Rusland heeft woensdag bekendgemaakt uit de Raad van Europa te stappen, nadat de andere 46 lidstaten een resolutie schreven om Rusland uit te sluiten. De Raad van Europa is een belangrijk orgaan voor de mensenrechten: burgers van de lidstaten kunnen namelijk naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens stappen bij juridische geschillen. Russische staatsburgers zien dat recht nu verdwijnen, door Poetins oorlog in Oekraïne.

Volgens het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken hebben de NAVO en de Europese Unie hun “macht misbruikt” door de Raad “om te vormen in een instrument van anti-Russisch beleid, waarbij een gelijke dialoog en alle principes waarop deze pan-Europese organisatie bestaat, worden weggeveegd”.

Weinig winst

“Zij die ons verplichten deze stap te nemen zullen alle verantwoordelijkheid dragen voor de vernieling van een gemeenschappelijke humanitaire en wettelijke ruimte op het continent, en voor de gevolgen voor de Raad van Europa zelf: zonder Rusland verliest die instelling zijn pan-Europese status”, staat te lezen in een verklaring van het Russische ministerie.

Hoewel de Russische exit kan gezien worden als overwinning, is er eigenlijk weinig om over te vieren: de Russische burgers zullen nu enkel kunnen vertrouwen op het nationaal recht. Dat staat echter bekend om zijn corruptie, financiële steun van enkele rijken en inbreuken op de scheiding der machten. – Lees: in de macht van Poetin.

De inwoners van landen die wel nog lid zijn van de Raad van Europa, kunnen bij ernstige inbreuken tegen het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens dus naar het Europees Hof stappen. Het wordt gezien als een platform voor burgers om te klagen tegen hun overheid, en voor wetenschappers en journalisten om zich te verdedigen tegen diezelfde overheid. Voor Russen is dit dus niet meer mogelijk.

Europese familie

De Russische exit is dus een jammere zaak voor de Russische burgers, maar ook voor de Raad van Europa zelf. “We willen onze solidariteit meedelen met de Russische burgers, die, naar onze mening, onze democratische waarden delen. We hopen dat zij deel blijven uitmaken van de Europese familie, waarin ze thuis horen”, stond te lezen in een verklaring van de Raad van Europa. “We blijven toegewijd om al het mogelijke te doen binnen onze macht om steun en juridische oplossingen aan te bieden aan het Oekraïense volk in zijn strijd tegen de agressor. Ook blijven we vrede nastreven, gebaseerd op gerechtigheid en internationale samenwerking”.

Een exit uit de Raad van Europa zegt wel iets. Rusland is namelijk sinds de oprichting van de organisatie in 1949 nog maar het tweede land dat opstapt. In 1969 vertrok Griekenland, dat toen onder bewind stond van de fascistische militaire dictator Georgios Zoitakis. In 1974, toen de junta werd omvergeworpen en de parlementaire republiek zijn terugkeer maakte, trad het land weer toe.

Volgens cijfers van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens werden in 2021 bij het Europees Hof 70.000 zaken aanhangig gemaakt. Maar liefst een kwart ervan was gericht tegen de Russische overheid.

(mah)