Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke raadt de bevolking uit voorzorg af om de stoffen mondmaskers die de overheid zelf sinds de lente van vorig jaar gratis uitdeelde, nog te gebruiken. Niet dat die zo populair zijn, want het overgrote deel ligt nog in opslagruimtes van het leger.
Waarover gaat het? In het begin van de coronapandemie, het voorjaar van 2020, bestelde de vorige regering, met Sophie Wilmès (MR) als premier, 15 miljoen stoffen mondmaskers van het Luxemburgse bedrijf Avrox. Die vormden het overgrote deel van de mondmaskers die de overheid gratis wou uitdelen aan de Belgische bevolking. Defensie, met Philippe Goffin (foto) als toenmalig MR-minister, was de organisator van de bestelling. Maar nog verscheidene andere ministers, waaronder Koen Geens (CD&V) en Philippe De Backer (Open Vld), communiceerden erover. De Backer beklemtoont in een reactie niet bij de bestelling zelf betrokken te zijn geweest.
Een controversiële keuze. De keuze voor het onbekende Avrox was van bij het begin gecontesteerd. Uit speurwerk van N-VA-kamerlid Michael Freilich bleek dat de bestelling leidde naar een Luxemburgse postbus van een Jordaanse miljonair. De leveringen in mei en juni van 2020 haperden ook meermaals, wat Avrox en de regering veel kritiek opleverde.
Apothekers als verdeelpunten. De circa 4.800 apothekers in ons land werden sinds midden juni ingeschakeld om de mondmaskers onder de bevolking te verdelen.
Zilverpartikels. Er rezen vorig jaar al snel twijfels over het product zelf. Drie Belgische beroepsfederaties, waaronder Creamoda, beweerden dat de miljoenen mondmaskers behandeld zijn met een onnodige en mogelijk schadelijke antibacteriële techniek op basis van zilverionen. Daardoor konden de gebruikers minuscule zilverpartikels inademen, was de analyse. Avrox noemde de kritiek toen laster.
Maar deze week, vele maanden later dus, steken de twijfels weer de kop op. Via de RTBF lekte dinsdagavond een vertrouwelijk rapport van de Hoge Gezondheidsraad in opdracht van overheidsinstituut Sciensano uit die het gevaar van de zilverpartikels lijkt te bevestigen.
Reactie Vandenbroucke. Het kabinet van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (sp.a/Vooruit) kwam woensdagavond met een opmerkelijke reactie. Hij raadt de burgers die een gratis mondmasker van Avrox afgehaald hebben, dat even niet te gebruiken, in afwachting van verder onderzoek. Of nog: de overheid raadt af om de mondmaskers die ze zelf verdeeld heeft, nog te gebruiken wegens veiligheidstwijfels. Vandenbroucke heeft wel niets te maken met de hele Avrox-saga, die de regering-De Croo van de regering-Wilmès erfde. Alle betrokken ministers – van Goffin over Geens en De Backer tot Vandenbrouckes voorganger Maggie De Block (Open Vld) – zijn geen lid meer van de huidige federale regering.
Maar worden de maskers wel gebruikt? Een geluk bij een mogelijk ongeluk is dat de misschien giftige mondmaskers slechts beperkt gebruikt worden door de bevolking. Veel apothekers zitten al maanden met dozen vol Avrox-maskers, omdat hun klanten er niet in geïnteresseerd zijn.
Van de 15 miljoen stoffen mondmaskers die Defensie vorig jaar bestelde, zouden er liefst 10 miljoen nog niet uitgedeeld zijn, meldt nieuwsdienst Belga. Het gaat om 3 miljoen maskers die bij de apothekers zitten en 7 miljoen stuks in de legerkazerne van Peutie. Als het verdere onderzoek bevestigt dat de mondmaskers giftig zijn, dan zijn die allemaal onbruikbaar, net als de 5 miljoen stuks die in roulatie zijn.
En het prijskaartje? De 15 miljoen Avrox-maskers kostten de overheid 2,5 euro per stuk, dus in totaal 37,5 miljoen euro.