De nota’s van informateur Paul Magnette (PS) zijn allemaal best nuttig, maar het zal het financiële plaatje zijn dat Open Vld en CD&V kan doen kiezen.

Wat gebeurt er precies? Een rotdag, dat was het gisteren voor de informateur.

• Het gekrakeel aan Vlaamse kant overschaduwde compleet z’n eigen persconferentie, die nochtans bedoeld was om nog eens ferm druk te zetten op iedereen (lees: CD&V en Open Vld) om hun “verantwoordelijkheid op te nemen”.
• De uitspraken van Bart Somers (Open Vld) (“Een blinde kan zien dat N-VA niet wil regeren”) kwamen als een boomerang terug: Bart De Wever (N-VA) gaf lik op stuk (“een georchestreerde aanval” en “geweldig cadeau aan Magnette”), wat alle aandacht opzoog en de sfeer verder verziekte.
• Na z’n triomfantelijke stelling bij de vorige persconferentie “dat nog geen enkele nota was gelekt”, bleek gisteren al dat steeds meer partijen de info van Magnette z’n nota’s op straat aan het gooien zijn. Dat is niet ongewoon, maar geeft barstjes in het vertrouwen. Zeker over het financieel kader moet nochtans vertrouwen worden opgebouwd.

Opvallend in de onderhandelingen: De vaststelling dat in deze ronde, de informatie, geen van de tien partijen zal ‘bewegen’, of ‘eraf gereden worden’.

• De N-VA mag dan wel bijzonder kwaad geweest zijn op Somers, en openlijk stellen dat er “een paars-groen spook door de Wetstraat waart” in het partijblad, de vaststelling is dat Bart De Wever (N-VA) gisteren niet opstapte of de deur dicht knalde. Ondanks de boosheid, wil de N-VA dus nog steeds verder onderhandelen. “Ze gaan ons moeten wegslaan als snot dat aan de vingers kleeft”, zo leest de plastische quote van de partijtop over de situatie, in Het Laatste Nieuws.
• Evengoed wil Magnette enkel op een ‘inhoudelijke’ manier de N-VA lozen. Het communautaire luik krijgt geen eigen hoofdstuk, de enige hervorming is de afschaffing van de Senaat. Veruit onvoldoende voor N-VA. “Er is slechts één partij die hierover wil praten. Ik zoek convergenties”, zei Magnette droog. Maar evengoed wilde hij absoluut niet antwoorden op de vraag of de N-VA eraf moet: “Mijn gevoelens zijn niet belangrijk”, antwoordde hij gevat op de vraag of hij het gevoel had dat “de N-VA nog wilde mee besturen”. De PS zal De Wever niet zelf buiten zetten.

De grote vraag? Kan Magnette Open Vld en CD&V verleiden om mee te stappen in een regenboogcoalitie? Die vraag blijft na gisteren evengoed onbeantwoord voor blauw als voor oranje.

• Bij Open Vld zetten de woorden van Somers, en de reactie van Bart De Wever iedereen op scherp. Uiteraard zijn er niet enkel fans van paars-groen bij de liberalen. Vicepremier Alexander De Croo (Open Vld) moest uiteindelijk op Terzake de communicatieve meubels gaan redden. Maar ten gronde weet iedereen bij de liberalen dat er pas geschakeld kan worden als Magnette duidelijkheid schept over een cruciaal punt: het fiscale kader.

• Bij CD&V reageerde men afkeurend over de woorden van Somers, en de daarop volgende druk vanuit Open Vld “dat CD&V z’n zaak op orde moest krijgen” en “moest weten wat het wilde”. De voorstanders van paars-groen bij de liberalen gooiden zo hun ruiten in bij CD&V: daar gingen de kopstukken wat feller op hun lijn gaan staan, dat “een Vlaamse meerderheid wenselijk blijft” (lees: de N-VA moet er mee in). Maar ook bij CD&V is helemaal niets beslist: net als bij Open Vld wil de partij vooral ten gronde weten in welk budgettair, sociaal-economisch en fiscaal kader Magnette het spel wil spelen. “Inhoudelijk discussiëren”, blijft de lijn van de onderhandelaars daar.

The big picture? De cruciale stap om van een informatiefase naar een iets serieuzere ‘formatie’ of zelfs ‘preformatie’ te gaan, moet nog genomen worden: over de centen moet duidelijkheid komen. Goed geïnformeerde bronnen wijzen erop dat Magnette werkt, na overleg met Europa, aan een financieel kader en ruwe begroting. Een paar krijtlijnen komen naar boven.

• De begroting hoeft niet per se in evenwicht te zijn, zelfs niet na 5 jaar regeren, tegen 2024. Maar het budget moet wel vooral “een structurele verbetering tonen”. Het primair saldo positief maken (meer netto inkomsten dan netto uitgaven) lijkt wel een breekpunt, zowel voor Europa als voor wie het meent met begrotingen.
• Misschien nog belangrijker: de nieuwe regering moet een geloofwaardig parcours opbouwen, waarbij het pad richting verbetering gaat, en ondersteund met structurele maatregelen die heel de legislatuur ook aangehouden wordt. Met andere woorden, niets beloven (“een begroting in evenwicht”, zo stelde de Zweedse coalitie) dat je daarna niet kan waarmaken.
• De structurele maatregelen zijn evident: een verdere flexibilisering van de arbeidsmarkt en vooral een meer degressieve werkloosheidsuitkering. De PS is al lang bereid over beide te praten, vraag is hoe ver ze willen gaan.
• De nieuwe sociale maatregelen die in Magnette z’n nota’s staan kosten geld. Ruwweg zo’n vijf miljard euro, een cijfer dat je in alle rust hoort terugkomen op basis van inschattingen van CD&V, Open Vld en zelfs N-VA. Bij de socialisten reageerden ze boos op de “framing” van die bedragen, maar niemand ontkent dat een socialer beleid geld zal kosten.
• Nieuwe inkomsten zijn uiteindelijk de elephant in the room. Want als de begroting op orde moet komen, en er staan zo’n 5 miljard aan nieuwe uitgaven klaar, dan moeten ofwel besparingen ofwel nieuwe taksen de zaak financieren. “Uiteraard is al over nieuwe inkomsten gepraat”, zo is bij de sp.a te horen. Maar bij Open Vld, CD&V en zeker N-VA blijven ze op hun honger zitten: er zijn geen grote voorstellen over gemaakt.
• Op z’n persconferentie gaf Magnette toe dat hij ook geen nieuw luik over fiscaliteit voorziet, en “dat er nog geen enkel voorstel over taks is gedaan”. Dat laatste moest hij corrigeren: er is sprake van een vliegtaks in z’n nota’s. Maar dat is het enige dat op papier staat. Niet onlogisch: als het beeld ontstaat dat dit een ’taksregering’ wordt, kan Magnette z’n project opbergen.

De essentie: Wat volgt is een delicate oefening. Want net zoals de PS de N-VA kan ‘dood doen’, door vast te stellen dat communautair “niemand mee wil met verdere staatshervormingen”, kan de N-VA de PS dood doen (in Vlaanderen) over het sociaal-economische, en met name over nieuwe taksen. Maar CD&V en zelfs Open Vld zullen niet meegaan op basis van een blanco cheque: er moet toch minstens duidelijkheid zijn over de cijfers, willen de Vlaamse christendemocraten en zelfs de liberalen het licht op groen kunnen zetten. Magnette zal met veel voorzichtigheid dus toch één en ander moeten lossen. Hij heeft twee weken. Hij sprak zichzelf alvast moed in deze keer, door met Martin Luther King te komen als ondertussen obligaat citaat op z’n persconferentie: “We must use time creatively, in the knowledge that time is always ripe to do well.“