Hortense Mancini, de hertogin de Mazarin (1646-1699), was op z’n zachtst gezegd een boeiend figuur. Ze deelde het bed met verschillende koningen, duelleerde met haar minnaars, leefde alsof elke dag haar laatste was en vocht vooral voor haar onafhankelijkheid – wat in de 17de eeuw als vrouw niet echt evident was. Maar misschien is een van haar grootste erfenissen haar invloed op hoe we tegenwoordig champagne drinken en erover denken.

Het is niet overdreven om te stellen dat Hortense Mancini een enigszins eclectische achtergrond had. Ze werd geboren in de adel op 6 juni 1646 in Rome, en ze was de vierde van vijf zussen. Hun moeder was een grote schoonheid, hun vader een aristocraat die zwarte magie beoefende (gespecialiseerd in necromantie) en hun oom was kardinaal Mazarin; zowel kardinaal als eerste minister van Lodewijk XIV (en hij was de echte macht achter de Franse troon).

In 1650 sloeg het noodlot toe toen de vader van Hortense plotseling stierf. De moeder van Hortense maakte de slimme keuze om op oom kardinaal Mazarin te leunen in het uur van nood van het gezin. Oom kardinaal had een zwak voor zijn nichtjes; in het bijzonder de wilde en geestige Hortense en hij nodigde hen al snel uit om aan het Franse hof te blijven, waar hij zou zien wat hij voor de meisjes kon doen.

De zusjes Mancini: de 17de eeuwse Kardashians

De zussen Mancini veroverden stormenderhand de straten van Parijs – denk: 17de-eeuwse Kardashians. Er waren schandaaltjes en vooral veel roddels over de Mazarinettes (zoals de zusjes genoemd werden). Toen oom kardinaal zijn plannen aankondigde om fabelachtig machtige en rijke huwelijken voor zijn nichtjes te regelen, werden Laure, Olympe, Marie, Hortense en Marie Anne hot property op de Europese huwelijksmarkt.

Toen arriveerde Charles II, feestnummer en toekomstige koning van Engeland, aan het Franse hof. Charles, in ballingschap uit Engeland, viel al snel voor de fun loving Hortense: het paar leek twee helften van één hedonistisch geheel. Charles beloofde Hortense de koningin van Engeland te maken (mocht zijn ballingschap eindigen…) Maar oom kardinaal wilde er niets van weten. Hij was niet van plan zijn favoriete nichtje te koppelen aan een excentrieke Engelsman zonder fortuin en met alleen een titel op zijn naam (een titel, trouwens, die op dat moment waardeloos was). Charles werd afgevoerd.

Al snel werden de Mancini-zussen uitgehuwelijkt aan prinsen, generaals en hertogen, maar oom kardinaal wilde iets extra speciaals voor zijn favoriete nichtje. Op zijn sterfbed liet kardinaal Mazarin zijn fortuin na aan Hortense en rondde haar huwelijk af met de rijkste man van Europa.

Ineens één van de rijkste en ongelukkigste vrouwen van Europa

Op 15-jarige leeftijd was Hortense nu een van Europa’s rijkste vrouwen. Dit klinkt allemaal geweldig. Tot je je realiseert dat de rijkste man van Europa letterlijk de slechtste was. Armand-Charles de La Porte, Duc de La Meilleraye was fanatiek religieus op een heel nieuw niveau. Hij maakte zich bijvoorbeeld zorgen dat de aanblik van melkmeisjes die koeien aan het melken waren zo wellustig en zondig zou zijn voor passerende mannen, dat hij beval dat alle melkmeisjes in zijn dienst hun tanden zouden laten uitslaan, zodat hun glimlach niet langer de dreiging zou vormen om een ​​soort van op zuivel gebaseerde seksuele activiteit te beginnen.

De 15-jarige Hortense realiseerde zich al snel dat ze niet het beste lotje had getrokken. Afgezien van zijn ijverige karakter, was hij jaloers en vatbaar voor boze en gewelddadige uitbarstingen. Hij bedekte alle schilderijen van mannen in huis zodat Hortense niet verleid zou worden door wellustige gedachten, stormde ’s nachts haar kamer binnen om te zoeken naar verborgen minnaars en dwong haar dagenlang te bidden voor haar zonden.

Een lesbische affaire, lol met nonnen en de ontsnapping

Dit was niet de stijl van Hortense. Als haar man haar niet in de buurt van mannen wilde laten zijn, was dat prima; ze zou flexibel zijn. En dus begon Hortense al snel in haar huwelijk een affaire met een andere jonge vrouw: Sidonie de Courcelles. Het is niet verwonderlijk dat Armand niet blij was toen hij de affaire ontdekte. En dus bracht hij de twee meisjes naar een klooster.

Het is duidelijk dat de meisjes hun affaire voortzetten en zich niet al te druk maakten over hun straf. Ze brachten hun dagen in het klooster door met het uithalen van grappen met de nonnen en probeerden te ontsnappen door via de schoorsteen te vluchten. Al snel hadden de nonnen er genoeg van en stuurden het paar terug naar Armand en de affaire sneuvelde.

Op de een of andere manier hadden Hortense en Armand in hun zeven jaar tumultueuze huwelijk vier kinderen. Maar de kinderen waren niet genoeg om Hortense bij Armand te houden. Na verschillende verijdelde pogingen (die ertoe leidden dat Armand haar in het ouderlijk huis opsloot) verliet Hortense haar man op 13 juni 1668. Ze reed te paard de poort uit, verkleed als man en vluchtte snel uit Frankrijk naar haar zus Marie in Rome.

De weg terug in de armen van Charles

Helaas bleek Marie haar eigen problemen te hebben. Ze was doodsbang dat haar man haar probeerde te vergiftigen dus vluchtten de zussen naar Frankrijk waar Marie’s voormalige minnaar Lodewijk XIV aankondigde dat beide vrouwen nu onder zijn bescherming stonden.

Lodewijk XIV gaf Hortense een fors overlevingsfonds, waardoor ze de ongewone vrijheid kreeg om een ​​onafhankelijke vrouw te worden. Ze bouwde een huis in Frankrijk en transformeerde dat tot een toevluchtsoord voor kunstenaars, filosofen en grote geesten van die tijd.

Hortense scharrelde ook een minnaar op, de hertog van Savoye, die haar beschermde van Armand-Charles de La Porte, die bleef eisen dat zijn vrouw bij hem zou terugkeren. De hertog stierf en Armand slaagde er eindelijk in om haar bezittingen te bemachtigen en al haar financiën (inclusief haar toelage van Lodewijk XIV) te bevriezen totdat ze ermee instemde om bij hem terug te komen.

Maar Hortense had andere plannen. Ze ging naar Engeland nadat ze ermee instemde om samen te werken met de Engelse ambassadeur in Frankrijk, Ralph Montagu, om een ​​van de minnaressen van de Engelse koning, Louise de Kerouaille, te vervangen. Ze werd effectief de nieuwe minnares van Charles II. En liet zich meteen gaan. Haar feesten, drinken en algemene losbandigheid wedijverden met die van Charles.

In bed met de koning én met zijn dochter

De andere vrouwen in het leven van Charles begonnen zich zorgen te maken over Hortense; ze zou een reële bedreiging kunnen zijn voor hun posities. Hortense was nochtans niet zijn zoals zijn andere minnaressen. Charles kneep een oogje dicht voor haar weigering om hem “majesteit” te noemen en maakte een uitzondering voor haar lange lijst van geliefden. Tenminste, totdat Hortense de zaken te ver doordreef door met zowel Charles als zijn dochter te slapen.

Anne, Gravin van Sussex, was Charles dochter met een van zijn eerste minnaressen, Barbara Castlemaine. Anne was 15 en ongelukkig getrouwd toen ze Hortense ontmoette (die ondertussen de 30 was gepasseerd). De vrouwen probeerden de affaire discreet te houden, maar dat was buiten de geruchtenmolens aan het Engelse hof gerekend.

Toen Hortense en Anne publiekelijk in St. James Park duelleerden in hun nachthemden, met een groep mannen die toekeken, was er geen houden meer aan. Anne’s man was woedend en ze werd weggestuurd van het hof. Charles II was niet blij met de fratsen van Hortense, maar draaide desalniettemin bij en hield haar als minnares. Totdat Hortense een andere minnaar nam: de prins van Monaco. Met zijn dochter slapen was één ding, maar slapen met een andere royal was voor Charles een stap te ver. Hij maakte een einde aan hun affaire en ontnam Hortense haar koninklijke toelage. Eventjes. Want Charles en Hortense bleven vrienden. Hortense installeerde zich meer dan comfortabel in Chelsea en haar huis werd opnieuw een salon voor kunstenaars, dichters en grote geesten.

Een niet zo’n mooi einde

Toen stierf Charles II in 1685 plotseling. Hortense behield haar plaats aan het hof en bleef goede vrienden met de nieuwe koning van Engeland, James II. Maar nu haar beschermer weg was, weerhield niets Armand ervan zijn dolende vrouw naar huis te dwingen. En zo daagde Armand in 1689 zijn zaak voor de rechter. De wet stond aan zijn kant en eiste dat Hortense terugkeerde naar Italië. Maar ze weigerde.

Deze keer liet Hortense’s vechtlust haar echter in de steek. Gebukt onder de stress van Armands aanhoudende pogingen om haar terug te dwingen, en vooral haar jarenlange drank- en gokverslaving, kwam Hortense in een schuldencrisis terecht. Ze trok zich terug op het Engelse platteland, waar ze in 1699 stierf.

Maar dat is niet het einde van het verhaal van de Hortense. Armand had plannen voor Hortense, zelfs na haar dood. Hij reisde naar Engeland, waar hij het lichaam van Hortense kocht van haar schuldeisers. Vervolgens paradeerde hij Hortenses lichaam overal mee rond in zijn koets.

Maar, wat met hoe de schandaalhertogin de manier waarop we champagne drinken veranderde?

Hortense maakte kort na haar aankomst in Engeland kennis met champagne door een andere Franse balling, Charles de Saint-Évremond. Net als de andere Franse ballingen had ze een hekel aan Engelse wijnen. Dus ging ze Franse wijn in Engeland importeren. In het bijzonder wijn uit de Champagnestreek.

In haar salon in Chelsea maakte de fine fleur van de Engelse samenleving kennis met champagne. En zo raakte champagne verweven met aristocratische gezelligheid. De feesten van Hortense koppelden champagne aan vieringen en creëerden de blijvende feestelijke connotaties. Het valt niet te onderschatten hoe groot de rol van Hortense als influencer was in die tijd. Haar memoires waren een enorme hit bij haar tijdgenoten, ze verschenen in het Frans, Engels, Duits en Italiaans. Ze was de Beyonce en Kim Kardashian van de 17de eeuw. Ze zorgde ervoor dat champagne onuitwisbaar geassocieerd blijft met luxe, glamour en feesten. Hoewel vaak herinnerd voor haar glamour en schandaalgedrag, was Hortense Mancini dus een culturele kracht met blijvende impact. En dat is de moeite waard om een ​​glas champagne op te heffen.

(jvdh)