Lachaert en Coens willen vandaag vertrouwen bouwen met Rousseau, voor de 'grote sprong' zonder PS

Het onwaarschijnlijke scenario van een regering zonder PS rolt verder. Vandaag zit Conner Rousseau (sp.a) alleen samen met de Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert en CD&V-voorzitter Joachim Coens. Dat trio wil het nodige vertrouwen bouwen om een coalitie op de been te brengen die eindelijk de puzzel oplost, zonder Franstalige socialisten.

In het nieuws: Een spoor van de laatste hoop, om een meerderheid te vinden, wordt bewandeld door het trio (of is het nu een duo?).

De details: Vandaag ontmoeten drie Vlaamse partijen elkaar.

Het is en blijft een politiek gezien bijzonder complexe piste: een coalitie waarin de PS niet zetelt. Maar het trio van Georges-Louis Bouchez (MR), Lachaert en Coens, zet in op het aantonen van het onaantoonbare: de PS is helemaal niet ‘incontournable‘.
Dat vergt een coalitie die zou starten met de drie huidige regeringspartijen:
- MR (14), Open Vld (12) en CD&V (12)
- Aangevuld met N-VA (24)
- Daarbij ook het cdH (5), wat de Franstalige zetels ‘maar’ op 19 brengt.
- Ten slotte de sp.a (9), die dan zonder de PS in zo’n coalitie stapt.
- Het levert 76 zetels op, 77 als Jean-Marie Dedecker meestemt.
Ideologisch is het een bijzonder moeilijke oefening: kunnen de drie de twee uitersten, de sp.a en N-VA, in één coalitie onderbrengen? Centrumrechts en links bijeen, hoe levert dat geen geur- en smaakloze pap op?
En ook praktisch is het een uitzonderlijk scherpe oefening: doordat het cdH zo klein is, hebben ze in de commissies geen meerderheid. Dat is een bijzonder lastige manier van werken, waarbij telkens via de plenaire vergadering moet gegaan worden. Of die aanpak op dagelijkse manier haalbaar is, is maar zeer de vraag.
En politiek-technisch zijn er toch wel een aantal grote bezwaren. Het scenario om de Vlaamse socialisten los te weken van de PS, vergt een ‘inbraak’ in de Vlaamse regering van de sp.a. De Vlaamse socialisten zijn over hun eisenbundel altijd zeer duidelijk geweest. Ze wilden twee zaken realiseren:
- Ten eerste: ‘mathematisch onmisbaar‘ zijn. In een Vivaldi-coalitie is de sp.a dat overigens niet, vandaar dat Rousseau daar nooit wild van werd. Maar in bovenstaande coalitie is de sp.a absoluut nodig, om aan 77 zetels te raken.
- Ten tweede: overal ofwel in oppositie, ofwel in de meerderheid zitten. “Iets anders krijg ik niet uitgelegd aan mijn bomma”, is de boutade van Rousseau, die het graag ‘helder’ houdt voor zijn potentiële kiezers. Federaal de dans wagen, moet dus ook Vlaams ‘beloond’ worden.
En ook aan Franstalige kant zijn er nog bijkomende, specifieke bezwaren.
- Om te beginnen is het een coalitie die op 19 Franstalige zetels kan rekenen, dat is er zelfs eentje minder dan in de regering van Charles Michel (MR), en toen was er al een pijnlijk onevenwicht tussen Vlamingen en Franstaligen.
- Maar belangrijk ook: binnen de MR zijn er kritische stemmen. Le Soir signaleert vandaag dat een aantal liberale tenoren vragen heeft bij het “herwaarderen” van het cdH. “Een coalitie zonder de PS, dan geven we het cdH opnieuw geloofwaardigheid, iets wat de grote meerderheid bij ons niet wil. Het heeft geen enkele zin een zieltogende partij nu te gaan laten heropleven.”
Toch lijkt het trio fors in te zetten op het scenario. En Bouchez is er de man niet naar om zich te laten leiden door wat een paar critici in Le Soir laten optekenen.

Hoe ze het aanpakken: Alles draait rond het ‘aanbod’ dat men de sp.a kan doen.

“De sleutel ligt bij het mateke“, zo is tegenwoordig de boutade in de Wetstraat. Want het trio beseft goed dat ze absoluut Rousseau nodig hebben om deze onwaarschijnlijke piste enige kans op slagen te geven.
Daarbij heeft men onderling bij de opdrachthouders ook ingezien dat een van de elementen daarbij die moeilijk liggen, het vertrouwen onderling is. Tussen Bouchez en Rousseau is er al veel gebeurd, de afgelopen weken. Vandaar dat men er voor opteerde om enkel de ‘Vlaamse vleugel’ van het trio te laten samenkomen met Rousseau: vandaag dus is er die ‘discrete meeting’ van het trio Open Vld-CD&V-sp.a.
Omdat zowel het trio MR-Open Vld-CD&V én de PS, via de Vlaamse socialisten, op de hoogte zijn van het contact vandaag, lekte het dan ook meteen uit, onder meer in De Standaard. Om maar te zeggen: echt in de luwte vallen er haast geen contacten meer te organiseren, als je zo ‘breed’ moet informeren op voorhand.
De grote vraag is vooral wat, los van de complexe puzzel, er inhoudelijk zal aangeboden worden aan Rousseau. Het is ondertussen wel bekend dat de kabinetschefs van Bouchez, Lachaert en Coens een nota met een relanceplan, inclusief budgettair kader, voorbereiden. Daar zullen toch een aantal rode lijnen van de socialisten gerespecteerd moeten worden: de lijn van de sp.a is voorlopig “dat zij enkel akkoord zouden gaan met zaken waar ook de PS mee akkoord zou gaan”.
Maar opvallend: hoewel aan de linkerkant in de pers vooral het ongeloof in dergelijke formule wordt geuit, en de mindere goden deze combinatie mogen afvallen als ‘compleet ongeloofwaardig’, zijn voorzitters Rousseau, maar ook Maxime Prévot van het cdH bijzonder stil op dit moment. Beiden hebben het scenario nog helemaal niet afgeschoten, wat ook al veelzeggend is.

Quid PS? Hebben de Franstalige socialisten op te veel tenen getrapt?

In praktijk is er toch een grote nuance tussen de houding van de Vlaamse en Franstalige socialisten: de inhoudelijke bezwaren zijn bij de PS niet de grondreden waarom de Franstalige socialisten niet vooruit kunnen. Met de N-VA zijn er wel degelijk al programma’s en kaders gezet, waarbij beide behoorlijk dicht tot een akkoord raken: na meer dan 40 onderlinge meetings zou het tegendeel toch verbazen.
Het punt blijft dat Paul Magnette (PS) fundamenteel zichzelf er niet toe kan bewegen om de sprong van zo’n coalitie te wagen: de interne kritiek van de Brusselse vleugel, de druk van de vakbonden, en de hete adem van de PTB in de nek, die optelsom lijkt telkens te zwaar voor de PS-voorzitter.
Daarbij valt ook de impulsieve houding van de Franstalige voorzitter op: telkens opnieuw geeft hij fors gas op één scenario, om daar dan even snel weer op terug te komen. Dat geldt zowel voor paars-gele schema’s als voor Vivaldi. Dat laatste scenario dook bijvoorbeeld plots in alle hevigheid weer op in het weekend na de laatste superkern. Maar even snel werd het weer begraven, om te eindigen in een voorstel van een minderheidskabinet van socialisten, liberalen en christendemocraten. “Hij verandert elke vijf minuten van gedacht“, is zelfs in eigen rangen te horen, over Magnette.
Door een forse externe hefboom te creëren, ‘een regering zonder de PS’, kan het trio mogelijk toch de Franstalige socialisten dwingen om op hun positie te gaan bewegen. Zeker als de sp.a inhoudelijk toch een aantal zaken uit de brand sleept. Het is onderhandelingstechnisch in elk geval een gamechanger: voor het eerst moet de PS rekening houden met een scenario waarin ze aan de kant moeten.
“De PS heeft met iedereen een beetje een te ruw spel gespeeld. Zowat elke andere partij heeft het gevoel als ‘schotelvod’ behandeld te worden. De groenen, die mogen niet in een regering, maar moeten plots wel steun geven, via een gedoogbeleid? De Open Vld, die moeten er zichzelf afrijden voor paars-geel, zoals ze constant rondbazuinen? De onderhandelingen met N-VA als ‘geopend’ verklaren, en dan plots het tegenovergestelde doen en voor Vivaldi gaan? Dat stopt toch op een bepaald moment”, zo is bij een partijvoorzitter te horen.
De vraag is of dat laatste geen opluchting is voor de PS. In onderlinge gesprekken met Bart De Wever (N-VA) deed Magnette meermaals, al dan niet al lachend, z’n beklag over het lot van de ‘incontournable‘ partij. “Het is als jokaritennis, die bal komt altijd, altijd terug, hoe hard je ook mept.”

Tegelijk opvallend: Weinig perspectief op een oplossing, bij Bart De Wever (N-VA).

Op Terzake deed de N-VA-voorzitter nog eens een mediaoptreden, voornamelijk over z’n opiniestuk in De Tijd rond racisme en identiteit. Daarin viel vooral een duidelijke vingerwijzing op naar het Mechelse stadsbestuur van Bart Somers (Open Vld) en Kristof Calvo (Groen). “In Mechelen krijgt de burger van de stad een sticker waarmee hij toonbaar kan maken dat hij tegen racisme is. Ongetwijfeld een goed bedoeld initiatief, maar het labelen van burgers in goede en slechte zal alleen maar tot polarisering bijdragen.”
Over de politieke toestand was De Wever hard: “Het verhaal van één jaar onderhandelen, kan je samenvatten tot ‘de PS zegt neen’. Eigenlijk is dat de rode draad. Zelfs met corona, toen eerst ‘ja’ is gezegd, was het 48 uur later toch ‘neen’. Het is van jaar op jaar erger geworden: het onvermogen om nog een regering te maken met enige samenhang.”
Maar meteen zette De Wever toch ook een dikke vette kanttekening bij wat het trio vandaag probeert: “Verantwoordelijkheid nemen, dat wil wel nog zeggen dat je naar je eigen gemeenschap kan zeggen: ‘Dit was de moeite waard, om de volgende redenen’. En zonder een institutionele hervorming, en zonder een sociaal-economisch herstelbeleid, ga ik niet deelnemen aan een regering.”
Zeker wat het luik aan institutionele hervormingen betreft, lijkt het erop alsof het bijzonder moeilijk wordt, om dat in een regering zonder Franstalige socialisten ook maar één meter te laten bewegen: de MR is geen voorstander, het cdH geen breekijzer, en behalve CD&V staat niemand te springen om die grotere oefening echt aan te vatten. Met slechts 77 zetels, en geen steun vanuit de deelstaatregeringen, ontbreekt dan de politieke kracht.
Over een eventuele mislukking van de onderhandelingen, was De Wever bovendien ook zeer duidelijk: “Als het tot verkiezingen moet komen, laat ze dan maar komen. Daar ben ik heel duidelijk in. Ik ga niet uit angst voor de kiezer ergens in een regering kuipen. En voor de rest zwijg ik, er zijn schema’s die ze in hun hoofd hebben, laat ze die maar rustig verkennen.” Die houding reflecteert wat al langer te horen is binnen de partij: het wordt hoe langer hoe onvermijdelijker dat we opnieuw naar de stembus moeten in het najaar.

En nu? Grote vraag is of het trio, na verkennende gesprekken met sp.a, N-VA en cdH, ergens raakt. Een stap waarbij elk van deze drie partijen bereid zou zijn om over de inhoud ook werkelijk met de huidige regering te gaan samenzitten, lijkt nog behoorlijk veraf. Maar het perspectief op een meerderheid, of een embryo ervan, zou anderen misschien wel in beweging kunnen brengen, zo lijkt de hoop.

Op de agenda: Een laatste Nationale Veiligheidsraad voor de zomer lijkt weer een strijd tussen het primaat van de politiek en de experten-virologen die hunkeren naar macht.

Het is bijna aandoenlijk, het mediaoffensiefje dat is ingezet door experten-virologen, om toch maar te blijven wegen op het publieke debat. Nieuwste strijdpunt lijkt daarbij het dragen van mondmaskers verder verplicht maken, onder meer tijdens het winkelen. Een pleidooi dat Marc Van Ranst hield in zijn vaste Afspraak met de VRT. Dat is op zich al opvallend, omdat de man eerst het effect van dragen van mondmaskers stevig minimaliseerde, tijdens de crisis.
Maar de politieke discussie draait ook rond handhaving: iets verplichten en daarna niet-opvolging niet bestraffen, werkt ook niet goed. Daarom aarzelen politici om de verplichting in te voeren, zeker op moment dat de cijfers fors teruglopen. Morgen in de Veiligheidsraad volgen beslissingen.
De belangrijkste beslissingen zitten er overigens aan te komen voor de culture sector en de evenementensector: wat zal nog toegelaten worden voor deze zomer? Theaterbezoek, cinema’s en feesten staan op de agenda. Zo zouden feestjes tot 50 man worden toegestaan. Ook daar wil de politiek “bijzonder zorgvuldig” te werk gaan, maar is er toch ook de economische druk om tenminste iets te laten doorgaan.
Hetzelfde geldt voor de pretparken en de binnenspeeltuinen. Opvallend is dat nu de dierentuinen bijvoorbeeld wel al geopend zijn. Veel heeft natuurlijk te maken met de kracht van lobbying: het is een publiek geheim dat Franstalige politici bijzonder gevoelig waren voor de noden van Pairi Daiza, in Henegouwen.
Ook zwembaden zouden eindelijk weer opengaan, en voor erediensten kijkt men naar het optrekken van het maximum aantal aanwezigen van 100 naar 200 personen.
Overigens rommelt het ook tussen de experten. Zo had Van Ranst zich ook al gemoeid met de aanpak van Sciensano, het wetenschappelijk instituut van de overheid. Dat publiceert op zondag en maandag geen coronacijfers meer, om zo de druk op de ziekenhuizen te verminderen, die dan in het weekend alles moeten doorsturen. Hij wil geen ‘zomervakantiemodus’ voor die rapportage. “Managen is meten! Sorry, maar dit moet beter!”, tweette Van Ranst zonder overleg.

Om te volgen: Daar is abortus weer, op de agenda van de Kamer.

De versoepeling van de regels rond abortus komt opnieuw op de agenda van de Kamer. Een paars-groen-marxistische meerderheid van socialisten, liberalen, groenen, PVDA en DéFI wil via een wetsvoorstel de regels voor vrijwillige zwangerschapsonderbreking veranderen: de periode waarin abortus is toegelaten, zou van twaalf naar achttien weken na de bevruchting gaan. En de verplichte bedenktijd zou verlaagd worden van zes dagen naar twee dagen. Plus: abortus zou volledig uit de strafwet worden gehaald.
Dat voorstel leidde tot grote commotie: CD&V, N-VA en Vlaams Belang zijn heftige tegenstanders. Bij cdH en delen van de MR waren er vragen. Zij hadden in maart genoeg aan 50 stemmen om het wetsvoorstel te vertragen en naar de Raad van State te sturen voor ‘advies’. Maar die vertraging is afgelopen.
Vandaag komen PS, sp.a, MR, Open Vld, Ecolo, Groen, PVDA/PTB en DéFI weer samen om de zaak er nu door te duwen. Zij willen een stemming, terwijl het cdH via Belga al vraagt om het wetsvoorstel eerst opnieuw naar de commissie te brengen. Dat moet dan woensdag op het bureau van de Kamer worden beslist: meteen het moment om te zien hoe solide de meerderheid rond het voorstel nog is.
Het voorstel heeft een hoog symbolisch gehalte. Zeker voor CD&V was en is het altijd ondenkbaar geweest dit te aanvaarden, en dan fluitend in een coalitie zoals Vivaldi te stappen, met diezelfde paars-groene partijen. Afwachten wat het dus deze week wordt.

Opvallend: De MR moet “desinformatie” rechtzetten rond de artiesten, die in de Kamer hun steunpakket er niet door kregen.

Het levert bijzonder veel heisa op in Franstalig België, een speciaal statuut voor artiesten en technici uit de culturele sector. Dat zijn vaak zelfstandigen, die werken per opdracht. Maar nu eisen ze toegang tot het statuut van werklozen, en tegelijk behoud van hun inkomen uit bijvoorbeeld auteursrechten.
Een brede coalitie van alle Franstalige partijen, aangevuld met sp.a, Groen en PVDA is bereid om die speciale status te geven, meteen tot eind 2020. Een cadeau dat N-VA, Open Vld, CD&V en Vlaams Belang niet willen geven. Zij vertraagden het voorstel al, en duwden het naar de Raad van State.
Maar in Franstalig België kwam vooral de MR onder vuur. Vanuit de PS kwam de kritiek “dat de Franstalige liberalen er niet alles aan hadden gedaan om artiesten te helpen”. Die beroepsgroep is blijkbaar zo belangrijk over de taalgrens, dat de MR zich nu verplicht voelt om officieel te reageren en “het fake news” te ontkennen.
“Deze desinformatie is georkestreerd vanop links, en is betreurenswaardig want berust niet op feiten. Wij hebben op geen enkel moment meegewerkt om dit initiatief te doen vertragen“, reageert Benoit Piedboeuf, de fractieleider van MR.
De kritiek op het voorstel, van uitsluitend Vlaamse kant, is vooral dat het kostenplaatje van de maatregel absoluut niet duidelijk is, maar makkelijk in de miljoenen kan gaan. Vaak is dat voor de regeringspartijen, die toch in de minderheid zijn, een grote kopzorg: iemand moet de federale kas wel nog beheren. Maar in dit geval is de druk zo groot, dat de MR elke betrokkenheid ontkent.