ter wereld maar sloot zijn laatste Schotse vestiging in 2009 en is dus niet meer Schots. En het sterkst consumerende whiskyland t.o.v. andere spirits is Angola (90% whisky). De Schotten vallen nergens te bespeuren…

Wel ga ik niet alle pluimen van de Schotten hun hoed stelen. Het is nog steeds een land met een buitengewone whiskyreputatie en mogelijk het land waar de whiskygeest het felst leeft. Ondanks de cijfers en feiten zullen ze zichzelf ook altijd tot whiskyland blijven uitroepen, ook deze onvoorwaardelijke trots verdient een pluim.

2. Whisky schrijf je als whiskey

De spellingspolitie kom je overal tegen, ook in de whiskywereld en in de whiskeywereld. Als de hond van Pavlov beginnen ze te kwijlen wanneer ze een tekst over whisky lezen, zich verwachtend aan de schandalige schrijffout, om in een comment de spelling te corrigeren. Dikwijls zijn deze honden zelf ook verkeerd. Gezien er geen internationaal Groen Boekje bestaat zitten we dikwijls in een grijze zone.

De basisregel die het meest wordt gehandhaafd is de volgende: voor elke whisk(e)y gebruiken we de schrijfwijze die wordt verkozen door zijn land van herkomst. Ieren en Amerikanen nemen de ‘e’ mee en Schotten, Japanners en Canadezen doen het met een letter minder. Landen die nog maar net de kunst van whisk(e)y hebben ontdekt, hebben dikwijls nog geen kleur bekend. Hier vinden we beide schrijfwijzen terug. Zelf gebruik ik consequent whisky omdat ik geen zin heb in eindeloze discussies en omdat whisk(e)y minder aangenaam leest. En trouwens: het meervouw van whiskey is whiskeys en het meervouw van whisky is whiskies. Geen idee of die honden dat ook weten.

3. Blended whisky is not-done

De goedkoopste whiskies zijn meestal blended whiskies (William Lawson’s, J&B, Johnnie Walker Red Label, …). Deze behoren tot de brolcategorie en besmeuren de reputatie van blended whiskies in het algemeen. Meer dan een wankel huwelijk met cola en veel ijs verdienen ze niet. Maar onze eerder vermelde goeroe’s hebben niets dan lof voor bijvoorbeeld een Johnnie Walker Black Label. En in Japan wordt blending meer als een kunst aanschouwd. Brands met een luxereputatie zoals Hibiki zijn bijvoorbeeld blends. In plaats van deze blended whiskies uit te sluiten, stel ik voor om ze te omarmen. Zeker qua prijs-kwaliteit verhouding scoren ze dikwijls zeer goed.

4. Whisky drink je met 2 druppels mineraalwater in je glas

Als we alle energie die aan whisk(e)y-met-of-zonder-water-of-ijs discussies werd besteed, hadden kunnen investeren in een betere wereld, dan hadden we nu in een wereld zonder miserie, oorlog en accijnsvrije sterke dranken geleefd. Voor eens en voor altijd: er bestaan geen regels.

Wel zijn er enkele elementen waarmee we rekening kunnen houden. Wil je alle smaken proeven die de whisky in zich heeft? Op kamertemperatuur en zonder toevoeging ga je de meeste nuances waarnemen. Wil je ontspannen in je zetel na een kutdag zonder over al te veel na te denken? Voeg gerust een ijsblokje of wat water toe zonder je te schamen.

Verder moet je weten dat het alcoholpercentage dikwijls een bewust keuze is van de distilleerderij. Ooit al eens geproefd van een vergeten glas whisky van de dag voorheen waaruit de alcohol verdampt is? Dit smaakt naar water met een beetje graansmaak. Alcohol draagt smaak voort (alcohol heeft dus ook een nobele functie). Een Japanse whisky die met 51,4% alcohol op de markt wordt gebracht doet dit veeleer voor smaakdoeleinden dan voor verlaagde douaneheffingen.

5. Whisky hoort niet thuis in cocktails

Als je een fles Schotse single malt whisky verwerkt in een cocktail kan ik je twee tips meegeven: (i) gebruik geen al te dure fles gezien de meest subtiele smaaknuances verdwijnen in de cocktail en (ii) vertel het nooit tegen een Schot. Wat andere whiskies betreft zoals Bourbons en Canadese Rye’s: zij staan te springen om verwerkt te worden in je cocktail. Maar telkens onder hetzelfde motto: respect voor de spirit voorop.

6. Whisky is bruin

Net toen ik dacht dat er een paar zekerheden in mijn leven bestonden, bleek dat er ook witte whisky bestaat. Whisky wordt al sinds jaar en dag ook verkocht vooraleer het heeft kennisgemaakt met een vat. Zo konden de distillateurs een overschot aan graan nog gemakkelijk verkocht krijgen. Sinds kort hebben ook de grote merken zich op deze markt gefocust. Koval, Highland Park en Jim Beam verkopen bijvoorbeeld witte whisky, dikwijls genaamd onder het label ‘raw’ of ‘new make’. Verwacht je aan een heel scherpe en brutale smaak. En eerlijk gezegd? Het smaakt niet echt naar whisky…

Nu is er een en ander gezeverd geweest over misverstanden in de whiskywereld. Wil je zelf de verschillen eens proeven en kennismaken met pakweg een Zweedse gerookte whisky? Dan kan je steeds bij Miraeus Cocktail Services terecht voor een tasting. Het niveau kan aangepast worden: van leek tot gevorderd tot to-be-Jim-Murray.

Cheers, guys en girls (want ook vrouwen drinken meer en meer whisky)!