Italië sluit een opvallende deal over het opvangen van asielzoekers met Albanië. De Europese Unie wil kijken of dit wel wettelijk is. Europakenner en politicoloog Hendrik Vos stipt aan dat Europa zelf af en toe de grenzen opzoekt van wat juridisch mogelijk is.

In het nieuws: Italië wil asielzoekers niet meer in eigen land opvangen, maar ze doorverwijzen naar twee grote centra in Albanië. Het heeft daarvoor een akkoord gesloten met dat land, buiten de Europese Unie om. In ruil zou Italië Albanië helpen om versneld lid te worden van de EU.

• “Wat Italië wil doen is merkwaardig, maar het kadert wel in de moeilijke manier waarop Europa omgaat met migratie”, merkt Vos op. “Italië heeft een grote toestroom aan asielzoekers en men zoekt naar manieren om hen buiten de Europese Unie te houden. De Europese Commissie heeft dat zelf ook al gedaan en probeert akkoorden te sluiten met landen in Noord-Afrika.”
• Volgens Vos wil Italië vooral choqueren, en de EU reageerde dan ook snel: “Het heeft laten weten te willen kijken of dit wel wettelijk is. Je hoort onmiddellijk zeggen dat het niet zo kan zijn dat dossiers die niets met elkaar te maken hebben tegen elkaar worden afgewogen. Dat we dan op een te snelle manier Albanië in de Europese Unie zouden takelen.”
• “Iedereen stelt zich ook de vraag hoe werkbaar dit is. Want als asielzoekers in Albanië vastzitten en niet naar de Europese Unie mogen komen, dan zal Albanië er in vele gevallen ook niet in slagen om hen het land uit te zetten. Dan zit je plots met een heleboel mensen waar Albanië zelf ook geen blijf mee zal weten. De vraag is dus hoe lang de Albanezen het zullen zien zitten om met die afspraken verder te gaan.”

Juridisch wankel terrein

• De juridische grond rond het opvangen van asielzoekers is al een tijdje wankel, zegt Vos: “De Dublin-afspraken die zeggen dat je asielaanvraag behandeld moet worden in het land waar je voet aan grond zet, worden in veel gevallen niet meer toegepast. Het is moeilijk om dat nog af te dwingen, omdat er in slechts in een beperkt aantal landen eerst voet aan grond gezet wordt.”
• Onder de Conventie van Genève heeft iedereen het recht om in een land asiel aan te vragen. Het klinkt eigenaardig wat de Italianen zeggen, maar langs de andere kant verschillen de afspraken die de EU recent probeerde te maken met Tunesië daar niet zoveel van.
• “Iedereen zit wat gewrongen met dat probleem. Dan worden de randjes opgezocht van wat juridisch nog acceptabel is. In vele gevallen zal dat wellicht een ernstige toets niet meer kunnen doorstaan”, aldus de politicoloog.

Altijd dwarsliggers

• “Landen in Zuid-Europa, en dan zeker Italië, hebben een hele grote instroom, gewoon door hun geografische ligging. Iedereen voelt aan dat het niet serieus is dat een klein aantal landen heel die last moet zien te dragen.”
• “Maar je hebt altijd dwarsliggers. Polen was er tot voor kort zo één. En zeker ook Hongarije en een aantal andere Centraal en Oost-Europese landen. Landen. Zij weigeren om op een constructieve manier mee te werken aan een spreiding van asielzoekers. Zolang je dat niet Europees geregeld krijgt, zal je zien dat die zuidelijke landen andere manieren zullen zoeken om de instroom wat te milderen.”
• We beginnen afspraken te maken met de Libische kustwacht, de Tunesiërs, nu met de Albanezen. Het is telkens zoeken naar manieren om het probleem buiten te houden. Tot nu toe hebben die afspraken niet of amper gewerkt. Ik betwijfel of het deze keer wel het wondermiddel zal zijn waarmee we de problematiek kunnen aanpakken. Europa zal uit die kramp moeten raken en het op een andere manier moeten aanpakken”, besluit Vos.