Gesprekken PS-N-VA gaan "naar moment van de waarheid": lukt het deze keer wél voor Magnette?

Komt er deze keer wél een stroomversnelling in gesprekken tussen N-VA en PS? De twee partijen spreken, met de sp.a als warmtegeleider ertussen, opnieuw over de vorming van een ‘grote coalitie’. Na drie mislukte pogingen houdt de Wetstraat de adem in: “Het gaat naar het moment van de waarheid”, zo klinkt het bij een hoge bron. En terwijl bij de PS de interne druk stijgt, en de Franstalige pers op zoek gaat naar torpedo’s, blijft de N-VA op haar hoede: “Wait and see“.

In het nieuws: Doemberichten over het stijgende aantal besmettingen verplichten premier Sophie Wilmès (MR) om dit weekend het Overlegcomité bijeen te roepen.

De details: Dat de virologen aankondigden dat “de tweede golf” begonnen is, zet de politiek, voor de zoveelste keer, op scherp. Zondag dus komt de top van de federale regering, aangevuld met de regio’s, bijeen, als een soort mini-Veiligheidsraad.

Angst is een slechte raadgever. En telkens maar opnieuw vergaderingen beleggen, kernkabinetten, Overlegcomités en Veiligheidsraden, waarbij altijd geaarzeld of getwijfeld wordt: het is niet bepaald doortastend bestuur.
Maar na alweer een bijeenkomst van de Nationale Veiligheidsraad woensdag, waarop eigenlijk beslist werd om voorlopig niets te beslissen, is het plots weer “alle hens aan dek” in de Wetstraat: premier Wilmès roept iedereen morgen alweer samen.
Officieel was dat format van zo’n Nationale Veiligheidsraad, zoals gezegd niet bepaald de meest efficiënte manier van vergaderen, eigenlijk al ‘op vakantie’ gestuurd: op 24 juni ging de “laatste grote Veiligheidsraad voor de vakantie” gehouden worden. Maar premier Wilmès is daar al lang van teruggekomen. Nu lijkt het erop alsof heel de zomer lang er dergelijke bijeenkomsten zullen zijn.
De premier, die van nature al erg voorzichtig is en geneigd om snel anderen te consulteren op bijeenkomsten, werd deze keer ook bepaald geduwd: Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) riep gisteren op om “sneller bijeen te komen dan donderdag, omwille van de slechte cijfers”. Nog geen uur later had Wilmès al een Overlegcomité gepland.
Morgen moeten de politici, na mogelijke adviezen van experts, zich alweer buigen over de vraag of er opnieuw strengere maatregelen nodig zijn. De noodkreten van virologen doen daar ook geen goed bij.
Zo tweette expert Marc Van Ranst wat hijgerig: “Het weekgemiddelde stijgt naar 115 gevallen. Dit is een stijging met 32 procent. We krijgen nu opnieuw de dagcijfers: maandag 13/07 waren er 216 nieuwe gevallen. Ter herinnering: op 15 maart hadden we 214 nieuwe gevallen. 17 maart was de start van de lockdown.” Hij had het verder heel de dag over “een tweede golf die begint” en begon plots ook nog “ga terug in uw kot” te tweeten.
Opvallend: de correctie volgt in de Franstalige pers. Le Soir-journalist Xavier Counasse maakt in z’n krant een uitgebreide analyse die de cijfers van Van Ranst van de broodnodige context voorziet. “Het zou toch eerlijk zijn te vermelden dat op 15 maart het om 214 cases op 1.025 tests ging, ofwel 21 procent besmet, wetende dat we toen niet de middelen hadden om iedereen te testen. Nu maandag 13 juli ging het om 216 cases op 6.890 testen, ofwel 3 procent besmet, met een veel grotere testcapaciteit.”

Ondertussen bij de onderhandelingen: We gaan naar een doorslaggevend weekend.

Als er ergens misschien toch een silver lining zit in al het doemdenken over de coronacijfers, dan is het dat meer dan ooit zowel de PS als N-VA dé uitleg klaar hebben om eindelijk samen in bed te duiken: “Een nieuwe crisis staat voor de deur, en de grote twee partijen nemen samen de zaak in handen”. “De context is rijp”, zo duidt een bron.
Dat die contacten menens zijn, is eindelijk, een kleine week na de aankondiging van Paul Magnette (PS) op z’n partijbureau maandag, nu wel duidelijk geworden.
Belangrijke vaststelling daarbij: de discretie over die contacten blijft groot. Zowel bij N-VA als PS laat men bijzonder weinig los over het hoe en wat. Maar het is wel duidelijk dat men bij de N-VA al voor het partijbureau van maandag op de hoogte was van ‘de bocht’ die Magnette wilde nemen.
Dat is op zich al veelbetekenend: vorige pogingen strandden ook omdat de pers wel erg snel op de hoogte was, vaak via andere partijvoorzitters die geen enkel belang hadden bij een succes tussen N-VA en PS. Reken daarbij zeker Georges-Louis Bouchez (MR).
Maar deze keer ‘faciliteerden’ Bouchez, Joachim Coens (CD&V) en Egbert Lachaert (Open Vld) eigenlijk een beetje de zoveelste poging van N-VA en PS om opnieuw te praten: hun huidige ‘opdracht’, die officieel nog altijd focust op een Arizona-coalitie, was deze week het perfecte rookgordijn waarachter het mogelijk was wat discreet te bewegen. Terwijl iedereen focuste op de dagelijkse mediaoptredens van Bouchez, en een nietszeggende bijeenkomst van sherpa’s van de zes Arizona-partijen, gebeurden elders in de Wetstraat de echte gesprekken.

De essentie: Voor een zoveelste keer staat de PS voor een cruciale keuze.

Nieuw is het natuurlijk allemaal niet: de PS en N-VA die samen proberen een regering te maken. Magnette pochte er in het verleden al een paar keer over: meer dan 50 keer hebben de Vlaams-nationalisten en Franstalige socialisten samengezeten het afgelopen jaar, meer dan 25 keer waren dat Magnette en De Wever zelf, daarbij vaak voor meerdere uren, en soms zelfs marathonvergaderingen.
Daarbij zijn de persoonlijke relaties nooit verzuurd, maar tegelijk weten Magnette en De Wever wel ondertussen van elkaar hoe verschillend ze wel zijn. Uren ondergedompeld worden in de ander z’n ideologie, en dat telkens opnieuw: Magnette beklaagde zich al regelmatig over dat ‘droeve lot’.
Maar tegelijk is de analyse van de PS niet anders dan die van de N-VA: het is het moment om aan de knoppen te komen, om het beleid in handen te nemen. Beider ergernis over de onmacht, en een deel onkunde, van de huidige leiding van het land loopt gelijk. En ook de vaststelling dat beiden, ondanks verschillende ideologie, wel beleidspartijen zijn, die niets te winnen hebben bij oppositie, waarbij een extremere partij (PVDA voor de PS en Vlaams Belang voor N-VA) in de nek zal hijgen.
Allebei willen in de regering dus, en allebei lijken daarbij geconcludeerd te hebben dat het enkel kan met de ander. Niemand gelooft nog een seconde in een levenskans voor Vivaldi, maar ook een Arizona heeft nauwelijks slaagkansen.
De grote vraag blijft, of na die analyse, zeker Magnette ook durft te ‘springen’. Dat zou dit weekend moeten gebeuren: insiders geven aan dat het moment rijp is. Ofwel zitten er tegen 21 juli dus een aantal partijen rond de tafel voor een echte formatiepoging, ofwel kan iedereen met verlof en krasselt het kabinet Wilmès II verder.

Wat kan misgaan? Wel, been there, done that ...

Er is wel één duidelijk zichtbare parameter, om te bepalen hoe ‘serieus’ de poging van PS is, telkens die gaat praten met de N-VA. De druk in de Franstalige pers op de socialisten stijgt, naarmate gesprekken mogelijk toch tot iets leiden. Niet om een akkoord te krijgen met de N-VA en eindelijk het land een regering te geven, neen, integendeel: het is dan zoeken naar stemmen om toch maar tegen te zijn.
Zo ging Le Soir praten met Thierry Bodson, de hardliner-vakbondsbaas van de FGTB, de socialistische vakbond. Maar opvallend: de krant kon niet optekenen waarop sommigen mogelijk vurig hoopten. Want Bodson dreigt wel, dat “als men aan het federaal karakter van de sociale zekerheid raakt, wij gaan mobiliseren”, maar hij stelt geen veto tegen een PS-N-VA-deal. Meteen is het dus eerder een onderhandelingstechniek van Magnette, die naar De Wever kan teruggaan en zeggen “dat zijn vakbonden hem bijzonder weinig ruimte laten”. Maar de PS ‘mag’ verder van vakbond en mutualiteit: zoveel is duidelijk.
Verder blijft het zoeken naar tegenstemmen. Opvallend: niemand van de PS wil on the record gaan, zelfs rabiate tegenstanders van een coalitie met N-VA, zoals Ahmed Laaouej (PS), zwijgen. Wel is er een strategisch lek, in La Libre, waarbij nu ‘plots’ de interne communicatie opduikt van midden februari, toen na een poging van koninklijk opdrachthouder Koen Geens (CD&V) de gesprekken met de PS en N-VA afsprongen. In die mail legde Magnette toen zeer omstandig uit “waarom het echt niet kon met de N-VA”, die onder meer “confederalisme wilden”, volgens de PS.
“Die communicatie dateert van voor de coronacrisis“, zo duidt men op de Keizerslaan. Maar het zegt wel iets over de druk, die van binnenuit leeft.
Overigens zocht en vond Le Soir wél een groepje “socialistische jongeren en studenten”, onder meer van de ULiège en ULB, die plots wel heel veel aandacht krijgen met hun boodschap dat “een coalitie tussen PS en N-VA een totale ontkenning van onze waarden en idealen zou zijn”. Zij eisen een intern referendum bij de PS, om die keuze van met de N-VA gaan voor te leggen aan de leden. Zoiets bestaat uiteraard al in de feiten: het heet ‘een partijcongres’ en gebeurt telkens op het eind van regeringsonderhandelingen. Dan laat elke partij het regeerakkoord bekrachtigen door de leden.
En toch: heel de Wetstraat houdt er serieus rekening mee dat Magnette, voor de vierde keer dan, plooit voor de interne druk en alweer niet tot een akkoord komt met De Wever. “Wait and see“, is voorlopig de boodschap bij betrokken spelers.

Wat zijn de gevolgen als het lukt? De stoelendans van ‘wie doet mee’ begint dan weer.

De liberalen zitten niet bepaald makkelijk bij die toenadering tussen PS en N-VA. MR en Open Vld waren bezig aan een zelfverklaarde missie, om samen met CD&V opnieuw te proberen een meerderheid te vinden om de regering te versterken.
Maar opvallend: de lezing over de ‘status’ van deze missie verschilt wel sterk binnen het trio. Bij CD&V is men onomwonden ’tevreden’ over het huidige resultaat. “Wij hebben ze opnieuw samengebracht: PS en N-VA. Dan hebben wij toch het onmogelijke gedaan, want toen wij overnamen van PS en sp.a was het nog ‘dat een regering met een meerderheid niet mogelijk was’. En kijk waar we nu staan“, zo is op de Wetstraat 89 te horen.
Daar ziet men het ook als “onnodig” om absoluut parallel nog te proberen om Arizona erdoor te duwen, en een meeting met de zes te willen forceren. “Het is toch duidelijk dat de sp.a daar niet comfortabel in zit? En dat de N-VA ook twijfelt. We moeten dat niet bruuskeren”, zo stelt een christendemocratische bron.
Dat loopt niet gelijk met de liberalen, waar de frustratie over het mislukken van hun ‘opdracht’ toch groot is. Zij bleven twee dagen hameren op het plan om de zes Arizona-partijen samen te brengen, af te kloppen op één nota, en dan pas de PS, en zelfs eventueel de groenen er weer bij te roepen. Dat scenario is ondertussen verdampt.
Meer nog: de vraag is wie straks nog aan boord blijft, als de PS en N-VA samen een deal zouden hebben. Die afwegingen zijn haast zo oud als de gesprekken zelf, tussen De Wever en Magnette, en komen telkens terug:
- Open Vld zou eruit moeten voor de PS, om een minder ‘rechtse’ regering te hebben, en niet opnieuw ‘Zweeds’ te maken. Die bedenking doet eerder de N-VA nerveus worden dan de Vlaamse liberalen zelf: Lachaert ziet oppositie wel zitten, De Wever wil geen rechtse tegenstand in de Vlaamse flank.
- MR zou er deze keer dus ook wel eens uit kunnen vallen, in de plaats van Open Vld. Als het cdH aan boord is, is er immers al een tweede Franstalige partij mee. Dan elimineren De Wever en Magnette alvast een stoorzender.
- CD&V is in een ‘zuiver paars-geel‘ verhaal in principe ook niet nodig: bij de liberalen zijn er sommigen die opperen de christendemocraten dan maar aan de deur te zetten, zowel de Vlaamse, als het Franstalige cdH. Een combinatie van liberalen, socialisten en N-VA heeft twee zetels over.
Ondertussen roeren sommigen zich ook inhoudelijk al over een aantal dossiers. Zo voerde de N-VA gisteren plots online campagne om de kerncentrales open te houden. In de nota van de drie koningen werd dat ook op tafel gelegd. Vermoedelijk zal daar met de socialisten toch een hartig woordje over gepraat moeten worden.

Om even niet goed van te worden: Het Monitoringscomité komt met nieuwe gruwelcijfers voor de begroting: 52,8 miljard euro tekort voor 2020, ofwel 12,31% van het bbp.

“Historisch”, zo stelde minister van Begroting David Clarinval (MR), alsof het nog iets is waar hij toch een uitroepteken bij wilde plaatsen. De waarheid is dat Clarinval nauwelijks greep heeft op de zaak: niet binnen z’n eigen regering, en zeker niet in de Kamer, waar het festival van de uitgaven de afgelopen weken stevig werd gevierd.
De coronacrisis doet natuurlijk zowel de inkomsten van de staat fel teruglopen, als de uitgaven exploderen, met allerlei steunmaatregelen, zoals de tijdelijke werkloosheid, en steun- en hinderpremies. Zo schiet het tekort van 13,5 miljard voor de crisis (wat al een ontsporing was) naar boven de 50 miljard.
Onderliggend is er natuurlijk de economische schok: de Belgische economie krimpt voorlopig dit jaar met 10,5 procent van het bbp. Dat doet de inkomsten met 15,2 miljard dippen en de kosten van de sociale zekerheid (onder meer de werkloosheidsuitkeringen) exploderen.
De staatsschuld tikt zo fel aan. Ze klimt naar ‘Italiaanse’ niveaus: tot 122,1 procent van het bbp dit jaar.

Over brandladders en ramen: Vluchtten politici weg in de Wetstraat?

Een lastig dagje, met negatieve coronacijfers, en een viroloog die doet alsof we weer aan het begin van de crisis zijn: en dus wilde de pers wel wat vragen voorleggen aan de politici. Maar opvallend: terwijl die ‘experts’ met alle egards in de audiovisuele pers behandeld worden, moeten politici zich aan een ruwere behandeling verwachten.
Zo dook op het VRT-journaal plots het verhaal op dat Bart Somers (Open Vld) en Hilde Crevits (CD&V), beide viceminister-president, “via het raam aan de pers wilden ontsnappen”.
Zich baserend op een cameraman en klankvrouw stuurde de openbare omroep dus het verhaal de wereld in dat de politiek “vluchtte” van de vragen. Het deed denken aan de vlucht die Johan Van Hecke, destijds CVP-voorzitter, organiseerde uit het partijhoofdkwartier, via een brandladder.
Alleen, de politici ontkennen wel staalhard. “Interview gegeven aan VTM. Nadien naar huis gegaan. Daarna nog een interview gegeven op de radio. Laat ons geen verhaal zoeken waar er geen is. Iedereen weet hoe graag ik in de pers kom, elke journalist mag mij bellen“, zo tweette Somers. Bij Crevits geen reactie, al is binnen CD&V wel te horen “dat ze helemaal niet wegliep, maar gewoon via een laag raam, dat ook als uitgang gebruikt wordt, het pand verliet”.

Om te volgen: Een cruciale Europese top vindt plaats in Brussel.

De leiders van de Europese Unie zijn voor het eerst sinds maart opnieuw allemaal fysiek samen, in Brussel. Dat leverde plaatjes op van presidenten en premiers met mondmaskers, die een elleboogbegroeting doen met elkaar.
Alleen, achter de joligheid voor de camera’s gaat een bikkelharde top schuil. Dat is niet onlogisch, het gaat over de 750 miljard euro van het steunpakket, én meer dan 1.000 miljard euro van de Europese meerjarenbegroting. Bij die deal staan de Noord-Europese landen als Nederland, Denemarken, Zweden, Finland en Oostenrijk, tegenover Zuid-Europa.
Angela Merkel, de Duitse kanselier, en de ware ‘baas’ in de EU, was zeer voorzichtig: ze gaf aan dat ze “niet zeker zou zijn dat het zou lukken“.
Mark Rutte, de Nederlandse premier, wees de compromisvoorstellen van de voorzitter van de Europese raad, Charles Michel (MR), van tafel. Hij wil absoluut dat gekoppeld aan de steun er noodzakelijke hervormingen in Zuid- en Centraal-Europa komen. En dat er stevig toezicht wordt gehouden op elke schijf Europees geld die wordt uitbetaald.
Voor middernacht gingen de regeringsleiders uiteen, zonder deal en na een felle top, waarbij het toch heftig ging. Om 11 uur komen ze weer samen, en worden nieuwe voorstellen van Michel verwacht.