Ongeveer 61 procent van de 356 schildpaddensoorten op de planeet wordt met uitsterven bedreigd of is al uitgestorven. Dat kan ernstige ecologische gevolgen hebben. De reden: schildpadsoorten zijn erg divers en hebben uiteenlopende (eet)gewoontes. Ook de mens zou de negatieve impact van uitgestorven schildpadden voelen.

Schildpadden behoren tegenwoordig tot de meest bedreigde diersoorten op aarde, meer zelfs dan vogels, zoogdieren, vissen en amfibieën. Dat blijkt uit een onderzoek in het wetenschappelijk tijdschrift BioScience waarvoor wetenschappers van de U.S. Geological Survey, Tennessee Aquarium Conservation Institute, University of California Davis, en de University of Georgia samenwerkten.

Klimaatsverandering en vernieling habitat

Schildpadden lopen en zwemmen hier al meer dan 200 miljoen jaar rond. Ze hebben de tijd van de dinosaurussen nog meegemaakt. De redenen dat hun populatie zo fel daalt, zijn de vernietiging van hun leefgebied, ziektes, klimaatsverandering en de vangst voor gevangenschap en huisdieren.

(De nieuwste theorie over het uitsterven van de dinosaurussen check je hier.)

Ook effecten op mens

Jeffrey Lovich, de hoofdonderzoeker, waarschuwt dat het milieu zware klappen zal krijgen als de populatie van schildpadden blijft dalen: “Schildpadden dragen bij tot de gezondheid van veel ecologische gebieden, waaronder woestijnen, moerassen, zoetwater en zeeën. Als er minder schildpadden zijn, kan dat negatieve effecten voor andere soorten hebben, waaronder ook mensen. Dat lijkt misschien niet voor de hand te liggen.”

(Meer over de massale walvisjacht nabij de Faeroër eilanden lees je hier.)

Verschillende functies

Schildpadden vervullen verschillende functies in het onderhouden van ecosystemen, waaronder het in stand houden van een gezonde voedselketen, het verspreiden van zaden, en het creëren van habitats die noodzakelijk zijn voor andere diersoorten.

De onderzoekers hopen met deze paper naar eigen zeggen meer bewustzijn op te wekken over het belang van schildpadden voor het milieu.

Uiteenlopende eetgewoontes

Dat schildpadden zo’n belangrijke rollen vervullen in verschillende ecosystemen is op zich logisch. Zo zijn sommige soorten herbivoren (eten enkel plantaardig voedsel), andere zijn omnivoren (eten zowel vlees als plantaardig voedsel) en nog anderen carnivoren (eten enkel vlees). Sommige schildpadden eten maar een beperkt aantal voedingsstoffen (bijvoorbeeld bijna alleen maar wormen) andere soorten eten bijna alles wat hun pad kruist.

Kuddes

Die uiteenlopende eetgewoontes zorgen ervoor dat schildpadden veel invloed hebben op de structuur van hun habitat. Sommige schildpaddensoorten verkiezen trouwens om in groep te leven. Dat kan er in sommige gevallen voor zorgen dat er duizenden kilo’s schildpad rondzwermen op een erg kleine oppervlakte. Alleen al qua gewicht wegen de schildpadden dan ‘zwaar door’. Dat zo’n kudde op de lokale voedselketen invloed heeft, spreekt voor zich.

Verspreiding van zaden

Daarnaast zijn sommige schildpadden ook belangrijk voor het verspreiden van de zaden van verschillende plantensoorten. Sommige schildpaddensoorten zijn zelfs de belangrijkste ‘verspreider’ van een bepaalde plantensoort.

Bovendien worden niet alle zaden vernietigd als een schildpad een bepaalde plant eet. Sommige zaden ontkiemen zelfs sneller als ze door een schildpad opgegeten en uitgescheden zijn.

Habitat voor andere (dier)soorten

Sommige schildpadden, zoals woestijnschildpadden in het westen van Mexico en de Verenigde Staten en gopherschildpadden in de Amerikaanse staten Louisiana, Alabama, Georgia, South Carolina, Mississippi en in Florida, graven dan weer diepe kuilen waardoor ze een leefmilieu creëren voor andere diersoorten. De holen van de gopherschildpadden kunnen meer dan 9 meter diep zijn.

De kuilen kunnen door honderden diersoorten ‘bewoond’ worden, waaronder spinnen, insecten, slangen, amfibieën, andere reptielen, konijnen, vossen en zelfs lynxen. Ook de grondheuveltjes vlakbij de kuilen kunnen een nieuwe habitat worden voor sommige plantsoorten, wat de algemene diversiteit aan planten ten goede komt.

Gevolg: als er minder dier- en plantensoorten op de planeet zijn, heeft de mens uiteindelijk ook minder voedsel. Om nog maar te zwijgen van de verminderde leefbaarheid van bepaalde gebieden.

(De details over de onlangs uitgestorven Spix’ ara raadpleeg je hier.)

Zoetwaterschildpadden meest kritiek

Uit de paper blijkt dat het dalend aantal schildpadden al een negatieve invloed heeft op een aantal ecosystemen. Het zou vooral om het snel afnemende aantal zoetwaterschildpadden gaan.

(Meer over vervuiling in de Middellandse Zee lees je hier.)