Het debat over een vermogens(winst)belasting woedt in alle hevigheid. Voor velen hangt het samen met een tax shift: we moeten inkomsten op arbeid minder belasten, en meer inkomsten uit vermogens aanspreken. Maar is dat laatste wel het juiste domein? Een blik op cijfers van Eurostat, de Europese dienst voor statistiek, leert dat België nu al erg hoog scoort als het op lasten op vermogens aankomt. Milieu en consumptie zijn dan weer veel minder belast.

Verhit mag je het gerust noemen, het debat over vermogens en hoe ze meer te belasten. Voor- en tegenstanders bestoken elkaar met allerlei argumenten. De voornaamste van de voorstanders: grote vermogens worden in België nauwelijks belast, terwijl de gemiddelde werkende mens zich blauw betaalt aan belastingen. Dat is niet fair, dus moeten we het meer bij die vermogens gaan halen. Bij de tegenstanders hoor je vooral: de huidige belastingdruk is bijzonder hoog in België, ook voor vermogens. Die nog meer aanspreken is gevaarlijk, want zo smoor je nieuwe initiatieven.

Belastingtrends in Europa

Een macro-economische analyse van wat nu de beste (fiscale) aanpak is, pretenderen we niet te willen maken. Maar het is wel goed dus om er de huidige cijfers eens bij te nemen. Eurostat, de Europese dienst voor statistiek, houdt elk jaar een mooie score bij van de fiscale druk in elk land: Taxation trends in the European Union. Daarin maakt Eurostat een vergelijking van wat welke EU-staat belast, en waar ze dus inkomsten uithaalt. De cijfers geven een perfect beeld om te vergelijken met andere EU-lidstaten. Het rapport is van 2014, op basis van cijfers van 2012 (toen een aantal maatregelen zoals de verhoging van de roerende voorheffing van 15% naar 25% nog niet van kracht was). 

Wat leren we daar nu uit, of wat bevestigt het vermoeden?

De belastingen zijn erg hoog in de EU. We betalen meer dan in de VS, maar ook meer dan pakweg Japan of Australië.  

België staat op plaats 2 in de EU-ranking. Alleen de Denen betalen meer belastingen.

Op wat heft onze overheid dan precies die belastingen? Wel, Eurostat deelt de inkomsten in 3 grote groepen. We heffen het minst van al op consumptie: iets minder dan 25 procent van alle Belgische belastingen komt uit consumptie.

We halen bijzonder veel uit onze inkomsten uit arbeid: ruim 50 procent van al de Belgische belastingen.

Maar ook met de inkomsten uit kapitaal zitten we relatief hoog: meer dan 20 procent van alle Belgische belastingen komen daaruit.

Gaan we dan even kijken naar die scores ten opzichte van ons Bruto Nationaal Product (BNP), om goed te kunnen vergelijken met ander EU-landen. We belasten arbeid inderdaad bijzonder zwaar: 4de meest. 

Werkgevers scoren een tikje ‘beter’ voor hun deel van die taks, zij staan op de 8ste plaats voor lasten op arbeid.

Werknemers betalen veel belastingen: we staan op de 3de plaats.

Kijken we dan naar lasten op kapitaal ten opzichte van het BNP. Een vierde plek in de EU. Kapitaal wordt dus al bijzonder stevig belast.

Gaan we dan even dieper in op dat fameuze vermogen: stock of capital/wealth. Een derde plaats. 

Of nog: taksen op eigendom. Eveneens een derde plek. Enkel Frankrijk en de UK doen hier beter. 

Zijn er dan domeinen waarop we dan echt veel minder belasten? Absoluut. Consumptie in het algemeen: plaats 24.

Het milieu: helemaal achteraan in de EU… plek 23.

Of wat dacht u van energie? Een 27ste plaats. 

Brandstoftaksen… Zelfde verhaal: 26ste plek.

Conclusie: op basis van de Eurostat-cijfers is een tax shift (of de belastingdruk in het algemeen doen dalen) helemaal niet zo gek. We betalen erg veel taks op arbeid.

De vraag is waar die shift dan naartoe moet. Volgens de vergelijking met de rest van de EU ligt vermogen nu niet meteen voor het rapen: we zitten ook daar al hoog. Milieu en consumptie lijken veel logischer, puur afgaande op de vergelijkingen. Maar die keuzes blijven uiteraard in de eerste plaats politiek/ideologisch ingegeven, niet op basis van een Eurostat-studie. 

Hanteert Eurostat de juiste methode?

Overigens kan je je de vraag stellen of de Eurostat-studie de juiste parameters hanteert. Een factchecker van de VRT (op basis van een ouder Eurostat-rapport, waaruit Bart De Wever (N-VA) tijdens de kiescampagne citeerde) bracht het argument van de Nationale Bank van 2010 in afweging: “De omvang van de heffingen op het vermogen en op de inkomens uit vermogen in verhouding tot het BBP is geen relevant gegeven voor het niveau van de heffingstarieven in een bepaald land.”

Het is volgens de NB dus niet de juiste manier om het te vergelijken. De Oeso hanteert andere berekeningen waarin we veel lager scoren, en raadt aan om bij een tax shift wél naar vermogens te kijken.

Maar de andere manier waarop Eurostat het bekijkt (wat is de mix van belastingen, waar halen we percentueel het meest uit?) is zoals gezegd ook niet flatterend voor België: het minst uit consumptie, bijzonder veel uit arbeid, behoorlijk veel uit kapitaal. Vermogens(winst)belasting of niet: het blijft in de eerste plaats een politieke discussie, en cijfers zijn dan steeds voor interpretatie vatbaar.