Wat deed N-VA-voorzitter Bart De Wever vlak na de aanslagen van 22/3 op een vergadering met de politietop waar hij geen machtiging voor had, bij minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA)? En is zoiets strafbaar? Dat is alvast wat de oppositie zegt. Die ruikt bloed en zal vandaag in de Kamer Jambon zwaar op de rooster leggen. 

Het wordt vandaag spannend voor vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon. Want hij en zijn voorzitter De Wever liggen zwaar onder vuur. Alles draait rond wat er gebeurde de dag na de aanslagen in Brussel en Zaventem, op een crisisvergadering op de Wetstraat 2, het kabinet van N-VA-vicepremier Jambon.

De oppositie wil alle details over die vergadering en zal Jambon daarover stevig ondervragen. “Welke info heeft daar gecirculeerd op die crisisvergadering? En was De Wever gemachtigd om die te horen? Dat moet nu grondig onderzocht worden”, zegt Groen-Kamerlid Stefaan Van Hecke op Radio 1. “En ook premier Charles Michel (MR) heeft één en ander uit te leggen: het was een vergadering zonder hem, maar wel met ‘de schaduwpremier’? Welke info is er vrijgegeven en zijn er daarbij eventuele misdrijven gepleegd?”

Die laatste vraag lijkt cruciaal te zijn: deden Jambon en De Wever iets strafbaar die bewuste dag en nacht na de aanslagen. Onder meer PS-fractieleider Laurette Onkelinx gelooft van wel: zij ging al meteen over tot conclusies: “Jambon heeft het geheim van het onderzoek geschonden. Dat is een strafbaar feit.” Ze eist dat het parket in Brussel een onderzoek opent.

Maar eerst is er dus de onderzoekscommissie in het parlement, die sowieso voorgaat op het parket. Ze heeft immers de bevoegdheid van een onderzoeksrechter. Meteen is die commissie vele keren belangrijker geworden: echt spannend was het er tot nu toe niet, zeker politiek gezien. Nu wordt dat wel het geval: N-VA dreigt in zwaar weer te komen.

Het lot van Jambon en Geens

Die bewuste uren in de Wetstraat, nauwelijks een dag na de aanslag, waren ook momenten van pure crisis: zowel het lot van Jan Jambon als dat van minister van Justitie Koen Geens (CD&V) hing aan een zijden draadje. Want de Turkse president Erdogan had net keihard België aangevallen en gezegd dat zijn land België alle info had bezorgd over de terrorist Ibrahim El Bakraoui. Waar was het kunnen mislopen, en waren er fouten gemaakt waarvoor Jambon en Geens ‘politiek verantwoordelijk’ waren?

De Wever was net als N-VA-woordvoerder Joachim Pohlmann aanwezig op het kabinet van Jambon: van daaruit coördineerde de N-VA de operatie die moest uitzoeken of Jambon z’n ontslag moest gaan aanbieden aan premier Michel of niet. De ene vergadering volgde de andere op, het was allemaal in een crisissfeer, die eerder een informeel kader creëerde: er kwamen mensen bij en gingen er weg in meetings.

De avond ging over op de nacht. Zowel bij Geens als Jambon zoekt men in detail uit wat er mis ging over de Turkse informatie rond El Bakraoui. Uiteindelijk trok Jambon naar Michel met het voornemen om ontslag te nemen uit de regering. Geens verbond z’n lot aan dat van Jambon, en uiteindelijk besliste de premier, in overleg met alle partijvoorzitters van de meerderheid, om beiden te laten zitten.

Maar de discussie vandaag in de onderzoekscommissie in de Kamer spitst zich nu toe op één moment, op het kabinet Jambon. Want Paris Match onthulde dat die bewuste avond op het kabinet op een gegeven ogenblik wel de hele politietop in een meeting zat met Jambon: politiebaas Catherine De Bolle, Peter De Buysscher, het hoofd internationale samenwerking van de federale politie, Claude Fontaine, de directeur-generaal van de gerechtelijke politie, hoofdcommissaris Eddy Greif voor de bestrijding van zware en georganiseerde criminaliteit. En op die meeting schoof De Wever dus aan.

De rol van de voorzitter

De vraag is of die aanwezigheid aanvaardbaar was: de status van die meeting is niet meteen duidelijk. En het is niet zeker dat er informatie gegeven is die De Wever niet mocht hebben. Zowel bij N-VA als de MR wuiven ze de kritiek weg. De Wever was al aanwezig op het kabinet, hij moest als partijvoorzitter beoordelen of zijn minister ontslag moest nemen of niet. Hij zou dus toch al die info vroeg of laat moeten beoordelen, dus kon hij net zo goed meeluisteren, zo is de redenering. Het zijn immers de partijvoorzitters die beslissen in dit land: zouden zij dan niet mogen info krijgen?

Maar juridisch gezien is het een dunne lijn: als voorzitter heeft De Wever geen speciale machtiging natuurlijk. Bij coalitiepartners CD&V en Open Vld lijkt men toch niet zo makkelijk De Wever en co te laten wegkomen. Want CD&V-voorzitter Wouter Beke laat verstaan dat hij “niet mee aanschuift als Geens met z’n veiligheidsdiensten vergadert”.

N-VA-fractieleider Peter De Roover toont alvast de verdedigingslijn van z’n partij deze middag in de Kamer: de vergadering met de politietop was geen formeel overleg, met een formele samenstelling en een formele agenda. Het was een geïmproviseerd crisisoverleg. En bij de MR hoor je dat ook: het is toch normaal dat een partijvoorzitter zich mengt in de discussie, als zijn minister dreigt te moeten ontslag nemen?