Vladislav Soerkov maakt al meer dan twintig jaar deel uit van Vladimir Poetins inner circle. Nu zou hij echt gearresteerd zijn op basis van verduistering van overheidsgelden en corruptie, samen met 150 agenten van de geheime dienst FSB. Soerkov was ook het brein achter de invasie van Oekraïne.

Als hoofdstrateeg voor Poetin bedacht hij de Russische strategie voor Oekraïne, en legde zo dus mee de hand aan de invasie van het land. Die verloopt echter niet zoals Poetin had gewild. Zo moesten de Russische troepen de verovering van hoofdstad Kiev opgeven, en trokken ze zelfs volledig terug uit het noorden van Oekraïne. Met een grootschalige offensief in de Donbasregio hoopt Rusland nu de schade toch enigszins te beperken. Maar tegelijk kijkt Poetin naar schuldigen van de mislukking.

Snoepreisjes en moordcommando’s

De blikken gingen al vlug naar de Fifth Service, een onderdeel van de geheime dienst FSB, die instaat voor spionage in voormalige Sovjet-landen (buiten de Russische grenzen). Al sinds het begin van de invasie berichtte de Oekraïense geheime dienst over insubordinatie (ongehoorzaamheid) en sabotage binnen de dienst. Ook zou info worden doorgespeeld aan de Oekraïners, zoals de locatie van het moordcommando dat president Volodymyr Zelensky moest omleggen. Daarnaast zouden FSB-agenten het budget voor de dienst opsouperen aan snoepreisjes naar Thailand, Cyprus of de Malediven, om zo indruk te maken op nieuwe (Oekraïense) rekruten.

Hoog tijd om orde op zaken te stellen, oordeelde Poetin. Al op 11 maart plaatste hij de chef van de Fifth Service, Sergej Beseda, samen met dienst adjunct Anatoly Boljoek, in huisarrest. Beseda zou nu zelfs overgebracht zijn naar de Lefortovo gevangenis, die door Sovjet-leider Jozef Stalin werd gebruikt voor massa-executies en martelpraktijken. Ook Vladislav Soerkov zou nu onder huisarrest zijn geplaatst, op verdenking van corruptie en het verduisteren van overheidsgelden. Dit verklaarde Christo Grozev, uitvoerend directeur van het onderzoekscollectief Bellingcat, aan de Britse krant The Times.

De grijze kardinaal van Poetin

Hoewel Soerkov zelf niet al te vaak in de (westerse) picture loopt, wordt hij door experten gezien als dé topstrateeg binnen het Kremlin, die zelfs Vladimir Poetin zelf op de troon hielp hijsen. Zijn arrestatie zal wel met een goede reden zijn, maar is toch een verlies voor de president en dienst nauwe volgelingen.

Soerkov startte zijn carrière in de privé, als PR-adviseur van Mikhail Khodorovsky, die in de jaren 90 één van de rijkste Russen was. In 1999 werd hij op verzoek van toenmalig president Boris Yeltsin de vice-stafchef van het presidentieel kabinet. In die hoedanigheid stond hij ook in voor de opvolging van Yeltsin.

Gouverneurs overtuigen

Toen Yeltsin aan het einde van 1999 zijn ontslag indiende, werd Vladimir Poetin zijn vervanger. Bij de officiële verkiezingen enkele maanden later leek echter de vroegere premier Yevgeni Privakov de winst te kunnen opstrijken: hij had een overgrote meerderheid binnen de Duma, het Russische parlement, maar ook bijna alle gouverneurs, die toen heel wat macht hadden in het land, stemden voor Privakov.

Vladislav Soerkov werd erop uitgestuurd om de 89 gouverneurs over te halen voor Poetin te stemmen. Die was namelijk de verkorene binnen het Kremlin zelf, en kreeg heel wat (financiële) steun van de Russische oligarchen. Onder meer Roman Abramovitsj doneerde miljoenen dollars aan de campagne van Poetin. In zijn gesprekken met de gouverneurs kon Soerkov uiteindelijk 34 van hen te overtuigen voor Poetin te stemmen. Zijn baas, stafchef van het kabinet Alexander Voloshin, zette de parlementsleden onder druk, waarna Poetin vlot verkozen werd.

Tot 2011 bleef Soerkov de vice-stafchef van de president, eerst van Poetin en vervolgens van Dmitri Medvedev. Nadien werd hij zelf vicepremier in het kabinet van diezelfde Medvedev, toen Poetin weer president werd. Hij nam in 2013 ontslag, en werd strategisch adviseur voor de president himself. Daar werd hij verantwoordelijk voor de regio’s Abchazië, Zuid-Ossetië (allebei afgescheurd van Georgië) en Oekraïne, waar hij de verantwoordelijke werd van de hele Donbasoperatie.

(jvdh)