Sinds 2014, toen N-VA de grootste partij van het land werd, is de financiële toestand van de partij er flink op vooruit gegaan. Dat meldt de krant De Tijd op basis van verslagen die de partijen moeten indienen in het federaal parlement. Eind 2019 had N-VA een vermogen van bijna 30 miljoen euro. Dat is een bijna even hoog bedrag als dat van alle andere Vlaamse partijen samen.

Ter vergelijking: sp.a, CD&V, Open Vld, Vlaams Belang en Groen hebben gezamenlijk een eigen vermogen van 33 miljoen euro. De PVDA/PTB, de enige unitaire partij van het land, beschikt over 6 miljoen euro. De partijen moesten pas hun financiële verslagen indienen bij de Kamer.

N-VA was al een hele tijd financieel sterker dan de andere Vlaamse partijen, maar de kloof is het afgelopen jaar enkel vergroot. In 2019 werd de kas van N-VA 500.000 euro zwaarder. In de gezamenlijke spaarpot van de sp.a, CD&V, Open Vld, Vlaams Belang en Groen zat in 2019 1,5 miljoen euro minder dan in 2018.

Na N-VA is sp.a de rijkste partij van Vlaanderen. De Vlaamse socialisten beschikken over een vermogen van 10,7 miljoen euro. CD&V volgt als derde met een 9,1 miljoen euro, gevolgd door Open Vld (5,6 miljoen euro), Vlaams Belang (4,2 miljoen euro) en Groen (3,6 miljoen euro).

Ter vergelijking: in Nederland beschikt de VVD van Mark Rutte, de rijkste partij van het land, over (amper) 10 miljoen euro.

Buffer tegen corruptie

In ons land genereren partijen inkomsten uit ledenbijdragen, stortingen van parlementsleden en overheidsdotaties. Hoe beter een partij bij de verkiezingen scoorde, hoe meer geld die krijgt van de staat.

Dat systeem werd zo’n 25 jaar geleden ingevoerd om corruptie binnen de politiek tegen te gaan na schandalen zoals Uniop en Agusta. Sindsdien mogen Belgische partijen amper nog giften van privébedrijven krijgen. Daarom krijgen ze meer subsidies van de staat: tot 90 procent van de totale inkomsten van een partij bestaat uit overheidsgeld. De grootste sponsor van de Belgische politiek is dus de belastingbetaler.

(Laatste peiling: N-VA en Vlaams Belang hebben samen krappe meerderheid in Vlaanderen.)

Zelfs winst in verkiezingsjaar

Kritische stemmen stellen al enkele jaren dat de partijen financieel te sterk worden. Zo maakten N-VA, sp.a, Open Vld en Groen zelfs in het verkiezingsjaar 2019, wanneer partijen veel investeren in hun campagne, winst.

In 2017 al was N-VA zo rijk dat de Vlaams-nationalisten de kantoren die ze huurden, konden kopen. Doordat N-VA niet het hele gebouw gebruikte, werden een aantal andere verdiepingen verhuurd. Op die manier wist N-VA voor zichzelf nog meer inkomsten te creëren. Dat bracht politicoloog Jef Smulders (KU Leuven) toen aan het licht.

De cijfers over het eigen vermogen van partijen zijn ook vandaag de dag uiterst relevant, want ze tonen aan in welke mate partijen middelen hebben om campagne te voeren bij nieuwe verkiezingen. Nu de vorming van een Arizonacoalitie op het federale niveau moeilijk lijkt te verlopen, neemt de kans op vervroegde verkiezingen toe.

Klaar voor nieuwe verkiezingen?

In 2019 pompten de Vlaamse politieke partijen samen zo’n 30 miljoen euro in de campagne. N-VA investeerde het meest in de campagne met 7,5 miljoen euro. De andere partijen rond de 4 miljoen euro.

Qua budgetten voor verkiezingspropaganda zijn er opvallende verschillen te zien. CD&V en sp.a zetten daar zo’n 2 miljoen euro voor opzij, N-VA ongeveer 1,5 miljoen euro. Deze drie partijen lijken klaar voor nieuwe verkiezingen. Groen heeft meer dan 600.000 euro opzij gezet voor een nieuwe stembusgang, Open Vld en Vlaams Belang minder dan 200.000 euro.

(Vlaams Belang is in Vlaanderen koploper qua uitgaven aan advertenties op Facebook.)