HBO is de onbetwiste koning van de mini-series. In 2015 was er het briljante Show Me A Hero, in 2016 The Night Of en momenteel doen ze hun status weer alle eer aan met Big Little Lies. Over deze laatste later meer, maar nu zouden we ’t hier graag hebben over The Night Of, want als je een voorstander bent van goed bestede televisietijd moet je dit gezien hebben.

Deed ie ’t of deed ie ’t niet?

Beginnen bij het begin is altijd een goed idee: in The Night Of maken we kennis met Nasir (Naz) Khan, een jonge student economie van Pakistaanse afkomst. Op een avond wil hij naar een feestje, maar belt z’n vriend, en daarmee ook z’n vervoer, op het laatste moment af. In een opwelling ‘leent’ Nasir dan maar zonder om toestemming te vragen de taxi van z’n vader die stilletjes aan de overkant van de straat geparkeerd staat.

Hij rijdt met een taxi rond en weet niet hoe hij het lichtgevend bordje bovenaan de wagen moet uitzetten om duidelijk te maken dat hij geen dienst heeft. Op een gegeven moment stapt een aantrekkelijke jongedame in en hij besluit om af te zien van het feestje en zijn avond door te brengen met haar. Ze gaan naar haar huis, nuttigen wat alcohol, nemen wat drugs en belanden samen in bed.

’s Ochtends wordt Nazir wakker, beneden aan de keukentafel, met een gat in zijn geheugen. Boven ligt het meisje in bed, op gruwelijke wijze vermoord. In blinde paniek vlucht hij naar buiten, werkt zich een weg terug naar binnen om zijn jasje op te pikken én neemt het bebloede keukenmes mee – een restant van een spelletje van de voorbije avond. Hijzelf herinnert zich niets van wat er al dan niet gebeurd is.

Dit is het uitgangspunt van een briljante reeks die bevolkt wordt door rasacteurs. Werkelijk iedereen staat meer dan het beste van zichzelf te geven en hoewel de reeks draait om de schuldvraag van Naz komen er heel wat andere thema’s bij kijken. Als in: hoe ga je er als ouder mee om als je zoon beschuldigd wordt van moord? En: is iemand echt onschuldig tot het tegendeel bewezen is? De kranten en de mensen uit de buurt hebben Naz al lang veroordeeld, zijn moeder verliest haar baan als een gevolg daarvan en zijn vader kan zijn beroep niet langer uitoefenen, want diens taxi is in beslag genomen als bewijsmateriaal. Naz wordt steevast aanzien als Arabier en al is hij dat niet, de reeks laat zien hoe snel we iemand publiekelijk veroordelen, afgaande op vooroordelen en geruchten. Want waar rook is, is vuur, nee?

3 personages om te zien:

1. John Stone (John Turturro)

Meer dan elk ander personage is het John Stone die de reeks draagt. Hij is een ietwat marginale advocaat die zich gespecialiseerd heeft in het vrijpleiten van prostituees en junkies, maar er is iets in de onschuldige blik van Nasir dat Stone naar hem toetrekt de nacht van zijn arrestatie. Stone neemt de jongen onder z’n hoede, waarna er alleen maar lacherig over hem gedaan wordt door collega’s, want is deze zaak niet wat boven z’n petje? Dat hij te kampen heeft met een hardnekkige eczeem aan zijn voeten die ervoor zorgt dat hij alleen maar sandalen kan dragen, helpt z’n zaak niet vooruit.

Het is onvoorstelbaar te bedenken dat Turturro pas derde keus was voor deze rol. Eerst zou de rol voor de jammerlijk en veel te vroege overleden James Gandolfini zijn geweest, hij heeft The Night Of nog mee van de grond geholpen. Na diens overlijden werd er bij Robert De Niro aangeklopt, maar die had kennelijk geen interesse. Dat de rol nu bij Turturro terecht is gekomen, is een zegen geweest voor de reeks, want echt: we hadden het niemand, maar echt niemand, anders beter kunnen zien doen.

2. Dennis Box (Dennis Camp)

Op het eerste zicht lijkt Dennis Box het cliché van de ervaren rot in het politievak die tegen zijn zin tegen zijn pensioen aankijkt en nog één keer wil knallen met een laatste zaak. Maar Box wil niet knallen, hij wil gewoon zijn job doen. Aanvankelijk gelooft hij ook niet helemaal in de schuld van Nasir – hij past niet in het profiel -, maar de bewijskracht tegen de jongeman is nu eenmaal overweldigend.

Box is ervaren, delegeert geen enkel aspect van zijn job, wil alles zelf controleren. Maar er is meer: hij draait al zo lang mee dat hij erg goed weet waar de grenzen liggen van wat hij volgens de regels en procedures mag en niet mag en hij tast die grenzen ook af. Hij lijkt de vriendelijkheid zelve, maar doet niets zomaar. Box is een wolf in schaapskleren. Een perfect voorbeeld is de scène waarin hij de ouders van Nasir de toestemming geeft om met hun zoon te praten. En dan doodleuk gaat zitten meekijken op de camerabeelden om te horen wat zijn hoofdverdachte te zeggen heeft.

3. Nasir Khan (Riz Ahmed)

Ook Naz zelf is een ware sensatie. We zien hem doorheen de acht afleveringen noodgedwongen evolueren van een stille en timide jongen die niet weet wat ‘m overkomt en zich overal zo goed mogelijk probeert door te slaan tot een stevige gevangene die noodgedwongen verhardt is in de gevangenis, zijn haar afscheert, en stoere tattoeages laat plaatsen. Een kerel die verbonden sluit voor bescherming en drugs smokkelt in de gevangenis, iemand die laat merken dat er met hem niet te sollen valt, alleen maar om zelf te kunnen overleven.

Waarom kijken?

The Night Of is zo gelaagd dat het moeilijk wordt om te beginnen uitleggen waarom iedereen dit zou moeten zien. Het allerknapste aspect van de reeks is misschien wel dat je op geen enkel moment over meer elementen beschikt dan de rechercheurs, advocaten en Nasir zelf. Het enige element dat je hebt om op verder te gaan als kijker, is je buikgevoel: geloof jij dat Nasir Andrea vermoord heeft of niet? Geloof jij dat die jongen tot zo’n brutale moord in staat is?

De waarom-vraag speelt zelfs niet mee, ook niet de vraag wie het dan wel zou hebben gedaan als Nasir onschuldig zou blijken. Enkel en alleen: geloof jij dat hij het gedaan heeft, of niet? Zo plaats The Night Of ons in dezelfde situatie als de vader en moeder van Nasir. De moeder die, als ze hoort dat haar zoon drugs heeft genomen, alcohol drinkt, misschien wel een tikje aan de onschuld van haar zoon begint te twijfelen.

De enigen die rotsvast in Nasir blijven geloven, zijn Stone en zijn vader. Zelfs Nasir zelf twijfelt. Op een sleutelmoment tijdens zijn verhoor antwoordt hij op de vraag of hij Andrea vermoord heeft zelf “Ik weet het niet” in plaats van “Neen.”

Daarnaast is het ook een opluchting dat politieonderzoek in The Night Of op geen enkel moment flitsend wordt voorgesteld. Politieagent zijn betekent in The Night Of overuren draaien tot je erbij neervalt, verslagen typen tot in het oneindige en procedures volgen. Dat we dat eens te zien krijgen, dat we zien dat de agenten bijna in bunkers werken die alleen maar verlicht worden door deprimerend TL-licht, ook dat is een kracht van The Night Of.

Daarnaast neemt de reeks ook de rechtsgang en het gevangeniswezen op de korrel. Want, hoe waterdicht is het systeem? Worden er vaak onschuldigen veroordeeld? Of schuldigen vrijgelaten? En is het wel oké dat mensen die nog niet veroordeeld zijn al in het gevangenissysteem terecht komen, waar ze duchtig kunnen criminaliseren en contacten kunnen leggen met andere gevangen? En hoe zit het met de media, die verdachten al snel veroordelen op hun voorpagina? Wat is er gebeurd met het vermoeden van onschuld, met het basisrecht dat je onschuldig bent tot het tegendeel bewezen is?

Dat klinkt allemaal loodzwaar, maar het beste nieuws is: dat is het niet. The Night Of is van de eerste tot de laatste seconde spannend en interessant en werpt de vragen van hierboven bijna terloops en nergens te nadrukkelijk op. De reeks is een ode aan acteurs, die elk op de top van hun kunnen staan te acteren. En, ook niet onbelangrijk: de dialogen rollen en zijn doorspekt met een dosis gevoel voor humor.

Als je nu nog niet vol spanningklaar zit voor je televisie, weten we echt niet meer wat we kunnen doen om onze zaak nog sterker te bepleiten: The Night Of is toptelevisie.

The Night Of is nu verkrijgbaar op dvd & Blu-Ray en is nog even te bekijken via Play More van Telenet (onder het menu ‘Laatste Kans’).