De regering broedt op een meerwaardebelasting op aandelen: CD&V had daarvoor een voorstel klaar. Maar een pak fiscale specialisten (die meestal ook adviseur zijn van erg rijke investeerders) hebben dat plan al afgeschoten. Het probleem is dat de rijksten niet zo makkelijk ’te vangen’ zijn: een belasting op vermogen eindigt zo in praktijk op de rug van de brede middenklasse. Een exit-taks zou al een deel van de oplossing kunnen zijn.

Alexandre Van Damme, de rijkste Belg, is weg. Verhuisd naar Zwitserland. Van Damme is eigenaar van een stevig pakket aandelen in AB Inbev, dat neemt hij met zich mee.

Meteen werd Van Damme met z’n verhuis hét voorbeeld van wat er dreigt te gebeuren als België daadwerkelijk voor een stevige vermogensbelasting gaat en bijvoorbeeld een meerwaardetaks op aandelen invoert. Tegenstanders van de taks maakten meteen ook de berekening: de verhuis van Van Damme zou België 70 miljoen euro per jaar kosten, aan inkomsten die nu niet meer naar België gaan.

De allerrijksten maken het gewoon te moeilijk voor de fiscus

Maar die redenering wordt door specialisten aan flarden geschoten. Want de brute realiteit is dat Van Damme hoogst waarschijnlijk al erg weinig belasting betaalde op z’n vermogen, toen hij nog in België woonde. Van Damme doet wat de meeste mensen van een bepaald vermogen doen: werken met vennootschappen die de aandelen voor hem houden en waar niemand precies weet wie erin zit. In dit geval gaat het om een Luxemburgs vehikel: Patrinvest.

Die vennootschap Patrinvest keerde de laatste jaren helemaal niets uit aan de aandeelhouders (Van Damme heeft blijkbaar meer dan genoeg cash om z’n leven te leiden) maar herinvesteerde de dividenden en gebruikte die om onder meer delen van Burger King en Jacobs Douwe Egberts te kopen. Of gewoon aandelen bij te kopen in AB Inbev.

Zo’n structuur met vennootschappen, holdings genoemd, maakt het sowieso al veel moeilijker om een vermogenswinstbelasting in te voeren. Want de fiscus weet op dit moment ook helemaal niet precies wat elke burger bezit, daarvoor heb je meteen een vermogenskadaster nodig: een plek waar iedereen z’n bezit moet registreren. Doe je dat, dan blijft er nog altijd de pure “investeringsvraag” van de belastingen: zij moeten (dure) specialisten op hun loonlijst hebben om die complexe structuren te achterhalen, en zo belastingsgeld los te peuteren. Veel simpeler is het om de minder ‘moeilijke’ belastingen te innen bij mensen die zo geen complexe structuren opzetten.

Best meteen een exit-taks erbij

Hoe dan ook: als de regering toch besluit meer de vermogens te gaan belasten, doet ze dat maar beter verstandig. De speculatietaks was van bij de start een draak, uiteindelijk moest zelfs CD&V dat toegeven en werd ze afgeschaft.

Maar er is meer: je voert best geen forse veranderingen in rond vermogensbelasting als je geen exit-taks erbij steekt. Dan ontmoedig je meteen iedereen die België zou willen verlaten omwille van fiscale redenen. Zo’n taks is simpel qua principe: verlaat je het land, dan nemen de belastingen een scan van je bezittingen en heffen dan belastingen op de meerwaarde van aandelen op dat moment. Bij een verhuis naar een niet-EU-land kan dat perfect. Blijf je binnen de EU, dan wordt het iets moeilijker, want dan kan je enkel op de latere meerwaarde nog een taks gaan leggen, als de aandelen ooit verkocht worden.

Frankrijk en Nederland zijn de afgelopen jaren begonnen met meerwaardebelasting in te voeren. In het begin was de vlucht van rijken gigantisch: heel Brussel liep vol met Fransen. Maar al snel voerden ze daar dus een exit-taks in. Heel vreemd dus dat er in België niet meteen voor een combinatie gekozen wordt.