Een Europese top in Brussel, waarop de grote EU-jobs besproken werden, heeft niets opgeleverd. Angela Merkel, de Duitse kanselier, weigerde ‘haar’ kandidaat, christendemocraat Manfred Weber, als nieuwe baas van de Europese Commissie te laten vallen. Maar rond hem is geen meerderheid, evenmin rond de socialist Frans Timmermans of de liberale Margrethe Vestager.

Er zijn nog geen opvolgers voor Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk. Daarover waren de regeringsleiders van de 28 EU-lidstaten in Brussel samengekomen. Tusk deed er alles aan om tot een akkoord te komen, en bracht onder meer de Duitse kanselier Angela Merkel, de Franse president Emmanuel Macron en de Spaanse premier Pedro Sanchez bijeen in een intiem onderonsje.

Maar het lukt dus niet. Laat op de avond moest Tusk erkennen dat hij geen nieuwe Commissievoorzitter had gevonden. Die moet zowel een meerderheid van de Europese leiders als een meerderheid in het parlement achter zich krijgen.

“Er was voor geen enkele kandidaat een meerderheid. We zijn het eens dat het hele pakket de diversiteit van de Europese Unie moet weerspiegelen. We komen op 30 juni opnieuw bijeen”, zo vertelde Tusk op de persconferentie achteraf.

Ook de Franse president Emmanuel Macron kwam even met de pers spreken. Zijn boodschap was duidelijk: nu de Spitzenkandidaten hun kans gekregen hebben, is het tijd om nieuwe kandidaturen te overwegen. Dat was in realiteit al wel langer het geval. Macron had de afgelopen dagen een paar keer hard uitgehaald naar Weber, de Duitse Spitzenkandidat van de christendemocratische familie in Europa.

Daarmee had Macron danig Merkel tegen de haren gestreken: zij wilde daardoor op deze EU-top niet instemmen met een andere kandidaat dan de drie die de Europese partijen naar voor hadden geschoven: Weber, maar ook Frans Timmermans van de Europese socialisten en Margarethe Vestager van de Europese liberalen. Geen van de drie werd het dus. Macron wil nu een team van EU-toppers die “een nieuw tijdperk voor Europa belichamen”.

Grote Europese puzzel

Naast een nieuwe baas voor de Europese Commissie moeten er de vice-voorzitters gevonden worden, die de zware Europese bevoegdheden krijgen, zoals Mededinging. En er is uiteraard een een nieuwe voorzitter van de Europese Raad, een soort Europees president, nodig. Daarnaast zijn er ook vacatures voor de job van Hoge Vertegenwoordiger voor het buitenlands beleid, een soort EU-minister voor Buitenlandse Zaken, en de voorzitter voor de Europese Centrale Bank.

De naam van premier Charles Michel (MR) lekte de voorbije dagen bij Politico. Hij zou door Tusk naar voor geschoven worden als zijn opvolger. De Europese president moet immers uit de groep van 28 EU-leiders gekozen worden, en zo gek veel mogelijke kandidaten zijn er niet. Als de job naar de liberalen zou gaan, en dat wilde Tusk dus, dan maakte hij een ernstige kans.

Maar een lek beschadigde Michel z’n kansen, waarbij één man profiteerde: Guy Verhofstadt (Open Vld). Die is opzij gezet als leider van de liberale fractie in het Europees parlement. Renew, de blauwe familie in Europa, wordt voortaan door Dacian Ciolos geleid. Verhofstadt zag in dat hij een interne stemming niet zou overleven en stelde zich geen kandidaat meer. Maar hij aast op de job van parlementsvoorzitter. En dat kan uiteraard niet als de liberalen nog een topjob binnenhalen. De ene Belg z’n brood is de andere z’n dood dus.

Binnen 10 dagen weer samen

In principe blijft het voorzitterschap van de Commissie voor de Europese christendemocraten, de grootste familie. Maar Weber is dus wel onaanvaardbaar voor de anderen. Willen Merkel en co die post claimen, dan moeten ze met een andere naam komen. De liberalen zouden dan de Europese president mogen leveren. De socialisten krijgen in dergelijk scenario het voorzitterschap van het parlement en de Hoge Vertegenwoordiger.

Maar vraag is of die constructie binnen tien dagen opnieuw op tafel ligt, als de EU-leiders opnieuw bijeen komen. De regeringsleiders willen immers voor het Europese parlement bijeenkomt een deal hebben. Op 2 juli kiezen die een voorzitter, en als de regeringsleiders niets beslissen tegen dan, nemen de parlementairen zelf het initiatief.

Het kan best dat dan een heel ander compromisvoorstel uit de bus komt, als Tusk binnen 10 dagen de EU-leiders opnieuw ontvangt. Hoe dan ook: Michel was er dicht bij, maar voorlopig nog geen witte rook.