Heel het land op stelten? Niet langer, zo lijkt. De nieuwe coalitie van N-VA, MR, CD&V en Open Vld wil de manier waarop er gestaakt wordt in ons land fundamenteel anders. Net als in andere landen komt er een regeling van “minimumdienstverlening”: essentiële services moeten blijven werken, ook bij stakingen. Daaronder vallen: openbaar vervoer, maar ook de gevangenissen en het luchtverkeer.
De nieuwe regering bakent een aantal domeinen af in de samenleving waarvan ze vindt dat de burger steeds een service moet krijgen. Domeinen die nu wel erg vaak helemaal tot stilstand komen door een staking. Dat betekent een heel stevige hervorming van de sociale actie die er tot nu toe in ons land wordt gevoerd. Maar ook een maatregel die al lang geldt in onze buurlanden, zoals in Duitsland of Luxemburg.
Meest opvallend: het openbaar vervoer. Bedoeling is om daar steeds een minimum aantal treinen, metro’s en bussen te laten rijden als er gestaakt wordt. De afgelopen jaren dook die discussie steeds vaker op, omdat zeker het treinverkeer steeds opnieuw wordt gegijzeld door een harde kern heethoofden. De Zweedse coalitie maakt daar nu komaf mee. In de formateursnota staat onder het hoofdstuk Mobiliteit heel duidelijk dat er een minimum dienstverlening komt.
Ook voor Belgocontrol en de gevangenissen
Die geldt ook voor Belgocontrol. De luchtverkeersleiders zijn een andere groep die met één actie makkelijk heel het land in sclerose kunnen brengen, door al het luchtverkeer stil te leggen. Dat zal dus niet meer mogelijk zijn, als de minimum dienstverlening er komt.
Maar de nieuwe regering gaat nog verder. Het principe zou ook gelden voor de gevangenissen. De afgelopen jaren was het vaak sociaal onrustig in de Belgische gevangenissen, staking na staking volgde. Dat leidde tot een complete overbelasting van het gevangeniswezen en zware sociale spanningen. Niet langer dus, als de gevangenissen een minimale dienstverlening krijgen.
In de rest van Europa geldt het al
De nieuwe regering wil dus niet het stakingsrecht as such aantasten, dat zou met CD&V in de regering (en dus ook de ACV-vertegenwoordigers) heel vreemd zijn. Alleen wordt dat stakingsrecht in België nu wel heel ruim geïnterpreteerd: een klein groepje stakers kan zomaar heel het land gijzelen. Niet zo in andere Europese landen.
Zo is in Duitsland het stakingsrecht veel strikter geregeld en moet het voldoen aan voorwaarden zoals proportionaliteit, sociale orde en loyaliteit. In Italië is openbaar vervoer maar één van de 15 sectoren waar minimum dienstverlening geldt. Een staking mag er maximum 24 uur duren en tijdens de spits rijden er wel treinen en bussen.
Bij ons bestaat het ook voor politie en ziekenhuizen
Ook bij ons bestaat het principe natuurlijk wel al: politiediensten, ziekenhuizen en elektriciteitscentrales kunnen niet zomaar dichtgaan. Maar dat het nu uitgebreid wordt naar het openbaar vervoer is wel een grote doorbraak. De reizigers vragen dit al veel langer, zo is de organisatie TreinTramBus al jaren vragende partij. Zeker bij het spoor, waar steeds een pak mensen wel wilt werken, maar meegesleurd wordt in een staking, zou dit een revolutie betekenen.
Hoe dan ook: de Zweedse partners mogen zich aan een stevige reactie van de vakbonden verwachten.