Ontdekkingen van exoplaneten – planeten die draaien om een andere ster dan onze zon – zijn nog nauwelijks nieuws. Onderzoekers hebben er enkele duizenden in onze de Melkweg ontdekt. Maar een exoplaneet vinden dicht bij huis, is nog wel iets speciaal. Proxima d is er zo eentje. De ontdekking ervan betekent dat Proxima Centauri, de dichtstbijzijnde ster bij onze zon, zijn eigen planetaire systeem heeft. Spannend, want het zou het enige systeem zijn waarbij we zelfs maar een kleine kans hebben om daar te geraken.

Op dit moment is een van de beste manieren om informatie over onze naburige planeten te krijgen, een zeer geavanceerd telescoopinstrument in Chili. En dat instrument – de Echelle Spectrograph for Rocky Exoplanet and Stable Spectroscopic Observations, of ESPRESSO – gaf astronomen onlangs een grote kick: een nieuwe potentiële planeet in onze achtertuin. Naar kosmische maatstaven ligt Proxima Centauri immers naast de deur. Met een afstand van 4,2 lichtjaar is het de dichtstbijzijnde ster bij onze zon, waardoor de planeten rond Proxima de dichtstbijzijnde planeten zijn van alle planeten in het universum.

Zelfs zo dichtbij kunnen we natuurlijk niet langsgaan voor een bezoek, toch niet met de huidige technologie. 40 triljoen (40.000.000.000.000.000.000) kilometer is niet niks. Maar als mensen ooit aan een interstellair reizen beginnen, is Proxima Centauri de plek waar ze naartoe zullen gaan. Onderzoekers denken al diep na over wat er nodig is om de kosmische buurt te bereiken waar de ster zich bevindt, te beginnen met kleine robots die sneller kunnen vliegen dan traditionele ruimtevaartuigen en de reis van duizenden jaren naar slechts decennia zouden kunnen herleiden.

We kunnen ze niet zien, maar weten wel dat ze er zijn

Als de gegevens kloppen, zou de ontdekking betekenen dat Proxima Centauri zijn eigen planetaire systeem heeft, met werelden die zijn gebrouwen uit het overgebleven gas en stof van hun ster, net als onze eigen planeten. In 2016 vonden astronomen Proxima b, een planeet ter grootte van de aarde, die in de bewoonbare zone van de ster draait, en sindsdien hebben ze het bestaan ​​ervan bevestigd. Ze werken nog steeds aan de bevestiging van Proxima c, de grotere planeet die ze in 2019 hebben ontdekt. ​​Nu zijn ze voorlopig enthousiast over deze nieuwste kandidaat-planeet, die ze Proxima d noemen, en die een nog beter vooruitzicht lijkt dan Proxima c.

Astronomen kunnen eigenlijk geen van de Proxima-planeten zien, maar ze kunnen tekenen van hun aanwezigheid detecteren door de bewegingen van hun ster te observeren. Terwijl de planeten ronddraaien, trekt hun zwaartekracht aan Proxima Centauri, waardoor de ster enigszins wiebelt. João Faria, een astrofysicus aan het Instituto de Astrofísica e Ciências do Espaço, in Portugal, en zijn collega’s bestudeerden op deze manier Proxima Centauri, in een poging een glimp op te vangen van Proxima b om het bestaan ​​ervan te bevestigen, toen ze een verrassende schommeling vonden waarvan ze denken dat die komt van een andere, kleinere planeet.

Aan de ene kant is het altijd dag en aan andere altijd ’s nachts

Volgens de gegevens is Proxima d ongeveer een kwart van de massa van de aarde en draait ze net buiten de bewoonbare zone van Proxima Centauri, opgesloten in een speciale configuratie rond die ster. Aan de ene kant van de planeet is het altijd dag en aan de andere kant is het altijd ’s nachts. Proxima d heeft slechts vijf dagen nodig om rond haar ster te draaien, en gezien de nabijheid heeft de planeet waarschijnlijk geen atmosfeer. Die zou aan de dagzijde worden weggekookt en aan de nachtzijde worden ingevroren.

Het is nu aan andere astronomen om de beschikbare ESPRESSO-gegevens te analyseren en ook hun eigen waarnemingen van de misschien-planeet te maken. Om meer te weten te komen over deze misschien-planeet, met name over zijn samenstelling, zouden astronomen moeten zien hoe Proxima d haar ster kruist en onderzoeken hoeveel sterrenlicht de planeet dan blokkeert. Het zou trouwens heel goed kunnen dat er meer planeten rond Proxima Centauri cirkelen die momenteel aan detectie ontsnappen.

Alpha Centauri A & B zijn wel aantrekkelijker

Proxima Centauri maakt eigenlijk deel uit van een drievoudig sterrenstelsel, bekend als Alpha Centauri. Alpha Centauri A en B draaien dicht bij elkaar, terwijl Proxima verder naar buiten cirkelt. Astronomen hebben ook geprobeerd planeten rond sterren A en B te detecteren, maar dat is tot nog toe niet gelukt. Alpha Centauri A en B zijn bijzonder aantrekkelijk in de zoektocht naar leven buiten de aarde omdat ze op onze eigen zon lijken. Proxima daarentegen is een rode dwergster – kleiner, zwakker en vatbaar voor frequente zonnevlammen die straling uitzenden. Rode dwergen steriliseren het oppervlak van planeten om hen heen, en da’s dus slecht nieuws voor de potentiële bewoonbaarheid van die planeten.

(kg)