Vergeet de Brexit. De Europese Unie staat aan de vooravond van grote hervormingsplannen, waarbij vooral de eurozone een pak meer dichter naar elkaar zou opschuiven. De Franse president Emmanuel Macron heeft daarvoor ambitieuze plannen, maar het meest belangrijke: Angela Merkel spreekt nu haar steun uit, midden in haar kiescampagne.
Eén minister van Financiën voor heel de eurozone, die in Brussel z’n kantoor zou krijgen, bij de Europese Commissie. Dat is waar Emmanuel Macron van droomt, dat kondigde hij al langer aan. Maar op haar jaarlijkse persconferentie sprak Angela Merkel haar steun uit voor dat idee. En als Merkel spreekt, dan luistert de rest van Europa aandachtig.
De eurozone is een constructie die niet ‘af’ is. Alle landen delen één munt, de euro, maar ze zitten met hun fiscaal en financieel beleid soms wel erg ver uit elkaar. Dat leidt tot spanningen, en uiteindelijk zelfs diepe crisissen, zo bewees Griekenland de afgelopen jaren. “Meer integratie”, is nu het ordewoord. Maar ook: meer structurele hervormingen, zeker in Zuid-Europa, gaan belonen. Dat zou dan de job van die nieuwe minister van Financiën worden: miljarden steun uitdelen, in ruil voor zware structurele hervormingen, zodat heel de eurozone veel meer op elkaar afgestemd raakt.
Merkel trotseert haar achterban
Dat Merkel het idee van Macron steunt, toont aan dat het snel kan gaan. In september zijn er verkiezingen in Duitsland. De uitdager van Merkel, de socialist Martin Schulz, had zich eerder al volmondig achter de voorstellen van Macron geschaard. Hij verweet Merkel “geen visie te hebben op Europa”. Bij de kiezers van Merkel ligt zo’n pro-Europees standpunt, waarbij Duits belastingsgeld toch mogelijk naar Zuid-Europa vloeit, niet zo evident.
Maar de kanselier waagt zich nu toch ver, wat aantoont dat die hervorming wel eens erg snel zou kunnen gaan, eens Merkel herkozen is. Die kans is groot, ze ligt ruim voorop in de peilingen. Hoe ze het dan precies ziet, wat bijvoorbeeld concreet de job van die Europese minister van Financiën wordt, dat heeft Merkel niet gezegd. Net zo min heeft ze zich uitgesproken over hoeveel steun precies dan eurolanden zouden krijgen voor die ‘structurele hervormingen’, maar voor Merkel gaat het niet om miljarden euro’s.
De bladzijde van de UK is omgedraaid
En toch is de dynamiek binnen de EU wel duidelijk. De onderhandelingen met de Britten lopen moeizaam, maar de bladzijde van de UK is voor de Europese landen al grotendeels omgedraaid. Het vertrek van de Britten maakt dat plots veel meer mogelijk is: er is geen groot land dat steeds in de weg staat van hervormingen. En het zet kleinere landen voor scherpe keuzes: in Zweden is er sprake van om ook bij de eurozone te komen. Want het wordt steeds onaantrekkelijker om wel lid te zijn van de EU, maar niet de euro te hebben: de meeste beslissingen dreigen binnen dat clubje van de eurozone genomen te worden.
Bovendien willen Merkel en co ook dat Macron als president niet dezelfde weg opgaat als z’n voorganger, François Hollande. Dan is de kans groot dat vroeg of laat Marine Le Pen wel degelijk in het Elysée terecht komt. Dus willen ze dat Macron slaagt, dat hij pluimen op z’n hoed kan steken. Als Europa hervormen daartoe kan leiden, dan wil Merkel hem daar gerust een handje bij helpen.