De film Muidhond van de Gentse regisseur Patrice Toye opende afgelopen woensdag de competitie van Film Fest Gent. Muidhond is gebaseerd op het gelijknamige boek van de Nederlandse schrijfster Inge Schilperoord. De film gaat over Jonathan, een jongeman die vecht tegen zijn pedoseksuele gevoelens. Het 46ste Film Fest Gent loopt van 8 tot 18 oktober. Muidhond is vanaf 29 januari 2020 in de Belgische zalen te zien. We spraken met regisseur Patrice Toye en schrijfster Inge Schilperoord.

Muidhond opent de competitie van Film Fest Gent. Waren jullie verbaasd?

Patrice Toye: “Ik vind het vooral een hele eer en vind het heel moedig van Film Fest Gent om een film met zo’n delicaat thema toch als opener van de competitie te selecteren. Zo denk ik dat het belangrijk is dat we dit taboe onder de aandacht brengen. Super dat Film Fest Gent dat platform wil bieden.”

“Ik heb Muidhond, het boek van Inge Schilperoord verfilmd. Het gaat over een zachtaardige jongeman die heel hard vecht tegen zijn pedofiele gevoelens. Dat is natuurlijk nogal wat, een onderwerp dat velen niet willen aanraken. Die mensen worden vaak als monsters gezien, maar wij hebben ervoor gekozen om een menselijke kant daarvan te laten zien, net zoals in het boek. Ik kan begrijpen dat dat controversieel is, maar het is volgens mij wel belangrijk om dat taboe te helpen doorbreken, opdat potentiële daders hopelijk de stap durven te zetten om hulp te zoeken, wat hopelijk ook voor minder slachtoffers zou kunnen zorgen.”

Vinden jullie dat mensen met pedofiele gevoelens in de samenleving van vandaag niet genoeg begeleid worden?

Inge Schilperoord: “Dat is niet per se de betekenis en bedoeling van het boek. Ik denk dat je wel van een kentering kan spreken. Tegenwoordig heb je in België bijvoorbeeld Stop it Now! (een forum dat ondersteuning biedt aan mensen met pedofiele gevoelens en hun naasten, red.). Mensen die met zo’n gevoelens rondlopen, kunnen daar terecht. In Nederland zijn er vergelijkbare initiatieven. Wat dat betreft, wordt het wel beter.”

“Als je met pedofiele gevoelens zit en je kan nergens heen, denk ik dat het zeer moeilijk is om daarover beginnen te praten, dat zou mensen afschrikken. Hoe minder je ergens woorden aan kan geven, hoe moeilijker en gevaarlijker het wordt. Daarom denk ik dat het goed is dat er voor die mensen mogelijkheden zijn om te praten over hun gevoelens en gedachten.”

Doorprikken van taboe

Is dat doorprikken van het taboe ook de reden waarom jullie gekozen hebben voor een jonge, doorsnee kerel als hoofdpersonage en niet stereotiepe, pedofiele vijftiger met een snor? Je kan je ook inleven in zijn situatie.

Patrice Toye: “Gelukkig wel, ik ben zelf ook een mama van twee meisjes en ik had voordien ook mijn beeld van die mensen. Door het boek Muidhond te lezen, is er bij mij iets veranderd, ik besefte dat zij ook mensen zijn. Het is een geaardheid, waar ze mee worstelen, die ze vaak niet willen. Ze haten zichzelf er vaak voor. In het boek was het hoofdpersonage dertig jaar, maar voor films is het nog moeilijker om je in te leven in zo’n persoon. Om de empathie proberen te vergroten, hebben we hem nog jonger gemaakt zodat je denkt dat het je eigen zoon zou kunnen zijn.”

“Wat moet je dan doen? We volgen dat gevecht, die worsteling tussen goed en kwaad. We hopen samen met hem – dat help bij een jong personage – dat hij misschien nog de goede kant kan opgaan. Die hoop vond ik heel belangrijk.”

Controversieel thema

Steken jullie zelf niet je nek uit om als regisseur en als schrijfster dit onderwerp aan te pakken? Hebben jullie getwijfeld om dit te doen? Want de controverse kan groot zijn.

Patrice Toye: “Ik vind het de taak van een kunstenaar om iets wat noodzakelijk is onder de aandacht te durven brengen in weer en wind. Het is belangrijk om het over zo’n zaken te hebben, of de tijdsgeest nu meezit of niet. Zelfs mét tegenstand is het belangrijk om het over zo’n taboe te hebben.”

Inge Schilperoord: “Dat is een persoonlijk keuze. Ik ben natuurlijk zeer blij dat Patrice mijn boek verfilmd heeft. Dit was mijn eerste boek en ik heb toen zelf wel geworsteld. Ik schreef al langer, maar ik had nog nooit fictie gepubliceerd. Dit was een onderwerp, dat mij gegrepen heeft vanuit mijn beroep. Ik ben zelf forensisch psycholoog en ik werk vaker met pedoseksuelen. Op een gegeven moment kreeg ik heel erg te doen met een cliënt. Toen ik erover wou schrijven, vroeg ik me af of ik wel een uitgever en een publiek zou vinden, gelet op het onderwerp. Niemand kende mij toen. Ik vond het zo belangrijk dat ik er toch mee ben doorgegaan en uiteindelijk is het goed uitgedraaid.”

Patrice Toye: “Ik wou ook niet zeggen dat het gemakkelijk was om dit onderwerp aan te pakken. Het is héél moeilijk om je dat voor te stellen en onder de huid kruipen van het personage gaf een heel ongemakkelijk gevoel. Dat hebben we allebei ervaren.”

Bijvoorbeeld bij de scène waarin het jong meisje in bed gelegd wordt en die waarin het hoofdpersonage met haar gaat zwemmen?

Patrice Toye: “Ja, ik schreef met co-scenarist Peter Seynaeve en we hebben het soms opzij moeten leggen, omdat het zo moeilijk was. Maar om het integer en juist te maken, moesten we ook die rauwe emoties tonen. Je kan het niet te lieflijk neerzetten en het is ook een gevaar. Dat was bij momenten best moeilijk, om je daaraan over te geven. Ook bij de kijker blijft dat een ongemakkelijke ervaring, denk ik. Maar het is volgens mij wel nodig om te begrijpen hoe zo iemand in elkaar zit. Wij oordelen zo weinig mogelijk en het is aan het publiek om te oordelen hoe het de film ervaart.”

Sterk staaltje acteren van Tijmen Govaerts

Was het moeilijk om niet té expliciet te gaan?

Patrice Toye: “Ja. In het boek staan er meer expliciete passages, maar dat is dan ook de kracht van een boek. Daarbij kan je zelf bepalen om het weg te leggen als het even te machtig wordt. Bij film is dat dwingender, je bent het oog van de kijker. Je kan je ogen natuurlijk sluiten, maar eigenlijk dwingen we toch tot iets. Daarom vonden we het nodig om – niet onszelf te censureren – maar wel te behoeden, terwijl het boek zich sommige passages wel kon permitteren. Dat ligt nu eenmaal aan het verschil tussen de mediums.”

Inge Schilperoord: “Tijmen Govaerts (hoofdrolspeler Johan, red.) is ook zo’n goede acteur. Sommige dingen hoef te niet te laten zien, maar je ziet aan zijn blik en aan zijn mimiek de verschillende conflicterende emoties die hij voor dat meisje heeft. Dat is ontzettend knap gedaan.” 

Patrice Toye: “Hij is de film. Dat was voor hem soms ook best moeilijk, zeker bij die nachtscène. Maar hij wou het wel doen, want het klopt en het is gepermitteerd bij het verhaal. Hij heeft dat zo omarmd en dat risico genomen. Het is van lef en moed getuigen om deze rol te durven aannemen. Daar blijf ik hem eeuwig dankbaar om. Niemand anders had kunnen doen wat hij heeft gedaan.”

Demonen waar iedereen mee zit

Inge Schilperoord: “Voor mij gaat het natuurlijk over een man met pedoseksuele verlangens, dat is duidelijk, maar het is op een manier ook een uitvergroting van de worsteling die eigen is aan de mens: de worsteling met jezelf. Gelukkig niet allemaal met pedofiele gevoelens, maar dat was wel het startpunt, toen ik het boek begon te schrijven. Die man die ik ontmoette bij mijn werk, zag ik enorm worstelen en lijden. Toen merkte ik dat ik buiten mijn werk steeds aan hem moest denken. ‘Hoe moet het zijn als je met zoiets zit?’, dacht ik bij mezelf. Het zit in je, je kan dat niet zomaar even wegrepareren.”

Patrice Toye: “Het is heel logisch dat men tot die synthese komt bij een film over een pedofiele man, maar ik hoop ook dat het kan fungeren als een spiegel voor iedereen. Ik hoop dat het tot nadenken stemt over de demonen, waar iedereen mee worstelt. Misschien gebeurt dat op een andere manier, maar voor mij gaat het ook om meer dan louter die pedofiele neigingen.”

Vis als huisdier

Zijn huisdier, de vis, waar staat die voor?

Inge Schilperoord: “Tijdens het schrijven is die vis langzaam het verhaal in gezwommen. Bij mij stond die symbool voor verschillende dingen, niet eens altijd bewust. Door hem een huisdier te laten hebben, wou ik laten zien dat hij zorgzaam is en dat hij inderdaad wel graag een ander levend wezen heeft. Er is afstand, want de vis zit achter het glas en beweegt traag. Tegelijkertijd doe hij het zeer onhandig, want de bak is te klein en het is allemaal zeer dwangmatig. Ergens is hij zelf ook die vis, want hij zit in een heel benauwd hokje.”

Patrice Toye: “Hij zit zonder zuurstof, hij is niet vrij. Hij zou zichzelf van zijn demonen willen bevrijden, maar hij zit er nu eenmaal in vast.” 

Muidhond is vanaf 29 januari 2020 in de Belgische zalen te zien.

Op deze momenten kan je Muidhond nog bekijken op Film Fest Gent:

• 14 oktober: 14 uur 30 – Kinepolis 4
• 16 oktober: 22 uur 15 – Kinepolis 6