De groenen staan aan de drempel van een grote verkiezingsoverwinning, als we op peilingen mogen voortgaan. En dan wil Meyrem Almaci (Groen) haar partij in de regeringen loodsen, en verantwoordelijkheid nemen. “De huidige coalitie wil verder doen, het liefst de klimaatbetogingen gewoon vergeten, ze gewoon versmoren en verdrinken.” Maar wie bij groene winst de leiding neemt, wie eventueel de eerste groene premier wordt, dat wil ze niet gezegd hebben. Kristof Calvo, of zij zelf? “Er zijn zo van die dingen die je eerst in petit comité bespreekt…”

“In tegenstelling tot wat sommigen misschien verwachten, is dit niet zomaar een verkiezing. Er is ongelooflijk veel aan het bewegen in die samenleving. Heel veel mensen verenigen zich ook om bepaalde dossiers op de agenda te zetten. En ofwel gaan we dat nu, eindelijk, meenemen in het beleid en een andere richting uitgaan, ofwel wordt dit het status quo. Dit zijn niet de verkiezingen die gaan over 2019, maar over ‘welk beleid voor de toekomstige generaties’. Dus er staat eigenlijk echt wel wat te gebeuren.”

Je surft op een maatschappelijke golf van verontwaardiging: die klimaatbetogingen, die CEO’s die zich verenigen … Maar nu moet je dat wel omzetten in een verkiezingsoverwinning?

“Wel, de uitdaging was eerst en vooral die mensen zichtbaar maken, een stem geven en ondersteunen de afgelopen jaren, want dit is niet uit het niets gekomen. Je had heel veel mensen die zich verenigden.”

Maar je moet vermijden dat je ze politiek te veel claimt?

“En je moet uiteraard wat er maatschappelijk beweegt vooral verder laten gaan en organiseren, maar je moet dat ook om kunnen zetten in een effectief politiek beleid. En dat moet je dan effectief kunnen omzetten in het wegen op onderhandelingen, op het beleid van de toekomst. En dat is hetgeen wat nu wel de inzet is.”

Je zegt heel expliciet “wegen op onderhandelingen”. Wat zal er op 26 mei ’s avonds dan de doorslag zijn om te kunnen zeggen dat je tevreden bent?

“Als het signaal dat we een andere richting uit moeten, niet genegeerd wordt. Wat het ergste zou zijn dat er op 26 mei kan gebeuren, is echt gewoon het status quo. Dat we opnieuw vijf jaar krijgen van meerderheidspartijen, dezelfde Zweedse coalitie, een remake met ook dezelfde kwalen. Stilstaan, het voor zich uit duwen van belangrijke dossiers, zoals de betonstop, het debat over mobiliteit, dezelfde aanpak van alles wat met klimaat te maken heeft, die ons helaas bij de slechtste leerlingen in Europa heeft gebracht.”

“Wat we nu echt nodig hebben, is dat er wel het besef is dat gewoon verder doen echt geen optie is. Dat die status quo echt wel wordt doorbroken.”

Is de kans groot is dat die Zweedse coalitie verder doet?

“Ik vrees dat wel, ja. Ik denk dat er een aantal partijen zijn die het liefste de klimaatbetogingen gewoon vergeten, ze gewoon versmoren en verdrinken in een gigantisch doembeeld. Het feit dat mensen zich verenigen, is daar een gevaar voor.”

De baarlijke duivel

“Klimaatzeloten” zei Bart De Wever (N-VA) daarover hé, een nieuw soort fanatici.

“Ja, ik vind dat opmerkelijk. Want als je gaat kijken naar Sign For My Future: wie zijn daar de ondertekenaars van? Dat is bijvoorbeeld vanuit de haven van Antwerpen, de CEO van Port of Antwerp, Jacques Vandermeiren. Dat is bijvoorbeeld een John Porter, CEO van Telenet, met wie hij graag op de foto staat. Dat is bijvoorbeeld de CEO van Umicore. Dat zijn heel veel bedrijven met wie die partijen de voorbije jaren graag op de foto zijn geweest, bij we ze graag op de koffie zijn geweest. Het is heel bizar dat je die dan op die manier probeert te marginaliseren. Zeker omdat die samenwerking echt uniek is.”

“We hadden ervoor al Ringland, rond de hele Oosterweeldiscussie in Antwerpen, waar veer verschillende groepen zich verenigden. Maar dit zijn echt bedrijfsleiders op hoog niveau met een maatschappelijk middenveld dat bezig is met natuur, leefmilieu en klimaat. En dan nog eens jongeren en gewoon grootouders voor het klimaat. Dat is een ongelooflijk draagvlak dat je daar hebt.”

Het was ook niet zo vaag: die CEO’s zeiden letterlijk, “wij willen een klimaatwet”.

“Ja. Ze waren zeer concreet in wat ze naar voren schoven en ik vond het ook ongelooflijk moedig dat ze zeiden, toen het debat hier in de Kamer bezig was, ‘We moeten ook dat grondwetsartikel voor herziening vatbaar stellen, wij willen 7 bis’.”

“Waarom zou je een extra optie onmogelijk maken of niet benutten? Het moet echt een andere richting uit. En dat is ook wat ik bedoel met die sense of urgency die al een aantal jaren aan het groeien is van onderop. Ik vrees dat een aantal partijen die liever negeren of wegzetten als marginaal, wat het wel onrecht aandoet.”

Maar hij zei niet “marginaal” hé, hij zei “fanatici”, “zeloten”.

“Ja ja, maar dat zijn de woorden van Bart De Wever. Ik heb er ook andere gehoord in het halfrond, waarbij zelfs werd ontkend wat er vanuit een aantal van die mensen werd gecommuniceerd. Daarbij hebben ook complottheorieën de ronde gedaan.”

Ja, Anuna De Wever is een agent van uw partij hé.

“Ja, in plaats van dit soort engagement te omarmen en als basis te nemen om echt leiderschap te tonen, doet men het tegenovergestelde en duwt men eigenlijk elke vorm van verantwoordelijkheid van zich weg. Ik vind dat heel bizar in een tijdsbestek, waar vanuit de samenleving die wil tot verandering wordt getoond, dat die centrumrechtse meerderheid eigenlijk zegt ‘wij hebben vooral veel schrik voor verandering, hou het allemaal bij wat het is. Wat er op ons afkomt, daar willen we zelfs niet naar kijken of daar hebben we het heel moeilijk mee’.”

Bart De Wever zegt dat ook letterlijk: “Ik heb schrik voor Kristof Calvo (Groen) als premier, ik heb schrik voor een tsunami aan belastingen.”

“Hij gebruikt zeer veel hyperbolen en karikaturen, maar wat voor mij vooral opvalt, is dat de grootste partij in dit land, die de afgelopen vijftien jaar in de Vlaamse meerderheid zat, de afgelopen vijf jaar, … De schaduwpremier was hij zelf, hé! Dat die hier in de Kamer zijn gigantische stempel heeft willen drukken, dat die ondertussen niet verder komt dan doembeelden over een andere partij, dat klassiek Calimero-gedrag.”

Jullie zijn de nieuwe baarlijke duivel.

“Zij waren volgens zichzelf, en dat is nog altijd zo, bevoegd voor alles, maar nooit verantwoordelijk. En het is dan wel opmerkelijk dat je moet terugvallen op het doembeeld over een andere partij, zonder dat je zelf kan zeggen hoe je de zaak kan aanpakken, zonder dat je verder komt dan een aantal symbolische zaken.”

“Het confederalisme… Laat ons eerlijk zijn, zolang de N-VA niet kan zeggen wat we in dit land nog samen gaan doen, is dat gewoon een Vlexit. Kijk naar het debat van de Brexit: we weten wat voor catastrofale gevolgen dat gaat hebben voor onze economie. Als je zegt ‘ik strooi met veto’s’, wie blijft er dan nog over? Dus het is opnieuw de bedoeling om opnieuw een soort één tegen allen-verhaal te krijgen. Wij vertellen ons eigen verhaal.”

Andere recepten

Je zegt wel niet dat je niet met N-VA in zee wil. Wil je met iedereen praten?

“Ik moet vaststellen dat als je het aantal veto’s dat nu al is uitgesproken optelt, dat het duidelijk is dat iemand zijn kiezers zal bedriegen. Want dit is niet houdbaar.”

Maar spreek eens over uw kiezers.

“Voor mijn kiezers is het eigenlijk heel duidelijk. Wij zijn een partij die muren wil slopen, die verbinding zoekt. En dat is natuurlijk zeer moeilijk met een partij als N-VA, die zegt ‘die partij is voor ons uitgesloten’ en ‘de groenen, dat gaan we absoluut niet doen’. Dat is zeer duidelijk. Het is ook heel duidelijk dat onze programma’s zeer moeilijk liggen.”

“Ik ben zeer fier een voorzitter te kunnen zijn die met de covoorzitters van Ecolo, Nollet en Khattabi, een hele goede samenwerking heeft. Dat is onze zusterpartij en van daaruit reiken we de hand naar voornamelijk andere progressieve partijen. Maar we zullen over muren heen moeten kijken. Maar ik stel wel vast dat er al ten aanzien van ons een heel duidelijk veto is.”

Je zegt “andere progressieve partijen”. Wat is je droomcoalitie dan?

“Om heel duidelijk te zijn: we praten nu al, we zijn een maand voor de verkiezingen, over een politique politicienne alsof we in een Temptation Island-verhaal zitten. Ja, het is écht zo. Het overheerst.”

Maar mensen willen toch weten met wie je een regering wil maken? Dat is toch niet zo gek?

“Ja, absoluut! Maar wat ik stilaan merk is, zelfs terwijl ik nu deur aan deur aan het gaan ben, nu ik er nog tijd voor heb, want de grote debatten gaan nog losbarsten, dat mensen het eigenlijk beu zijn dat het gaat over wie met wie en wat en hoe en dat het niet gaat over het waarom, waarover en wat. En dat verhaal is voor ons essentieel. En dan laat die kiezer zich in mei uitspreken …”

Ik stel mijn vraag nog een keer: wat is voor u dan een droomcoalitie?

“Wel, voor mij is een droomcoalitie diegene die een klimaatregering mogelijk maakt, met een sociaal hart. Dat waar het aan ontbroken heeft de afgelopen jaren. Een coalitie die die andere richting uitgaat. Want we hebben de afgelopen jaren gezien dat de armoede is gestegen. Kinderarmoede is niet gehalveerd, ze is gestegen. We hebben gezien dat de files zijn gestegen, dat het met de luchtverontreiniging helaas nog niet genoeg de juiste weg uitgaat. We hebben gezien dat we een gat in de begroting hebben van 8,5 miljard (euro, red.). U kent de renteomgeving, u kent de conjunctuur op dit moment. De vooruitzichten zijn niet dat we dezelfde prachtige context gaan hebben.”

“Dus we zitten in uitdagende tijden en deze recepten hebben overduidelijk niet gewerkt. En dan zeggen wij ‘we moeten naar andere recepten gaan’ en wie met ons daaraan wil werken, daar gaan wij mee praten.”

Want, vergeef mij, de vorige keer dat wij een interview deden, had u het zelf over die groen-blauwe motor die een mogelijkheid was. Terwijl ik nu wel voel dat jullie meer naar de socialisten kijken als partner.

“Voor alle duidelijkheid: toen, met Nieuwjaar, hadden we een klimaatresolutie neergelegd hier in de Kamer, die toen bijna kamerbreed gesteund werd, want de N-VA heeft zich daar toen ook op onthouden en de positie van het Vlaams Belang kenden we. En ik was blij verrast om te zien dat CD&V en Open Vld samen met de MR mee steunden. Maar wat hebben we dan gezien met de Klimaatwet? Dat CD&V en Open Vld mee op de rem zijn gaan staan. En of ze dat nu deden om al hun opties met de N-VA open te houden of niet, voor mij is het wel overduidelijk dat als je het ene doet aan het einde van het jaar, dat je dat dan ook waarmaakt en dat je je niet gaat verschuilen achter ’technische redenen’ enzovoort, als je ziet wat dat draagvlak was.”

“Dus daar was ik wel heel teleurgesteld in, maar ik ben en blijf de voorzitster van een progressieve partij. Mijn eerste partner is altijd Ecolo. We zijn ook zeer sterk in Europa op dit moment. Kijk maar naar de peilingen van de Duitse groenen. Er is een hele groene golf bezig en mijn eerste opdracht nu is om zowel in Vlaanderen zover mogelijk te springen als in Wallonië de zusterpartij, die een fantastische score haalt, mee vooruit te helpen en samen te kijken hoe we die ommekeer kunnen inzetten. Want wat het ergste zou zijn, is dat men gewoon business as usual doet en gewoon negeert wat er gaande is. Dat is onze opdracht als groene partij nu om ervoor te zorgen dat dat zich zoveel mogelijk verwezenlijkt in een andere richting.”

“Het premierschap is niet iets waar je zomaar voor solliciteert”

Ben je kandidaat-premier?

“Het is altijd een mooi compliment als iemand die vraagt stelt.”

We stellen ze aan elke voorzitter hoor. Maar bij u misschien toch wel iets serieuzer, om eerlijk te zijn.

“Tja, het premierschap is niet iets waar je zomaar openlijk voor solliciteert.”

Dus niemand specefiek als kandidaat-premier?

“Ja, ik ben heel blij met de equipe. Kijk, ik ben nu bijna vijf jaar voorzitter. Ik heb dat met hart en ziel gedaan, we hebben met hart en hoofd aan politiek gedaan, niet alleen in het halfrond, maar ook daarbuiten. Mijn fracties krijgen vijf sterren, zijn zeer sterke fracties. En we merken de waardering voor het feit dat we een eigen verhaal vertellen, een hoopvol verhaal.”

“Er zijn veel uitdagingen, maar er is ook heel veel mogelijk. En ik ben heel blij om te kunnen zeggen: ‘wij kunnen eigenlijk verschillende mensen vooruitschuiven’. Kristof (Calvo, red.), iedereen kent hem ondertussen. Hij was ook de sterkste hier in het halfrond als fractieleider.”

Hij wordt ook de delegatieleider blijkbaar, voor de onderhandelingen.

“Het is logisch dat Björn (Rzoska, red.) en Kristof een belangrijke rol innemen, maar mensen kennen ondertussen ook Petra De Sutter, Elke Van Den Brandt, …”

Het is wel straf dat je al je teams hebt samengesteld om te onderhandelen. Daar spreekt toch een soort zegezekerheid, het toont veel zelfvertrouwen.

“Nee, daar spreekt wat elke professionele partij moet doen, namelijk dat je je huiswerk maakt. Wij zijn nu volop in campagne en wat belangrijk is, is dat je je back office op orde hebt. Ik denk dat elke CEO voor dat die naar …”

Ja, da’s waar, maar het nu al aankondigen lijkt me dan misschien …

“Nee, maar het was niet echt een aankondiging. Het was een antwoord op een vraag, het was naar aanleiding van een andere partij die had bekendgemaakt hoe die het aanpakte. Toen werd de vraag aan ons gesteld en hebben we ook gezegd ‘uiteraard zijn we daarmee bezig’.”

Het heeft geen zin om daar discreet over te blijven?

“Nee, uiteraard niet. Soms stellen jullie ons vragen waar we eerlijk op antwoorden. Dat is echt zo. Het is gewoon een eerlijk antwoord, op een vraag die ons op dat moment werd gesteld.”

Toch nog even terug over die kandidaat-premier; je zei “we hebben verschillende kandidaat-premiers, we hebben Kristof …”

“We hebben verschillende mensen die goed zouden zijn en waar ik het volste vertrouwen in heb. En ik zei ook Björn, Petra, Elke en uiteraard, ik ben zelf partijvoorzitter, en je hebt Zakia en Jean-Marc. Wij gaan ons rustig samen zetten en de eerste vraag zal zijn om de grootste politieke formatie te vormen hier. En dat is onze doelstelling. In ieder geval zien we nu, met de laatste peilingen, dat de progressieven er fors op vooruitgaan en dat de regeringspartijen toch wel ergens een duidelijk signaal krijgen dat men dit soort beleid niet heeft gesmaakt.”

We vroegen het aan uw collega ook, Jean-Marc Nollet, en die zei dat hij geen kandidaat was, maar dat er wel anderen zijn.

“Ja.”

Dus dat blijft wel een mysterie van wie … Is het nu Kristof of niet?

“Ik zou u echt voorstellen: word lid van onze partij, neem een verantwoordelijkheid.” (lacht)

“Nee, er zijn zo van die dingen die je eerst in petit comité bespreekt… Maar wat het allerbelangrijkste is: het is niet het ‘wie’ waar we nu mee bezig zijn, maar wel ‘wat kunnen we nu doen’? We zitten in het hart van de verandering als partij, hoe kunnen we dat nu verwezenlijken? En het zal nog voor elke stem vechten worden tot 26 mei. En daar ben ik me wel heel hard van bewust.”

Heb je een target voor jezelf, een aantal dat je absoluut wil halen?

“Wel, de afgelopen lokale verkiezingen hebben we de beste score ooit gehaald bij lokale verkiezingen als groene partij. We zaten toen rond de dertien procent als je provinciaal keek. En dat is voor ons wel een ijkpunt. Dat is natuurlijk wel iets waar je je aan kan optrekken en waar je je op kan richten.”

Dat lijkt me weinig, als je de peilingen nu ziet.

“Opnieuw, bedankt voor het compliment. Ik heb nogal wat realiteitszin: peilingen fluctueren nogal eens, maar je ziet wel dat sinds we gestart zijn, in het begin van de legislatuur, dat we wel een duurzame, gestage groei hebben gedaan. En laat ons proberen om dat dan ook om te zetten en dat gewicht te gebruiken, want dat is wel onze bedoeling.”

“En dat zal je ook al wel gemerkt hebben aan de boodschappen die we brengen. We durven ons verhaal vertellen, we durven zeggen hoe wij het gaan doen, waar we die facturen gaan leggen. Waarom? Omdat we geloven dat we een andere richting uit moeten met Vlaanderen en België. En dat we daar de samenwerking niet voor schuwen. En dat is wel onze boodschap: we hebben een eigen verhaal, we zijn daar fier op, we brengen dat. En goed, we merken dat andere mensen ons daarop aanvallen eerder dan hun eigen verhaal te vertellen. Dat is wel een serieuze zwakte, soms van heel grote partijen.”

Ademruimte

Wat hoop je voor Franstalig België, los van uw zusterpartij die het uiteraard goed moet doen?

“Eerst en vooral, uiteraard hoop ik dat Ecolo … Wat ze nu in de peilingen haalde, de fantastische rit die ze aan het rijden zijn, dat ze die kunnen omzetten. Maar wat ik voor Franstalig België hoop, is eigenlijk hetzelfde als wat ik voor de rest van België hoop, ook voor Vlaanderen en Brussel: namelijk dat we een aantal beleidskeuzes kunnen maken die effectief een aantal grote vermogens …”

“De Franse miljardair Arnaud is niet toevallig naar Wallonië verhuisd, veel groen, één van de rijkste mensen van de wereld in Frankrijk, die nu met veel gulheid heeft geschonken voor de Notre Dame. Maar als je dan gaat kijken hoeveel belastingen hij betaalt op zijn miljardenvermogen van 77 miljard euro, ja, dan is dat absoluut peanuts. Waarom is dat? Dat is omdat van inkomsten uit vermogen en uit financieel vermogen eigenlijk in vergelijking met inkomsten uit loon veel te weinig bijdrages voor solidariteit wordt gevraagd.”

Is dat wel zo slim in een campagne om zo veel over belastingen te communiceren? Over die bedrijfswagens ook. Het is een beetje atypisch: jullie leggen wel heel fel jullie plannen op tafel. Krijgen veel Vlamingen dan geen schrik dat het hen geld gaat kosten?

“Wel, wat ik wel merk, is dat een aantal andere partijen graag focussen op één deel van het verhaal, ondertussen gretig plukken uit het andere deel van het verhaal. Ons investeringsverhaal in de industrie bijvoorbeeld, om die te helpen richting vergroening, onze moonshot-strategie. Die is letterlijk overgenomen door minister Philippe Muyters (N-VA) twee weken later. Maar de 500 miljoen die hij voorziet op twintig jaar, voorzien wij op één jaar tijd.”

Plagiaat?

“Nee, ik ben blij als mensen inspiratie halen uit ons programma.”

“En dan is het heel duidelijk dat wij willen doen in ons programma wat deze regering nagelaten heeft. Toen ik in 2014 in de commissie Financiën zat, hebben wij op een bepaald moment een commissie opgericht voor de doorlichting van onze financiën. Om te kijken hoe we die nu eigenlijk eenvoudiger konden maken en eerlijker konden maken. Die operaties de afgelopen vijf jaar, hebben we niet gevoerd onder Johan Van Overtveldt (N-VA), die heeft zelfs gefraudeerd met de fraudecijfers. Il faut le faire, als minister van Financiën.”

“En je ziet dat we daar eigenlijk ook, ondanks soms hevige debatten binnen de meerderheid, weinig vooruitgang hebben geboekt. Ondertussen hebben we Swiss Leaks gehad, Panama Papers gehad, Lux Leaks gehad enzovoort. En het gevoel van onrechtvaardigheid leeft bij veel burgers. En wat wij doen is eigenlijk zeggen dat we een oefening gaan doen, waarin we gaan verschuiven en waarin we die grootste vermogens en die grootste vervuilers echt om een bijdrage gaan vragen. En daarmee gaan we ademruimte geven aan mensen om meer nettoloon over te houden, om via een energierenovatiefonds dat duwtje in de rug te krijgen om een huis te kunnen renoveren om de elektriciteitsfactuur naar beneden te halen.”

“Dus het verhaal zoals de karikatuur ervan wordt gemaakt, om aan bangmakerij te doen, is feitelijk niet juist. De Open Vld slaagt erin om over een bijdrage op de grootste vermogens, boven één miljoen euro, te zeggen dat je daarmee de middenklasse treft. Dat is vijf procent van onze bevolking die een nettovermogen heeft boven de één miljoen euro. Want het gaat om nettovermogen, al je schulden enzovoort horen daar dus niet bij …”

Maar je gaat twee miljard extra taksen uithalen uit die vijf procent. Is dat realistisch dan?

“Dat komt uit de berekeningen van het Planbureau en is gevalideerd. En dus, voila, nu kan ik dat zeggen, omdat er heel veel mist wordt gespuid. Waarom? Omdat men zelf die operatie rechtvaardigheid niet heeft gedaan. En dan kan je je maar tot één ding wenden en dat is een karikatuur maken, natuurlijk.”

“Het enige wat wij doen, is onze rug rechten en blijven zeggen ‘ons verhaal is helemaal niet dat, ons verhaal is eigenlijk iets helemaal anders’. Vereenvoudig, verschuif, maak goedkoper wat goed is, belast wat minder goed is, vraag een bijdrage aan de sterkste schouders en pak de fraudeurs aan. En op die drie fronten is er weinig werk geleverd.”