Het “zevende continent”, maar ook de “vuilnisvortex”, de “plasticsoep” of, iets wetenschappelijker, de “Great Pacific Garbage Patch“: er is geen gebrek aan namen om dit fenomeen te beschrijven. We hebben het over de enorme massa plastic die zich in het midden van de oceaan verzamelt door de convergentie van zeestromingen, en die getuigt van ons onvermogen om de ecologische ramp die wij veroorzaken onder controle te krijgen. Maar misschien is de situatie nog omkeerbaar.

De ‘North Pacific Garbage Vortex’ werd in 1997 ontdekt. Hoewel deze zee van plastic onzichtbaar blijft – tenzij je ernaar kijkt vanaf het dek van een boot, omdat ze onder het oppervlak doorschijnend is – herinnert ze ons aan onze ecologische nalatigheid.

De 80.000 ton plastic die het gevolg is van de ongebreidelde consumptie op aarde, beslaat een gebied dat drie keer zo groot is als Frankrijk, aldus het populair-wetenschappelijke tijdschrift Futura. En deze massa, voortdurend gevoed door ons afval, valt langzaam uiteen in een plastic stof die door dieren wordt opgenomen, zelfs tot het punt dat ze zichzelf vergiftigen, en die in de hele voedselketen van de oceaan wordt aangetroffen. Soms zelfs op ons bord.

Grote oceaanzeef

En toch kan deze kanker nog worden teruggedrongen. Dat is althans de mening en vooral het uiteindelijke doel van de in 2013 opgerichte ngo Ocean Cleanup. Ook al zal het tijd kosten.

De vereniging had in 2018 al een eerste systeem getest; dit bestond uit een 600 meter lange vlotter met een drie meter diepe ‘rok’, die de laag plastic kon vasthouden en zo de oceaan kon filteren.

In juli van dit jaar lanceerde Ocean Cleanup een tweede apparaat waarmee 100 ton plastic werd opgehaald. Dit is sindsdien uitgebreid en opgewaardeerd tot ‘Systeem 003’, dat naar verwachting een werkelijk grootschalige schoonmaak zal opleveren.

Kunstmatige kustlijnen en recycling aan wal

“Het idee is om kunstmatige kustlijnen te creëren waar geen kustlijnen zijn, om het plastic te concentreren”, legt Ocean Cleanup uit. Het systeem bestaat uit “een lange U-vormige barrière die het plastic aan het einde in een retentiegebied leidt”. De barrière in kwestie, gesleept door twee schepen, is 2.500 meter lang en kan tot een diepte van 4 meter duiken.

Het beweegt heel langzaam, zodat zeedieren aan de val kunnen ontsnappen of eronderdoor kunnen duiken, terwijl camera’s op regelmatige afstanden de werking over de hele lengte van de barrière in de gaten houden en op toevallige “vangsten” letten.

Het ingezamelde afval wordt vervolgens naar een sorteerruimte gebracht en op de schepen geladen voor recycling aan land. Volgens de ngo kunnen ten van dergelijke barrières de “plastic soep” die onze planeet ontsiert, wegvagen.

Ook andere projecten hebben tot doel de oceanen schoon te maken, zoals de Futura-lijst van het Ocean Voyages Institute, dat eveneens 100 ton plastic afval heeft teruggewonnen. Maar dat zal de bron van alle kwaad niet stoppen: elk jaar dumpen we 10 miljoen ton extra plastic afval in zee.

(lb/mah)