Een oude discussie in de Belgische politiek duikt weer op: de stemplicht afschaffen. België heeft een van de hoogste cijfers van participatie bij stemmingen ter wereld, maar dat komt dus vooral omdat je niet mag, maar moet gaan stemmen. Die plicht afschaffen is niet evident: je moet de grondwet wijzigen en dus twee derde van de stemmen in de Kamer hebben. Het is erg twijfelachtig of de MR, die nu een initiatief neemt, die gaat vinden.

Het komt niet meteen goed tussen MR, de Franstalige liberalen, en de PS. De MR vormde een coalitie zonder socialisten en dat blijft zwaar nazinderen. Nu legt de MR een hypergevoelig dossier voor de PS weer op tafel: stemplicht.

België is een uitzondering in de wereld, in de zin dat bij ons een ‘plicht’ bestaat om te gaan stemmen. Onder meer Australië heeft dat ook, maar de meeste democratische landen hebben een recht, geen plicht. In praktijk wordt die plicht niet verschrikkelijk nabij opgevolgd: nooit worden mensen vervolgd omdat ze niet gaan stemmen zijn, hooguit krijgen z’n een brief van de politie. Maar het effect van de plicht is wel groot: hoge opkomst, zeker bij lageropgeleiden, die anders niet zouden gaan stemmen.

Socialisten tegen, liberalen al jaren voor

Algemeen wordt aangenomen dat daarom eerder de socialisten, communisten, maar ook Vlaams Belang of FN een ‘voordeel’ hebben bij een plicht. In elk geval zijn sp.a en PS altijd tegen de afschaffing van de plicht geweest. In de jaren 90 waren de Vlaamse liberalen en hun leider Guy Verhofstadt felle voorstander van het afschaffen van de stemplicht, in de Burgermanifesten kwam het uitgebreid aan bod.

De MR stuurt nu één van hun jonge sterren, Georges-Louis Bouchez, naar voren om het voorstel opnieuw te lanceren. Bouchez was schepen in Bergen, onder burgemeester Elio Di Rupo (PS). Maar die zwierde hem uit de coalitie, na een botsing tussen beiden. Uitgerekend Bouchez dus komt nu de PS wat jennen met het voorstel. “Een plicht is niet in het belang van het publiek. In tegendeel, het versterkt de conservatieve elementen in de samenleving. Als men niet weet wat te stemmen, en men geeft er ook niet om, dan stemt men wat men altijd gestemd heeft”, zo zegt hij.

Makkelijk wordt het in elk geval niet om de wet te wijzigen. Want de stemplicht is al 120 jaar een deel van de grondwet, artikel 62. Dat wijzigen vergt een twee derde meerderheid in de Kamer. Dat kan in principe zonder de PS, maar evident is het allerminst. Op 21 september organiseert de MR een grote rally om het idee in de markt te zetten: het is dus eerder politieke marketing dan echte verandering.