Milieubewuster door het leven dankzij Zero Waste

Kan een duurzame levensstijl je manier van denken veranderen? Hannelore Wagemakers (39) spreekt over haar afvalvrije levensstijl en hoe haar blik op de wereld is veranderd. “De zero waste levensstijl heeft mij bewuster gemaakt, het is voor mij een verrijking.” Afvalvrij leven lijkt onmogelijk, maar is dat ook echt zo?

Waarom heeft de zero waste levensstijl je leven veranderd?
“Soms heb je het gevoel dat je iets mist in het leven en dan gaan we meestal in een winkelcentrum lopen om dat gevoel op te vullen. Ik koop alleen tweedehands kleren als ik die écht nodig heb. Doordat ik dingen zelf maak en er bij stil sta wat het onze aarde allemaal kost, waardeer ik mijn bezittingen veel meer. Ik voel me er echt veel beter bij. Voor mij is dit een verrijking. Zelf loop ik nu heel anders door een winkelcentrum of supermarkt. Het heeft mij bewuster gemaakt en als ik nu reclame zie dan loop ik er gewoon langs en zie ik alleen maar spullen die niet nodig zijn.”

Wat vinden anderen ervan dat je dit doet?
“Als ik met mijn katoenen zakjes op de markt sta, dan krijg ik wel nieuwsgierige blikken. Mensen komen me vragen van waar ik de zakjes heb gekocht. Ze lijken dan pas te beseffen dat het eigenlijk heel simpel is om je eigen verpakkingen mee te nemen.
Ik zit ook bij een kerk en daar deel ik met de mensen mijn recepten voor schoonmaak- en verzorgingsproducten. Telkens als er een recept lukt, dan schrijf ik dat op in mijn boekje.”

Wil je anderen hiermee overtuigen?
“Ja, natuurlijk. Ik vind dat ik dat het beste kan doen door meteen met een goed alternatief te komen. Ik ben docent Engels op de Hogeschool van Arnhem en daar kijken mijn studenten altijd verbaasd als ik weer met een zero waste alternatief kom. Zo zit ik bijvoorbeeld met een glazen fles met thee in de les. Hierdoor creëer ik een manier van discussiëren over dit onderwerp en staan ze er meer bij stil. Ik vind niet dat je zomaar moet gaan zeggen wat mensen wel of niet mogen doen. Als je meteen kunt tonen dat er een alternatief is, gaan ze meer luisteren.”

Waarom een zero waste levensstijl?
“Voor mij begon het allemaal bij verzorgingsproducten. Het had niet zo zeer met afval te maken. Ik had een shampoo waar mijn hoofdhuid slecht op reageerde en toen las ik net ook een artikel over de giftige metalen, zoals aluminium, die in deodorant zitten en over hoe je je eigen foundation kon maken. Zo ben ik beetje bij beetje gestopt met verzorgingsproducten te kopen. Rond diezelfde tijd zag ik een video van Bea Johnson, het gezicht van de Zero Waste gemeenschap, en toen was ik er helemaal van overtuigd dat het een simpele stap was. Ik dacht bij mezelf: waarom zou ik dat niet met meer dingen doen? Zo ben ik beetje bij beetje bijna helemaal zero waste geworden. We hebben nu minder dan twee zakken plastic afval per maand. Vroeger konden dat wel eens zes zakken zijn. Dit is een heel grote verandering ten opzichte van hoe we vroeger leefden. Het plastic afval dat we nu nog hebben, bestaat voornamelijk uit producten van voor deze levensstijl. Zo hebben we bijvoorbeeld een groot pak badzout dat nu op is. Dat kunnen we eindelijk wegsmijten.”

Vind je dat er een link is tussen zero waste en minimalisme?
“Ik ben door mijn keuken en badkamer gedaan en heb heel veel weggedaan. Nu bezit ik veel minder spullen. Minimalisme heeft dus zeker iets met zero waste te maken. Wat ik nu nog heb liggen van plastic koop ik niet meer terug, omdat ik nu besef dat deze niet noodzakelijk zijn. Bij ons heb je geen grote walk-in closet. We doen ook geen rare dingen hoor, we eten gewoon zoals iedereen. Het is allemaal heel bescheiden en toch hebben we niets tekort. Het is prima zo.”

Hoe zouden winkels of de overheid deze levensstijl kunnen aanmoedigen?
“De consument moet zelf de keuze hebben of hij of zij zelf verpakkingen meeneemt naar de winkel of niet. De winkels moeten dus volgens mij ook meer aanbieden. Soms kan je bijvoorbeeld nootjes kopen uit grote bakken, maar dat is nog lang niet overal het geval. Wat mij betreft mag de overheid wegwerpbekers en bordjes verbieden. Ik vind dat dat echt niet meer kan.”

Wat vind je het moeilijkste aan deze levensstijl?
“Het is lastig dat er niet genoeg winkels zijn die alternatieven bieden, dat moet ik toegeven. Hierdoor moet ik zelf met een goede oplossing komen. Dat is niet altijd even makkelijk. Doordat verpakkingsvrije winkels sneller failliet gaan, is er steeds minder aanbod. Als je in mijn kast kijkt, zie je steeds minder plastic, maar de noten zijn nog wel verpakt. Voor tandpasta ben ik momenteel nog bezig met verschillende receptjes uit te testen. Onlangs heb ik ook eindelijk het perfecte recept gevonden voor shampoo. Een mix van werfzeep en druivenazijn. Mijn dochter Carmen vindt dat het niet zo lekker ruikt dus zij mag dan wel gewone shampoo gebruiken. Ik let er wel steeds op dat er geen giftige stoffen in zitten en dat het duurzaam is.”

Je hoort weleens dat mensen die het minder breed hebben een zero waste levensstijl niet kunnen permitteren.
“Als je zelf je huishoud- en verzorgingsproducten maakt dan kom je helemaal niet duurder uit. Ik maak een potje foundation voor 20 cent en ik zou er 20 euro voor betalen in de winkel. Veel mensen die het minder breed hebben kopen kant-en-klaarmaaltijden en die zijn hartstikke duur. Het kost misschien wel meer tijd, maar het kopen van onbewerkte ingrediënten maakt het een stuk goedkoper. Geld hoeft geen bezwaar te zijn om milieubewust door het leven te gaan.”

Kost het maken van al deze producten meer tijd dan dat je had verwacht?
“Je zou het denken, maar dat is niet het geval. Ik bak bijvoorbeeld nu al een jaar of drie mijn eigen brood en eens je weet hoe dat moet, duurt het maar drie minuten om alle ingrediënten in de broodbakmachine te steken. Je moet wel goed kunnen timen als je een product wilt dat je niet kunt krijgen uit een gewone supermarkt. Doordat ik een groot deel zelf maak, hoef ik geen kant-en-klare zaken in plastieken verpakkingen te kopen. Bij het maken van foundation koop ik een klein beetje kleurstof in de kunstwinkel. Ik neem dan natuurlijk mijn eigen potje mee. Azijn koop ik in glazen flessen en daarvoor moet ik dan weer wel naar een bio winkel. Maar eigenlijk geniet ik ook gewoon veel meer van de dingen die ik zelf maak, omdat ik er tijd in heb gestoken. Ook al moet ik toegeven dat ik de mogelijkheid heb om wat flexibeler te zijn, omdat ik deels van thuis uit werk. Maar betaal je liever met aandacht en liefde of met het milieu? Die keuze is nu voor mij heel simpel.”