Wie heeft in dit land de ultieme stopping power? Het ondertussen al notoire dossier van de Brusselse stadstol heeft het eens te meer aangetoond: de leidende formatie in de federale, Waalse én Brusselse regering is en blijft de PS. En dus als Paul Magnette (PS) beslist dat hij die stadstol niet ziet zitten, dan wordt het dossier op de lange baan geschoven, tot frustratie van de Brusselse minister-president Rudi Vervoort (PS), nochtans partijgenoot van Magnette. Vooral voor Groen en Open Vld is dat vervelend nieuws: zij botsen nu op de harde wetten van de politieke zwaartekracht.

In het nieuws: De Brusselse stadstol beroert de geesten.

De details: Na de ‘neen’ van Magnette blijft het rommelen.

• Een lichte paniek overviel de Brusselse minister-president Rudi Vervoort (PS) dit weekend. Zijn eigen voorzitter stuurde via een kranteninterview een heftige torpedo. Paul Magnette (PS) had in L’Echo verklaard “dat hij via z’n contacten met z’n Brusselse vrienden had begrepen dat die tol voor de volgende legislatuur zal zijn“. “We hebben dus nog tijd. Het doel is om niet te raken aan diegenen die niet veel middelen hebben, en niet anders kunnen dan zich via de auto te verplaatsten.”
• Voor Vervoort kon de verklaring niet lastiger zijn: in het Brusselse regeerakkoord staat heel duidelijk dat die ‘slimme stadstol’ er al in 2022 moet komen, deze legislatuur dus. En z’n coalitiepartners staken hun nek uit, zeker aan Vlaamse kant:
  • Sven Gatz (Open Vld), de minister van Budget in de Brusselse regering, ging tegen z’n eigen partij én z’n partijgenote Lydia Peeters (Open Vld) in de Vlaamse regering in, door de taks uit te tekenen. Als architect binnen de Brusselse regering zette hij door, waarbij het duidelijk was dat zijn eigen Open Vld, inclusief voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld), niet bij machte waren dat tegen te houden.
  • Elke Van den Brandt (Groen) is op korte tijd uitgegroeid tot een van de ware ‘helden’ van de groenen: een minister die in Brussel de coronacrisis heeft aangegrepen om onwaarschijnlijk snel en radicaal de stad te transformeren. Rijstroken weg, zone dertig op zo veel mogelijk plaatsten en dus ook de stadstol, als koninginnenstuk van een hele andere stadsmobiliteit.
• Vervoort kon dus niet anders dit weekend dan Magnette wat proberen te corrigeren, en herhalen dat het wel degelijk voor “deze legislatuur was”, die tol. Maar of daarmee de kous af is? Allerminst, zo lijkt het.
  • Bij de PS zijn er al langer grote bezwaren: niet zozeer omdat het een nieuwe belasting is op zich, maar wel omdat die als ‘unfair’ wordt gezien, omdat ze immers geen rekening houdt met of die belastingbetaler rijk of arm is, maar wel of hij/zij veel of weinig vervuilt met de wagen waarmee hij/zij Brussel binnen- en buitenrijdt. Arme mensen kunnen zich niet altijd de modernste, en dus meest milieuvriendelijke wagens veroorloven. Maar ze moeten wel op hun werkplek geraken.
  • Op dat snijvlak tussen een ecologische en sociale reflex, kiest de PS duidelijk dat laatste. Niet toevallig zit de PTB/PVDA in de nek van de PS, en die zijn enorm tegenstander van de taks.
  • Vervoort, immer de man die de consensus wil en de bruggen bouwt, kan dan wel proberen om in dit dossier te sussen, zijn partij zal niet opzijgaan. Want de lijn van de partijraad is nu door Magnette opnieuw bevestigd: geen antisociale taksen. Al in december herhaalde Ahmed Laaouej, de machtige baas van de Brusselse PS en geen vriend van Vervoort, zijn bezwaren: “Deze taks staat zeer ver van de waarden van de PS”.
• Brussel probeerde al langer het dossier wat te sussen, door telkens maar te herhalen dat er “overleg” nodig is met de andere deelstaten. Onder meer de nationale leiding van Open Vld herhaalde altijd die lijn, in de hoop dat het doek dan niet definitief zou vallen.
• Maar de PS doet dus wat anderen niet konden: er de stekker uithalen. Tot frustratie van de groenen, die wijzen op de “interne verdeeldheid” bij de PS, en in Brussel in een machtsstrijd zitten om het politieke leiderschap van de hoofdstad.
• Ecolo-vicepremier Georges Gilkinet bood in De Zondag overigens aan “te willen helpen”. “We moeten gezamenlijk oplossingen zoeken, met respect voor elkaars visie, zonder de mitraillette boven te halen. De problemen in Brussel zijn groot: de filevorming, de luchtvervuiling.” Maar of hij daarmee de federale regering een plezier doet? Zo importeert die straks potentieel een Brussels probleem.
• De N-VA-oppositie staat al weken klaar om Vivaldi vast te kleven aan die Brusselse stadstol, die in Vlaanderen ook niet bepaald enthousiast wordt ontvangen door automobilisten. Of Gilkinet dus vrij spel krijgt van zijn Vlaamse coalitiepartners om zich op het dossier te storten is maar zeer de vraag.

The big picture: Op vlak van fiscaliteit is duidelijk nog een clash te verwachten.

• Het was Vooruit, met voormalige voorzitter John Crombez, die fors inzetten op meer “fiscale rechtvaardigheid”, een thema dat opvolger Conner Rousseau overnam, en dat duidelijk ondertussen de PS ook beïnvloed heeft. Fiscaliteit is meer dan ooit een stokpaardje van de PS geworden.
  • Niet toevallig wilde de PS erg graag Financiën als departement, voor uiteindelijk CD&V er met Vincent Van Peteghem (CD&V) mee kon gaan lopen.
  • Maar de uitspraak van Magnette in datzelfde interview met L’Echo, over een ‘rijkentaks’, laat geen twijfel. Vandaag ligt een taks op de aandelenrekeningen met meer dan 1 miljoen euro op de tafel van de federale ploeg.
  • Maar moest die er niet helemaal komen, of moest ze minder dan de geplande 400 miljoen euro opbrengen, dan moet er gewoon een andere rijkentaks worden ingevoerd door de federale regering, zo stelde Magnette.
  • En de PS had al een concreet plan B: een progressieve taks op alle effectenrekeningen. Een straffere versie dus van de ‘rijkentaks’.
• Dat deed MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zaterdag meteen steigeren: “Neen, Paul Magnette, we gaan niet alle effectenrekeningen met een progressieve taks gaan belasten. Het regeringsakkoord is zeer duidelijk en we gaan dat respecteren, niet meer of niet minder. Bovendien, geen nieuwe fiscaliteit voor zij die werken, sparen of investeren“, zo tweette Bouchez quasi meteen.
• De vraag is of de MR dan wél die stopping power heeft, in de Vivaldi-coalitie. Bij de regeringsonderhandelingen was dat een bijzonder groot knelpunt: de MR eiste systematisch dat hun slogan werd omgezet in een harde garantie, ‘geen nieuwe taksen’. Dat kwam er uiteindelijk in de ondertussen al legendarische zin op het cruciale A4’tje dat de basis van het Vivaldi-akkoord vormde: “Geen nieuwe belastingen worden ingevoerd, behalve in het kader van de budgettaire discussie.”
• Maar met die zin werd in het socialistische kamp achteraf stevig gelachen: “Da’s zoveel als beloven aan je vrouw dat je ze nooit zal bedriegen, alleen als het echt niet anders kan“, zo stelt een kopstuk cynisch. “En Bouchez heeft dat wel getekend.”
• Het toont meteen aan dat straks op vlak van fiscaliteit een stevige clash wacht. Het is de socialisten menens: die effectentaks mag geen lege doos worden, onder geen beding. Niet toevallig noemde PVDA-voorzitter Peter Mertens het al een ‘effectloze taks’, en blijft hij dat herhalen: het wordt een zwakke plek voor de PS, als de taks niet de verhoopte 400 miljoen opbrengt.

Om te volgen: De miljardendans rond Europees geld gaat verder.

• Zoals verwacht werd vrijdag op het Overlegcomité geen definitieve knoop doorgehakt over het relanceplan dat België moet presenteren aan de Europese Unie. Maar de contouren van hoe het er zal uitzien, en vooral hoe de verdeelsleutel zal vallen van dat Europese geld, die worden wel duidelijker. Le Soir kon een voorlopige versie van het plan inkijken, dat eind april bij de Commissie definitief moet zijn.
• Een eerste rapport, met “Strategische oriëntaties”, van 49 pagina’s, is ondertussen wel klaar. Dat trapt wat open deuren in over waarin we gaan investeren:
  • digitale transformatie (5G, meer cybersecurity, een betere digitale overheid, …)
  • duurzaamheid (renovatie gebouwen, hernieuwbare energie, …)
  • mobiliteit (spoor, elektrische wagens, slimme mobiliteit, …)
  • samenleving (gezondheidszorg en onderwijs)
  • productiviteit (onderzoek en ontwikkeling, ondernemerschap, …).
• Wat de cijfers betreft, is er goed nieuws: het is bijna 6 miljard euro aan Europees geld geworden, 5,95 miljard om precies te zijn. Oorspronkelijk was een bedrag van 5,15 miljard voorzien, maar onder meer een aantal andere macro-economische parameters, die erop wijzen dat België erg zwaar getroffen wordt, doen het bedrag stijgen.
• Het is aan de premier, Alexander De Croo (Open Vld), om een ‘deal’ uit de brand te slepen over de verdeling van dat geld. Echt superlastig is die oefening niet: altijd leuker om te discussiëren over hoe het ‘extra’ aan miljarden te verdelen, dan over wie waar hoeveel gaat besparen.
• Maar toch, de verlanglijstjes lopen hoog op. En doordat de Franstalige beleidsniveaus zo verdeeld zitten, wil iedereen daar wel wat geld. Wie wil wat?
  • De federale overheid zou plannen hebben om tot 7,4 miljard euro te kunnen uitgeven, wat wel erg veel is. Er is 1 miljard in de begroting ingeschreven, de vraag is dus in hoeverre men rekent op al dat Europees geld, en of men verder zelf gaat investeren, vanuit de federale begroting.
  • Vlaanderen heeft al beslist dat het hoe dan ook voor 4,3 miljard relancemaatregelen neemt. “Dat komt er, of het nu Europees betaald wordt, of niet”, is te horen. Publiek eiste men 3 miljard euro voor haar relanceplannen, in realiteit zou het met 2,5 miljard kunnen leven.
  • De Waalse regering heeft ook een hele lijst plannen en projecten, voor in totaal tussen de 3 tot 4 miljard euro. Maar daar lijkt men op maximum 1,5 miljard te hopen.
  • Daarnaast heeft de Franse Gemeenschap heel concrete plannen, om hun scholen te (her)bouwen, voor 1,275 miljard.
  • En Brussel heeft voor 1 miljard projecten, en hoopt op minstens de helft aan Europese financiering.
• Een snelle optelsom leert dus dat er voor 16,7 miljard aan verlangens zijn, voor een kleine 6 miljard euro aan realiteit. En dat zelfs bij de ‘realistische schattingen’, de Franstaligen 2,775 miljard euro willen, met Brussel nog eens een half miljard, tegenover Vlaanderen dat 2,5 miljard wil. De vraag is of dat leefbaar is: het was wel meer dan symbolisch dat deze keer de Vlaamse regering “meer dan de helft” van het Europese geld eiste. Houdt Jan Jambon (N-VA) die eis vol, is de vraag deze keer.

Belangrijke discussie: Hoe zit het met vrije meningsuiting op de grote commerciële platformen van sociale media?

• Tienduizenden euro’s per maand, bijna 2 miljoen euro op twee jaar tijd, zoveel pompte Vlaams Belang in Facebook. Dat leverde hen een karrenvracht likes en enorm veel power op, op dat immens populaire platform. Vlaams Belang is daar de partij met de meeste likes.
• Maar het tij begon al een tijdje te keren: een pak van de parlementsleden van Vlaams Belang zagen hun profiel geschorst, konden niet meer posten, of werden geschrapt, nadat ze aangeklaagd werden door andere gebruikers.
• En het lijkt erop dat het de grote spelers, Twitter en Facebook (dat ook Instagram en WhatsApp in bezit heeft) maar zelfs Google met YouTube, deze keer echt menens is. Want de Amerikaanse president Donald Trump is van al die platformen gegooid, een behoorlijk straffe stap voor de techbedrijven, maar met verstrekkende gevolgen.
• Want als Trump er afgegooid wordt, waarom zouden dan mensen als Marine Le Pen, Geert Wilders en ook de leiders van het Vlaams Belang dan niet moeten vrezen voor hun vel?
• Vlaams Belang wil “niet naïef zijn” en bereidt zich voor op de dag dat hier hetzelfde gebeurt. Vandaar dat ze nu op het Russische medium Telegram begonnen zijn. “Ons nieuwe Telegram-­kanaal is een grote ‘nee’ aan deze censuur en dit machtsmisbruik”, zo laat voorzitter Tom Van Grieken (Vlaams Belang) weten in een persbericht.
• Overigens kunnen daarbij wel grote vragen gesteld worden: is het aan de grote techspelers om nu te gaan bepalen wat dan wél kan, en wat niet? Op basis van wat trekt men een lijn, en hoe consequent is men daarin? Net zoals overheden die een poging willen doen om ‘fake news’ te bestrijden, dat ruikt heel snel naar een ‘ministerie van waarheid’.
• Vorige week nog was er de discussie in de Kamer, waarbij de meerderheid opriep om niet langer de federale regering “illegitiem” te noemen. Als dat de norm wordt, zeker op sociale media, dan is de grens wel flinterdun om nog hard oppositie te kunnen voeren.

Ook genoteerd: Wat hebben Vlaams Belang en N-VA elkaar verteld in de zomer van 2019?

• In juli 2019 waren er een paar ontmoetingen tussen de top van Vlaams Belang, met Tom Van Grieken, Chris Janssens en Barbara Pas, en toenmalige Vlaams formateur Bart De Wever (N-VA). Daarbij ging het over de mogelijke toetreding van Vlaams Belang tot een coalitie, of tussenscenario’s waarbij Vlaams Belang gedoogsteun aan een minderheidskabinet zou aanbieden.
• Dit weekend klapte De Wever daarover uit de biecht in Het Laatste Nieuws: Vlaams Belang zou wel degelijk indicaties hebben gegeven tijdens die gesprekken dat ze ‘grote kuis’ wilden houden. Dat zou niet onlogisch zijn, met onder meer een Filip Dewinter (Vlaams Belang), die koffie ging drinken bij dictator Assad in Damascus, of bij marginale uitwassen van extreemrechts, zoals Gouden Dageraad in Griekenland.
• “Tom gaf er blijk van dat hij heel goed besefte dat het verleden van zijn partij, sommige uitingen van zijn partij en heel concrete figuren in zijn partij bestuursdeelname in de weg stonden. Daar hebben wij heel concreet over gebabbeld. Daar zijn man en paard genoemd.” En nog: “Van Grieken begon er zelf over.”
• Maar dat ontkent Tom Van Grieken nu in alle talen, in diezelfde krant: “Dit is een pertinente leugen. Dit is nooit ter sprake gekomen en ik heb zoiets nooit voorgesteld. Er willen heel veel mensen met Vlaams Belang regeren. De Wever ontpopt zich als een grote leugenaar om zijn politieke relevantie te behouden.”
• Het duidt op een duidelijke breuk, tussen beide Vlaams-nationale partijen. Over eventuele samenwerking in de toekomst klapte De Wever al eerder de deur dicht, terwijl een deel van zijn partij daar toch anders over denkt. Maar dat zal dan zonder de huidige voorzitter van N-VA zijn.
• Bij Vlaams Belang is ondertussen van een ‘schoonmaak’ geen sprake: Van Grieken gaf in meerdere interviews ook al aan dat hij dat niet opportuun acht.

De kernvraag: Moet het vaccin naar de mensen, of de mensen naar het vaccin?

• “Dicht bij de mensen“, is een slogan die nu populair is in de Wetstraat. Die past men blijkbaar ook toe op de komende uitrol van vaccins. Liefst 120 centra in Vlaanderen alleen al, en straks vermoedelijk 200 in heel het land.
• In Duitsland werkt men met zo’n 400 vaccinatiecentra voor in totaal 83 miljoen inwoners, of zo’n 200.000 personen voor één centra. In België heeft men straks met 200 centra per elke 55.000 personen één centrum.
• Je hoeft geen logistiek genie te zijn om op te merken dat dus veel meer vaccins getransporteerd, opgeslagen en behandeld moeten worden, met meer verzamelpunten, meer personeel én meer risico.
• De aanpak krijgt dan ook kritiek: “De verschillende coronavaccins toedienen is al complex. Dat nog eens verdelen over veel centra maakt alles nog ingewikkelder en verhoogt het risico op fouten“, zegt professor Roel Gevaers (Universiteit Antwerpen) in De Morgen.
• Net nu men zowel federaal als Vlaams in de regering heeft aangedrongen op een veel snellere uitrol van de vaccins, is het dus de moeite om eens over de strategie na te denken: kunnen niet ietsje meer mensen zich een tikje verder verplaatsten, waardoor het sneller, veiliger en efficiënter gaat?

Om te volgen: China laat nu toch het WHO toe om de oorsprong van het virus te onderzoeken. Het zegt veel over het grotere spel dat bezig is.

• Afgelopen week kon men noteren hoe China botweg weigerde om onderzoekers van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO toe te laten tot hun grondgebied. De Chinezen doen er immers alles aan om het beeld af te houden als zouden zij verantwoordelijk zijn voor de pandemie.
• Die brak eerst uit in Wuhan, ook al probeerden de Chinezen dat stil te houden, en het aantal doden en besmetten fel te minimaliseren. Ze logen zwart-op-wit over het aantal slachtoffers.
• Maar het Westen bleef, met uitzondering van Donald Trump, die het systematisch over het China-virus had, bijzonder mak. Zeker Europa is nauwelijks kritisch. Eén en ander valt te verklaren door de afhankelijkheid van Duitsland, ten opzichte van de Oosterse gigant. China is de grootste afzetmarkt geworden van Duitse export sinds vorige week, waarbij ze Frankrijk voorbijstaken. De relaties tussen Berlijn en Peking moeten dus gaaf blijven.
• Een nieuw handels- en investeringsakkoord, eind vorig jaar, bezegeld door Angela Merkel en Emmanuel Macron, brengt Europa zelfs dichter dan ooit bij de Chinezen.
• Die laten dus vandaag dan toch de WHO toe om een onderzoek uit te voeren. Ze konden moeilijk anders, na nieuwe internationale druk. Maar de gebeurtenissen in Hongkong, waarbij heel de top van de oppositie in één nacht de cel werd ingegooid, tonen aan dat Peking meer dan ooit vastberaden is om met ijzeren vuist te regeren.
• En dan hebben we het nog niet over Jack Ma, de Chinese techmiljardair, die plots van de aardbol verdween, nadat hij kritisch was over de Chinese banken, die in functie van het regime werken. De stilte over diens verdwijnen bij de Europese leiders is oorverdovend.
• Het valt straks af te wachten hoe de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden zich ten opzichte van China zal opstellen. In de campagne was die niet bepaald mals voor de nieuwe supermacht. Dat brengt Europa dus straks ook voor harde keuzes: wie zijn onze belangrijkste bondgenoten, en hoe ’trouw’ zijn we aan de principes die daarbij horen?