Premier Charles Michel (MR) hoopte een kleine week lang op steun van de N-VA om z’n minderheidskabinet op de been te houden. Maar de gedoogsteun die de N-VA wilde geven, komt er niet. Want de eisenbundel van N-VA, die een verderzetting was van de afspraken binnen de regering, werd keihard afgewezen door de premier. Die komt in zeer moeilijk vaarwater, als hij straks in de Kamer een motie van wantrouwen tegen zich krijgt.

De vraag is niet langer of het gebeurt, maar wanneer het gebeurt: een motie van wantrouwen tegen de regering Michel II. De voltallige oppositie vraagt nu al een week dat de premier het vertrouwen komt vragen in de Kamer, voor z’n regering. En dat hij met een deftige regeerverklaring komt. Die kan minimaal zijn, pakweg “de verkiezingen voorbereiden en enkele dringende maatregelen nemen”, maar ze moet er wel komen.

Blijft de premier ontkennen dat die stap nodig is, dan heeft hij een huizenhoog probleem. Want vandaag deed hij elke deur naar de N-VA, zijn voormalige regeringspartner, met een keiharde knal dicht. Nochtans leek hij de laatste 48 uur alles op die N-VA te zetten: de oppositie van socialisten en groenen kreeg niet één telefoontje om mogelijks te praten over steun. En zelf hadden de socialisten al aangekondigd, net als Groen, dat er geen enkele kans bestaat dat zij de begroting gaan stemmen.

Met N-VA werd er dus wel onderhandeld. Die partij wilde wel steun geven, in ruil voor “het uitvoeren van gemaakte afspraken”. “Wij zitten niet meer in de regering, dan kan je niet verwachten dat wij plots nog een loyale bondgenoot zijn die blind tekent. Wij wilden garanties dat alles wat we zijn overeen gekomen, ook wordt nageleefd.”

Dus legde de N-VA dit weekend vier concrete eisen op tafel: garanties dat de afspraken over de degressiviteit van de werkloosheidsuitkering worden uitgevoerd, garanties dat de begroting niet verder mag ontsporen en dat er geen nieuwe belastingen komen, garanties dat artikel 195 wordt aangeduid voor herziening door het parlement, en garanties dat België een bijkomende verklaring doet bij het VN-Migratiepact die de impact juridisch inperkt.

Alle vier die punten zijn eigenlijk al ooit overeengekomen binnen de schoot van Michel I. Drie maatregelen (de werkloosheidsuitkeringen, de begroting en de stemverklaring) waren bekend, één afspraak, die over artikel 195 was deel van een geheim akkoord binnen de meerderheid.

“Marionet van de N-VA”

Maar tegelijk, nu Michel II regeert, voerde de N-VA dit weekend vooral symbolisch de druk op. “Eigenlijk is premier Michel nu meer de marionet van de N-VA”, stelde Bart De Wever vrijdag. Het is die symbolische taal, veel meer dan de eisen, die in het verkeerde keelgat schoot.

En dus nam premier Michel de vlucht vooruit. Hij liet de N-VA na zaterdag niets meer weten over de vier eisen, maar communiceerde vanmiddag erg fors. Plots is “een vlucht naar het confederalisme onaanvaardbaar”. En stelde de premier “dat hij zich niet laat chanteren door de N-VA”. De regering eist van de N-VA dat ze begroting gewoon, zonder enige bijkomende eis, goedkeuren. “De begroting is goedgekeurd door de commissie en gesteund door de toenmalige minister van Financiën. Er is geen euro veranderd in deze ontwerpbegroting.”

Maar hiermee blaast hij zelf z’n laatste brug op, die hij had met de meest logische gedoogsteunpartner uit de oppositie. Het valt moeilijk te zien hoe de premier nu ergens nog een meerderheid gaat vinden, voor zijn begroting. Of hoe hij nog een motie van wantrouwen kan vermijden, als hij blijft weigeren om zelf het vertrouwen te vragen.

Vijf maanden “in lopende zaken gaan”: compleet tegen de normale gang van zaken in

Daarmee glijdt het project Michel II ook steeds meer de ongrondwettelijke weg op. Politiek gezien is het niet vol te houden het land te besturen met slechts 52 zetels op 150. En in “lopende zaken gaan”, zoals hier en daar gesuggereerd wordt, is evenmin een normale gang van zaken. Normaal gezien zijn de spelregels helder: verliest een regering haar meerderheid, dan moet ze haar ontslag aanbieden, en komen er verkiezingen.

Mogelijks verandert de peiling van de VRT, die morgen uitkomt, wel nog de sentimenten bij verschillende partijen. Nu al verklapte de VRT-radio dat de MR, de partij van premier Michel fors verliest. Het verklaart misschien waarom de eerste minister zo in de aanval ging tegen de N-VA. Maar partijen die stijgen, ook binnen de regering, zijn mogelijks geneigd om dan maar naar vervroegde verkiezingen te gaan. Want het huidig beeld van Michel II oogt in elk geval rampzalig: wie nog deel uitmaakt van die minderheidscoalitie gedurende maanden, dreigt bij een sclerose de rekening van de kiezer te krijgen.

Nu Michel II onze voorstellen en daarmee de Zweedse erfenis afwijst, resten hem nog twee paden: linksom naar de PS of door het park naar de koning. Over jezelf in nesten werken gesproken.

— Peter De Roover (@PeterDeRoover1) December 17, 2018