Informateurs Johan Vande Lanotte (PS) en Didier Reynders (MR) hadden één opdracht: breng de PS en N-VA samen. Maar die missie lijkt compleet mislukt. Want de N-VA doorbreekt nu de stilte. “De PS weigert elk gesprek met ons”, zegt Theo Francken (N-VA). De grootste Vlaamse partij is nu van plan de Vlaamse regeringsvorming een versnelling hoger te duwen. Federaal dreigt de verrotting.

Een paar zeer felle tweets van Theo Francken (N-VA), die plots on the record gaat, onderstrepen de totale breuk die er is tussen PS en N-VA. Door zo fel naar buiten te komen en de discretie te breken, erkent de N-VA de facto dat ze niet meer gelooft in een dialoog met de grootste partij van Franstalig België.

De afgelopen weken probeerde het door de koning aangestelde duo van Johan Vande Lanotte (sp.a) en Didier Reynders (MR) om heel voorzichtig een dialoog op te bouwen tussen beide machtspartijen. Zowat iedere andere partijvoorzitter had dat ook gesuggereerd aan de koning: laat de twee grootste partijen proberen een gesprek te voeren over hoe het federale samen in handen gepakt kan worden. Bart De Wever (N-VA) gaf z’n goedkeuring om een socialist het veld in te sturen, een vertrouweling zelfs, tot op zekere hoogte. En zo kreeg Vande Lanotte, met wie De Wever het uitstekend kan vinden, de sleutels in handen van een informatieopdracht.

Alleen blijkbaar weigerde de PS elk gesprek. Francken is daarover zeer fel: “Zwijg me van staatsmanschap, zij die zeggen er zo van te houden, dragen het ten grave. Hoe kan je structurele oplossingen vinden, als men niet eens het gesprek wenst aan te gaan. Niet willen praten met elkaar is de intellectuele nederlaag toegeven. Onbegrijpelijke houding van de PS, bang van haar eigen schaduw.”

Behalve de PVDA is voorlopig iedereen nog aan boord voor de Vlaamse regering

Drie weken lang wachtte de N-VA dus op het federale spel, en werden er rondje gedraaid op het Vlaamse niveau. Daardoor werden ook contacten met onder meer Vlaams Belang, maar ook de sp.a en zelfs Groen gerekt. Geen van die drie zijn eigenlijk logische coalitiepartners voor de N-VA, maar De Wever wilde alle opties openhouden. Behalve de PVDA is niemand formeel eruit geduwd.

Nochtans stond er enorme druk op de federale dialoog. Want met een blok van bijna 45 procent voor Vlaams-nationale partijen, voelde de N-VA zich gesterkt om voor een institutionele dialoog te gaan: zij waren klaar om over een staatshervorming te praten. Er is bovendien meer dan de electorale logica in Vlaanderen: de huidige financieringswet is een koord die de Franstaligen steeds meer financieel wurgt. Nu al zit de Franse gemeenschap in de problemen, maar ook het Waals gewest zit op koers om financieel in heel slechte papier te komen.

Dat weet de PS ook: Elio Di Rupo (PS) haalde in het verleden al aan dat hij graag over een nieuwe financieringswet had willen praten. Gebeurt dat niet nu, dan zal Franstalig België in 2024, na de volgende verkiezingen, wel rond de tafel moeten, zo is de redenering bij de N-VA. De vraag is vooral dan met wie dat zal zijn: de N-VA, of misschien met een nog sterker Vlaams Belang. Daarop alludeert Francken ook: “Vandaag is een gesprek mogelijk met ons, redelijke mensen met tonnen bestuurservaring. Men gaat daar best niet te licht over.”

Het kamp van Magnette heeft gewonnen

Op het partijbureau van de N-VA was de sfeer gisteren zeer somber over die federale onderhandelingen, nu blijkt dat de PS elke dialoog weigert. Dat schrijft De Tijd vandaag. Meteen is de tijd rijp voor Bart De Wever (N-VA) en co om niet langer op het federale te blijven wachten: de Vlaamse formatievorming moet een versnelling hoger.

Alles lijkt erop dat binnen de PS het kamp van Paul Magnette (PS) gewonnen heeft. Want terwijl Di Rupo altijd voorzichtig pleitte voor een communautaire dialoog, voor een gesprek met de N-VA en ooit zelfs een formule van een afspiegelingsregering (vertegenwoordigers van de deelstaatregeringen in een federale coalitie), heeft Magnette de deur altijd potdicht willen houden. Bovendien lonkt de kroonprins van de PS veel meer naar links.

Het ene moment tijdens de formatie dat Di Rupo de deur op een kier zette, en tijdens een tv-optreden het had over een mogelijk gesprek met de N-VA, werd hij door z’n eigen partij terug gefloten. Exact één uur nadien tweette hij al “dat een coalitie met de N-VA niet wenselijk was.”

Door de MR overal uit te houden neemt de PS het federale niveau nog meer gegijzeld

In plaats van met de MR te beginnen praten, kiest de PS er bovendien voor om in Wallonië en Brussel de Franstalige liberalen erbuiten te houden. Dat is meer dan een teken aan de wand: PS én MR zijn nodig, in elk mogelijk scenario, om federaal een coalitie te vormen. Dat kon een ‘Bourgondisch experiment’ zijn, paars aangevuld met N-VA, of dat kon paars aangevuld met groen zijn. Maar door de MR erbuiten te houden én te weigeren met de N-VA te spreken, lijkt die Bourgondische optie nu voorbij.

Meteen gebeurt zo wat in 2014 ook gebeurde: de formaties worden in de deelstaten geforceerd, niet federaal. De PS stootte toen ook de MR overal uit, en ging op links. Alleen was er toen federaal ook een ’tegenreactie mogelijk’, en zo werd de Zweedse coalitie geboren. Alleen kan dit federaal nu niet meer: er zijn geen werkbare scenario’s op rechts.

Op die mathematische logica lijkt de PS ook te spelen in 2019: eerst links alles forceren, in Brussel en Wallonië, en federaal de boel laten verrotten. Van een communautaire dialoog is dan geen sprake.

Voor de N-VA dus nu meteen het signaal om Vlaams dan toch te gaan versnellen. Zeker met CD&V zijn al heel grondige contacten geweest: in elk scenario lijkt die partij er op het Vlaamse niveau bij te willen zijn.

Vlaamse regering: wie krijgt de zwarte piet voor Vlaams Belang?

Vraag is of de flirt met Vlaams Belang nu ophoudt, en wat die bromance tussen De Wever en Tom Van Grieken (Vlaams Belang) nu oplevert: komt er een tekst die ook door Vlaams Belang kan onderschreven worden, een formateursnota waarop andere partijen moeten zeggen of ze willen meedoen of niet? Het zou niet verrassend zijn, om meteen iedereen kleur te laten bekennen.

Meteen dreigt het federale niveau in het grote niets te verzinken. Een minderheidsregering, die al maanden in lopende zaken zit, is vleugellam. En er is zelfs geen gesprek mogelijk tussen de grootste blokken, waarbij alle kleinere partijen geen enkele zin hebben hun nek uit te steken.