Lokale handelaren: “Bijna iedereen profiteert ervan, het is een zegen,” zegt de straatverkoper Osman Salinas in Honduras tegen de Britse krant The Guardian. “Afgelopen jaar was mijn beste ooit”.

• In de stad Trojes, waar straatverkoper Salinas werkt, staan op het gemeenteplein verschillende bussen opgesteld. Migranten wordt 9 dollar per persoon aangerekend voor een rit naar de hoofdstad, wat bijna drie keer zoveel is als de lokale bevolking moet betalen. Het prijsverschil verdwijnt rechtstreeks in de zakken van buschauffeurs en smokkelnetwerken.
• Ook verhuren gezinnen hun slaapkamers en badkamers aan transmigranten en doen lokale winkels goede zaken. “Dankzij de migranten kan ik het hoofd boven water houden”, zegt een winkeleigenaar tegen de Britse krant. “Meer dan de helft van mijn omzet is van hen afkomstig”.
• “In elke stad of plaats vind je handelaren die proberen te profiteren van de migrantenstroom doorheen de regio”, zegt Ana Ramírez, coördinator van een lokaal opvangcentrum in Guatemala tegen de krant. “Het probleem is echter dat een hoop migranten in een sociale en economisch zwakke positie verkeren. Ze zijn daarnaast vaak op doorreis en zijn daarom potentieel gemakkelijke slachtoffers voor misbruik”. 

“Mensen willen weg, en wij kunnen hierbij helpen”

Smokkelaars: Maar ook mensensmokkelaars plukken de vruchten. “Mensen willen weg, en wij kunnen hen hierbij helpen. En daarmee kan ik toevallig geld verdienen”, zei de Mexicaanse smokkelaar Germán tegen de lokale Amerikaanse krant uit de staat Arizona, AZ Central, in 2019.

• Zoals alle ondernemers zijn ook smokkelaars zich scherp bewust van het vraag-en-aanbod-mechanisme. De afgelopen jaren is de smokkelprijs per persoon verdubbeld. In extreme gevallen kan de prijs oplopen tot ruim 10.000 dollar. Smokkelaars bieden zelfs groepskortingen aan. 
• Het grootste deel van dat bedrag gaat op aan het betalen van verschillende groepen criminelen en ambtenaren gedurende het traject van de reis. Na aftrek van voedsel, water, valse documenten en andere uitgaven, wordt de rest verdeeld tussen de leden van de smokkelbende. Vaak gaat het om zo’n 650 dollar per smokkelaar, zegt Francisco Simon, een onderzoeker op het gebied van immigratie aan de Universiteit van San Carlos, aan The Guardian.
• Het strenge regime tijdens het Trump-tijdperk aan de grens tussen de VS en Mexico, heeft ervoor gezorgd dat sommige asielzoekende migranten bijna vier jaar in Mexico hebben moeten wachten op een mogelijkheid om de VS binnen te komen. Dit heeft de winsten van lokale kartels en smokkelaars opgedreven, die munt hebben geslagen uit de immense migrantenpopulatie in het land, aldus deskundigen aan AZ Central.
  • “De drugskartels hebben de afgelopen tien jaar hun betrokkenheid bij de smokkel van migranten vergroot en de onderneming omgevormd tot een miljardenbedrijf. Het beleid van Washington gaf criminele organisaties en smokkelaars de mogelijkheid om bedrijfsmatig te kunnen opereren en hele trajecten op te zetten om mensensmokkel mogelijk te maken”, aldus Javier Osorio, van de Universiteit van Arizona.

“Zeker 33 procent van de bevolking leeft in armoede”

De achtergrond: Een belangrijke motivatie voor migranten is de economische situatie in delen van Latijns-Amerika. Zo leeft “zeker 33 procent” van de bevolking in armoede, aldus een rapport van de Verenigde Naties uit 2022. In Haïti moet ruim 43 procent van de bevolking met minder dan 3,20 dollar per dag rondkomen. In Honduras en Belize ligt dit percentage op bijna 30 procent.

• Daarnaast is klimaatverandering een steeds grotere factor voor migratie geworden: droogte, vorst en onvoorspelbare weerpatronen betekenen dat de oogst van maïs, bonen, avocado’s en koffie niet meer betrouwbaar zijn, met als gevolg toenemende armoede en voedseltekorten.
• COVID-19 heeft diepe sporen nagelaten op het continent. “Na een sterke stijging van de armoede en een lichte toename van de inkomensongelijkheid in 2020, als gevolg van de COVID-19-pandemie, daalden de extreme armoedecijfers in 2021 en groeiden de middeninkomens. Maar dit was niet genoeg om de negatieve effecten van de pandemie volledig uit te wissen”, aldus een onderzoek van de Economic Commission for Latin America and the Caribbean (ECLAC).

(as)