2017 eindigt zoals het eigenlijk al een héél jaar loopt: met dikke ruzie tussen N-VA en CD&V. Staatssecretaris Theo Francken (N-VA) vertelde niet de waarheid over Soedan en het uitwijzen van illegalen, en de oppositie, maar ook CD&V nemen hem zeer zwaar onder vuur. Maar N-VA gaat pal achter haar boegbeeld staan, en dus blijft Francken waar hij zit.

Waarom moest Jacqueline Gallant (MR) wel opstappen en Theo Francken (N-VA) nu niet? Beiden brachten zichzelf in moeilijkheden, door niet helemaal de waarheid te vertellen, en bovendien de premier te betrekken in het dossier, en hem niet helemaal in te lichten. Maar Gallant moest gaan als minister, terwijl Francken (N-VA) vandaag, morgen en volgend jaar nog steeds staatssecretaris is en blijft.

Wat is dan het verschil? Wel, in politiek werkt het simpel: het is pas als je eigen partij je laat vallen, dat je als minister of staatssecretaris echt in gevaar komt. Daarom eisen coalitiepartners en zelfs de oppositie meestal ook niet te snel iemands ontslag: in de wind staan roepen helpt ook niet in de politiek.

Theo Francken bracht zichzelf behoorlijk in de problemen de afgelopen dagen, in het dossier van de Soedanese illegalen. Al maanden speelt die zaak: het gaat om Soedanezen die in België verblijven en naar de UK willen. België werkte samen met de Soedanese overheid, een dictatuur, om de illegalen te identificeren en daarop terug te sturen naar hun land. De oppositie schreeuwde moord en brand, en waarschuwde voor het regime. Maar helemaal alleen staat België niet met dergelijke aanpak: ongeveer elk Europees land doet het zo.

Francken werkt zichzelf in de knoei

Afgelopen week kwamen er berichten dat teruggestuurde Soedanezen bij aankomst in hun land wel degelijk gefolterd en met stokken geslagen werden. Verontwaardiging bij de oppositie, en de vraag binnen de meerderheid om de uitwijzingen op te schorten. Vooral CD&V trok de kar, tegen Francken in.

“Ik wil hier ferm en duidelijk over zijn”, kwam premier Charles Michel (MR) uiteindelijk tussen. “Er zullen geen repatriëringen meer zijn naar Soedan, minstens tot eind januari.” Voor de camera’s van VTM reageerde Francken daarop heel fel: “De premier moet niet zeggen dat hij beslist heeft dat er geen repatriëringen zullen zijn, want er zijn er geen gepland tot eind januari.”

Voor die uitspraken verontschuldigde hij hem later bij Michel: hij had de premier niet willen afvallen. Maar de zaak was ernstiger, want er stond wel degelijk een repatriëring gepland. Die stond op 13 januari gepland, maar werd geschrapt.

“Hij geeft gelogen”, stelde de oppositie fel, en eiste Francken opnieuw te zien in de Kamer. Dat gebeurde gisterenavond. Eerder had Karel De Gucht (Open Vld) ook al het ontslag van Francken geëist, wegens ‘menselijk ongeschikt’ voor de job. Eerder een teken hoezeer De Gucht zich in de buitenbaan van zijn partij bevindt: niemand van de top bij Open Vld deed verder zo’n mond open over de zaak.

De uitleg om onwaarheden te duiden

“De communicatielijn dat er geen vluchten gepland stonden, heb ik aangehouden”, zei Francken gisteren in de Kamer. “Geruchten creëren in migratie quasi altijd een aanzuigeffect. Ik wou niet het verkeerde signaal geven dat Soedanezen niet meer teruggestuurd worden en vermijden dat wij het putje van het Europese bad worden.” Een uitleg dus om de onwaarheden te duiden.

De oppositie nam er geen genoegen mee. Maar opvallender, ook CD&V blijf bijzonder fel: “Ik ben ontstemd te moeten vaststellen dat de staatssecretaris inderdaad informatie had die hij heeft achtergehouden omdat hij zijn communicatielijn wilde aanhouden”, zei kamerlid Nahima Lanjri (CD&V), die in Antwerpen ook fel tegen N-VA gekant is. “Dit moet opnieuw worden uitgeklaard met de premier. Gaat hij voor de zoveelste keer zijn excuses aanbieden aan de premier? Het is natuurlijk aan de premier om daar conclusies aan te koppelen.”

Maar van ontslag was al lang geen sprake meer. Want N-VA-voorzitter Bart De Wever was met z’n vol gewicht achter Francken gaan staan, en zag er alweer “een aanval op de staatssecretaris in”. Een exit voor het N-VA-goudhaantje is op geen enkel moment maar besproken geweest, laat staan denkbaar voor de N-VA.

De sfeer tussen CD&V en N-VA is zo koeler dan koelst op het jaareinde. Een schraal vooruitzicht voor de cohesie in de regering, met verkiezingsjaar 2018 in aantocht.