Voor alle duidelijkheid: de 190 of zo pipo’s die zich identificeren als lid van Schild & Vrienden, ze vallen niet goed te praten en hun ideeën zijn niet alleen verwerpelijk, ze stroken ook niet met de visie van waar de wereld naartoe moet volgens – gelukkig – de meeste Vlamingen. We willen dus niet bagatelliseren, maar het loont toch wel om de zaken even in perspectief te zetten.

Dit soort extreemrechtse idioten met neo-Nazi-fixaties zijn niet nieuw in Vlaanderen en bij uitbreiding West-Europa. Ze bestaan al decennia, komen en gaan, en, het belangrijkst, hebben nooit een voet aan de grond gekregen.

Het verhaal van Armand Albert Eriksson

Zelf ben ik oud genoeg om als kind de heer Armand Albert Eriksson – Bert voor de Vlaamsche vrienden – te hebben meegemaakt. Eriksson was van 1971 tot 1981 leider van de Vlaamse extreemrechtse paramilitaire organisatie Vlaamse Militanten Orde (VMO).

Eriksson was de zoon van een Finse schipper en een Vlaamse moeder. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij lid van de Hitlerjugend in Vlaanderen. In 1950 bood hij zich aan om te vechten tegen het communisme in de Koreaanse Oorlog. Bij zijn terugkeer sloot hij zich aan bij de Vlaamse Militanten Orde. Hij werkte een tijdje als handelsreiziger voor een brouwerij. In 1968 opende Eriksson een café in Antwerpen, ‘Odal’ geheten, dat al snel een verzamelplaats voor rechtse Vlaams-nationalisten zou worden.

Vanaf 1971 werd hij de leider van de VMO, die hij met een aantal gelijkgezinden opnieuw had opgericht. De meest spraakmakende actie van deze nieuwe VMO was Operatie Brevier in 1973. Hierbij werd het stoffelijk overschot van priester Cyriel Verschaeve clandestien opgegraven in Oostenrijk en naar Alveringem in Vlaanderen gebracht om het daar opnieuw te begraven. Ook de stoffelijke overschotten van Staf De Clercq (Operatie Delta) en Anton Mussert (Operatie Wolfsangel) werden opgegraven en in Vlaanderen herbegraven.

Toen we ze nog gastarbeiders noemden

Eind jaren 70, begin jaren 80 werd de VMO berucht vanwege haar acties tegen wat we toen nog gastarbeiders noemden, tegen Walen en iedereen die links en/of progressief was. De VMO betoogde tegen stemrecht voor gastarbeiders en speelde samen met het TAK en Voorpost een belangrijke rol tijdens de Voerbetogingen in Voeren. In dit dorp ontstonden er in die periode vaak gewelddadige rellen tussen VMO-militanten en de Waalsgezinde knokploeg van José Happart en zijn Action Fouronnaise.

VMO-militanten verleenden ook steevast fysiek en verbaal steun aan Vlaams-nationalistische studenten van het Katholiek Vlaams Hoogstudenten Verbond (KVHV) en van de Nationalistische studentenvereniging (NSV) tijdens studentenbetogingen in Gent of Leuven. Het kwam geregeld tot gewelddadige vechtpartijen tussen de rechts-conservatieve studenten en de links-progressieve tegenhangers. In 1975 kwam het in Leuven tot een ware veldslag tussen de VMO en linkse tegenmanifestanten met tientallen gewonden tot gevolg. Eén VMO-militant verloor tijdens de straatgevechten een oog.

Andere groeperingen die de VMO steunden, waren onder meer oud-Oostfronters en het Sint-Maartensfonds, met wie ze geregeld manifestaties organiseerden. Tijdens hun herdenkingen van gesneuvelde Oostfrontstrijders kwam het tijdens de jaren zeventig en tachtig geregeld tot incidenten met linkse en Belgicistische tegenmanifestanten.

Na diverse gewelddadige incidenten, waaronder zelfs vernielingen, brandbomaanslagen en bestormingen van woningen van gastarbeiders en/of Walen, werden leden van de organisatie door de politie gearresteerd en voor de rechter gedaagd. Vooral de ontdekking van hun militaire trainingskampen in de Ardennen en Duitsland leidden tot hun veroordeling, evenals contacten met de Ku Klux Klan in 1980 en Léon Degrelle in 1982.

Op 4 mei 1981 werd de organisatie veroordeeld als privémilitie wegens geweldplegingen, ontvoeringen, illegale samenkomsten, wapenbezit, aanslagen en vandalisme. 109 militanten, waaronder Eriksson, gingen voor een jaar de cel in. Na Erikssons vrijlating werd nog getracht met gelijkgezinden de VMO voort te zetten onder de naam Odal-groep, evenwel met weinig succes.

Na zijn vrijlating hield hij zich vooral nog bezig met zijn café, terwijl veel ex-VMO’ers zich met het Vlaams Blok (vanaf 2004 Vlaams Belang) verbonden. Ook tijdens zijn laatste levensjaren gaf Bert Eriksson nog een toespraak op een bijeenkomst van Blood & Honour ter gelegenheid van de herdenking van de geboortedag van Adolf Hitler. Hij overleed op 74-jarige leeftijd in Westdorpe (Zeeuws-Vlaanderen) aan een longaandoening.

Eersteklas losers

Eriksson was a big deal in zijn tijd – en de onnozeliteiten van zijn VMO en aanverwante idioten kregen ook toen al veel meer aandacht dan ze verdienden. Dat de meeste mensen die dit nu lezen geen benul hadden van wie Eriksson en zijn VMO waren, spreekt echter boekdelen, en versterkt het gegeven dat het verhaal van echt extreemrechts in het na-oorlogse Europa, een verhaal dat ondertussen al meer dan 70 jaar duurt, als je het nuchter bekijkt, eentje is van eersteklas losers.

Neonazi’s vormen geen blok en er bestaan per land en per beweging grote verschillen. Er bestaat in Amerika vaak een overlap tussen KKK-splintergroeperingen en neonazi’s, en de agressie richt zich meestal naast joden ook op zwarten, Hispanics en Aziaten. Duitse neonazi’s keren zich vaker tegen Turkse migranten. Russische neonazi’s hebben het vaker gemunt op “tsjorni” (migranten uit overwegend islamitische delen van Rusland en de voormalige Sovjet-Unie). Er bestaat zelfs een stroming genaamd nationaal-bolsjewisme, die nazistische en communistische elementen combineert. Er bestaan ook gevangenisbendes die zich als neonazistisch presenteren, zoals de Aryan Brotherhood en Nazi Lowriders.

Schild & Vrienden hoort thuis in dat rijtje losers. We kunnen best – en terecht – verontwaardigd zijn over Schild & Vrienden, maar, we kunnen ze ook best negeren. Dan gaan ze wellicht vanzelf weg. Het zijn niet de meest verlichte geesten, het zijn doorgaans ook mensen die met zichzelf in de knoei zitten of overlopen van frustraties die zich tot lidmaatschap van zo’n bende laten verleiden.

Putin, psychiaters, echte zorgen

Zelfs Vladimir Putin, met een leger cyberterroristen en een massa poen, slaagt er vooralsnog niet in om – toch in Europa – verkiezingen te beïnvloeden of politieke aardverschuivingen te veroorzaken. Dat een bende van 190 studenten met achterlijke opvattingen die leven in het verleden een deuk in een pakje democratische boter zou trappen, lijkt dan ook klein. Zelfs het doel om de Vlaamse Jeugdraad te infiltreren en de adviezen daarvan te beïnvloeden, lijkt te hoog gegrepen. Die adviezen gaan vooralsnog lijnrecht in tegen de ideologie van Schild & Vrienden.

Van alle politieke reacties was die van Staatssecretaris voor Gelijke Kansen Zuhal Demir (N-VA) deze keer wellicht degene die de nagel op de kop sloeg: “Geen respect voor andersdenkenden, vrouwen, mensen met kleur… Dromen van knokploegen en stoer doen met wapens. Heldhaftig lachen met stervende baby’s. En dan de mond vol hebben over Westerse waarden? Dat is het soort schild en vrienden dat niemand nodig heeft. Zoek hulp!”

Die “Zoek hulp!” is de essentie van de zaak. Laten we Schild & Vrienden niet de indruk geven dat ze maatschappelijk relevant zijn, of de illusie geven dat ze impact hebben op het politieke landschap, maar laten we ze beschouwen voor wat ze zijn: een erg kleine minderheid van gefrustreerde fuck-ups die vooral eens met een psychiater moeten praten.

Misschien moeten we ons meer zorgen maken over hoe we als maatschappij in kleine stapjes steeds de lat wat lager leggen inzake tolerantie, of hoe blijkbaar bij de jongste kiezers het belang van het leven in een democratie niet echt duidelijk is. Twee zaken die, hoe graag die clowns dat ook zouden hebben, niks met Schild & Vriend en hun pathetische inspanningen te maken hebben.

Geen respect voor andersdenkenden, vrouwen, mensen met kleur… Dromen van knokploegen en stoer doen met wapens. Heldhaftig lachen met stervende baby’s. En dan de mond vol hebben over Westerse waarden? Dat is het soort schild en vrienden dat niemand nodig heeft. Zoek hulp!

— Zuhal Demir (@Zu_Demir) 5 september 2018