Premier Wilmès overtuigt maar niet in de Kamer, binnen haar ploeg blijft het zoeken naar cohesie

De politieke kracht die nodig is om de kritiek af te schudden, onder meer in de Kamer, en tegelijk haar ploeg in handen te nemen, lijkt premier Sophie Wilmès (MR) te ontbreken. Nochtans is het ‘maar’ een minderheidskabinet, maar zelfs die drie partijen hangen niet aaneen.

In het nieuws: Met het paasweekend voor de deur staat de regering Wilmès voor een reeks nieuwe maatregelen die beslist moeten worden.

De details: De passage van de regering in de Kamer maakte niet bepaald indruk gisteren.

De ‘état de grâce‘ van deze ploeg, die nochtans geboren werd in een idee van ‘samen de crisis aanpakken’, is voorbij. Van ‘nationale unie‘, de strijdkreet die premier Wilmès zelf lanceerde, is weinig tot geen sprake meer.
Dat was gisteren wel heel duidelijk in de Kamer, tijdens het vragenuurtje. De twee partijen die de regering niet steunen, op geen enkele manier, PVDA en Vlaams Belang, waren elk bijzonder kritisch. “Zijn het de coronahelden, diegenen die de economie en het systeem rechthouden, de lageloners, die straks weer de crisis moeten betalen?”, sneerde Peter Mertens (PVDA). “Wij zagen de schrijnende reportage van een arts, die tegen uw richtlijnen in toch testen kocht, om ouderen in woonzorgcentra te kunnen helpen: wanneer gaat deze regering voldoende testen voor alle woonzorgcentra voorzien”, stelde Barbara Pas (Vlaams Belang).
Maar daarbij hield het niet op: ook vanuit ‘de tien’, de tien partijen die de volmachten van dit minderheidskabinet steunen, klinken steeds meer kritische geluiden. Niemand houdt zich nog echt in, om hardere vragen te stellen, of vooral, het eigen standpunt luid en duidelijk op tafel te leggen, waarbij men zelfs van ‘politieke profilering’ mag spreken. Dat laatste geldt eigenlijk zeker voor de drie regeringspartijen.
Zo blijft de bevoorrading van het juiste materiaal, en ook de juiste inzet van de testen (waarbij er 10.000 beloofd waren, maar men op 4.300 testen op één dag blijft zitten) een enorm pijnpunt. Op Villa Politica stelde minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) “dat zij geen tijd heeft om politieke spelletjes te spelen nu, dat zal voor later zijn”. Alleen volstaat dergelijk statement lang niet meer om zomaar de kritiek te doen verstommen.

De essentie: Het lukte de premier andermaal niet echt om boven de mêlee te gaan staan, en als eerste minister vooral een samenhangend, sterk politiek verhaal te brengen.

Het bleef eerder notarieel bij het afwerken van puntjes, met name de vragen die vanuit de Kamer gekomen waren.
Haar tussenkomst begon met het ondertussen obligate bedanken van het medische personeel en condoleances aan de familie van de slachtoffers. Daarbij vermelde ze de 2.523 bevestigde overlijdens, een cijfer dat zwaar uitvalt.
“De rapportage van het aantal doden geeft aanleiding tot vergelijkingen met andere landen, maar daar moet men voorzichtig mee zijn, terughoudend ook”, zo verdedigde de premier zich. In sommige landen rapporteert men enkel de doden in de ziekenhuizen, andere enkel die gevallen die zeker Covid-19 zijn, zo duidde ze.
“België is een bijzonder complex land, maar alleen door alle beleidsniveaus samen te laten werken, samen in dezelfde richting, zullen we slagen”, trapte ze een open deur in, zonder dieper te willen ingaan op nochtans de olifant in de Kamer, voor sommigen.
Over het allemaal gaan dragen van maskers, door heel de bevolking, een vraag die regelmatig terugkomt, bleef ze wel heel voorzichtig: na een hele opsomming van meningen kaatste ze de bal door naar experten. “Alle aanbevelingen worden geëvalueerd. We hebben opnieuw aan de Risk Management Group gevraagd om zich uit te spreken.”
Wilmès haalde verder ook de GEES aan, het comité dat de zogenaamde ‘exitstrategie’ moet voorbereiden. Opnieuw een groep experten dus, “het gaat niet om politici of mensen die een bepaalde groep of een sector moeten vertegenwoordigen”, die in de plaats van haar eigen kabinet gaan lijken te beslissen.
Enkel op het moment dat ze stelde dat er “een leven voor en een leven na corona zal zijn”, leek ze de boel wat te overstijgen. “Hetzij in onze manier van een relatie aangaan met anderen, maar ook hoe we onze maatschappij terug gaan opbouwen. Dat is evident.” “Maar die heropbouw, al die strategische vragen, moeten we niet hier zomaar bespreken, maar binnen de regering en met het Parlement, op moment dat we een volle meerderheid hebben”, zo schoof Wilmès de vraag meteen voor zich uit.
Ook opvallend: het Nederlands van Wilmès blijft toch een tikje wankel. Zo heeft ze het plots, in haar antwoord over Europese steun aan kleine ondernemingen, over “mkb’s”, de Nederlandse terminologie. In België heet dat een kmo. Verder blijven sommige zinnen van de premier in het Nederlands, zeker de politiek gevoelige, zoals over de coronabonds en de Europese solidariteit, toch niet evident om te decoderen.
Uiteraard gaat het ‘maar’ om een klein aspect van het premierschap: in de Kamer die politieke cohesie en daadkracht rond een regering uitstralen. Maar als uitgerekend daar spanningen rond zijn, is een goede beurt in de Kamer altijd meer dan welgekomen.

Waarom dit van tel is: De regeringsploeg, en ook ‘de tien’, snakken wel naar duidelijk leiderschap.

De kritiek de afgelopen weken over de gang van zaken in de superkern was niet mals. Die klinkt niet enkel bij N-VA, de verwachte ‘dissident’ in het groepje: met lange tanden stapten zij in heel de constructie mee. Maar ook een aantal voorzitters van de andere partijen die aanschuiven, ergeren zich aan het proces.
Dat ontbreekt een duidelijke leiding, “een manager, die vergaderingen niet ellendig lang laat duren”. “Op deze manier is het eigenlijk niet werkbaar”, is een vaststelling die bij verschillende deelnemers terug blijft komen.
Vervelender blijft de discussie wat de status is van die ‘superkern’: “Als het is om applaus te krijgen, of consensus over evidente zaken te bezingen, duurt het bijzonder lang. Als er kritische vragen komen, zelfs van voorzitters vanuit de meerderheid, kan het plots niet snel genoeg aan het volgende puntje zijn. Maar beslissen wij mee, of mogen we enkel luisteren? Niemand die het weet.”
En eigenlijk het lastigst van al: ook vanuit de regering zelf, nochtans maar met drie partijen en 38 zetels, geeft men met veel schroom toe “dat het eigenlijk niet loopt“.
Uitzonderlijke tijden vergen natuurlijk uitzonderlijke werkmethodes. De kern komt soms tot twee keer per dag samen. Zo kan er snel en veel beslist worden. “Als iedereen zich dan daaraan zou houden. Wat manifest niet het geval is”, zo stelt een regeringsbron.
Het is een understatement te stellen dat tussen Open Vld en CD&V op dit moment maar weinig romance aanwezig is: de cohesie is er gewoon niet. Dat voelen ook de andere partijen van ‘de tien’. “Het zou toch niet te veel gevraagd moeten zijn aan deze regering dat ze onderling, met hun drie, toch al overeenkomen?”
Bovendien is in feite al door meerdere partijen, de ene al wat luider dan de ander, deze regering de wacht aangezegd: niemand lijkt er nog van uit te gaan dat de periode van drie maanden met volmachten verlengd gaat worden. Zo strandt Wilmès II dus al in juni, waarna de premier terug het vertrouwen moet vragen in de Kamer. Krijgt ze dat niet, dan moet de ploeg gewoon weer in lopende zaken.

De afspraak op zaterdag: Morgen een nieuwe superkern, en meteen ook een pak maatregelen die erdoor zouden moeten komen.

Deze keer toch vooral de focus op de heropstart van de economie: de cijfers van de Nationale Bank, met een dip van 8 procent, zijn immers gruwelijk.
Maandag al riep de regering daarom de sociale partners bij zich. Ze mochten een ‘advies’ geven, maar dat was niet bepaald naar de zin van de vakbonden, zeker niet de socialistische ABVV. Die ergeren zich vooral aan ‘flexwerk’ en andere maatregelen die het voor werkgevers makkelijker maken.
Er komen wel een paar premies. Zo is er sprake van 1.000 euro voor het medisch personeel, zelfstandigen én werknemers, via het RIZIV. Een rechtstreekse premie aan het zorgpersoneel is immers niet evident. Verder zouden alle sectoren toch een belastingvrije premie van 1.000 euro bekomen, maar die moeten werkgevers natuurlijk wel zelf betalen, waarvoor ze niet allemaal staan te springen.
Ook extra vakantiedagen zijn nog een optie: dat pakket ligt al lang op tafel.
Er is ook sprake van tot 120 overuren netto te laten uitbetalen. Net als de premies die belastingvrij zijn, zijn de overuren uiteraard vrijwillig.
Om het groot werknemerstekort in de land- en tuinbouwsector aan te pakken zal wie tijdelijk werkloos is of met brugpensioen, of tijdskrediet opgenomen heeft, voor 75 procent van zijn uitkering mogen cumuleren met een loon in die sector.
Tenslotte begint de soldenperiode dit jaar op 1 augustus, een maand later dan gepland. Zo kan de confectiesector toch wat verlies inhalen.

Na Pasen volgen de beslissingen: Dinsdag zou heel dit pakket geformaliseerd worden, woensdag komt dan de Nationale Veiligheidsraad samen.

Vooral naar dat laatste kijken heel veel mensen uit: dan zal er beslist worden of de lockdown verlengd wordt, en hoe de ‘exit’ uit die maatregelen zal verlopen. Oostenrijk, Denemarken, maar ook Nederland zijn daar al mee bezig.
Het GEES, dat fameuze comité van experten, komt dinsdag met aanbevelingen. Maar het is uiteindelijk wel de politiek die beslist. Bij de vorige samenkomst van de Veiligheidsraad werd 19 april gezet als datum, mogelijk te verlengen tot 3 mei. Het is het trio Wilmès-Elio Di Rupo (PS)-Jan Jambon (N-VA), die daar de facto de knoopt doorhakt.
Daar zal het vooral uitkijken zijn naar een pak winkels en bedrijven die opnieuw hun activiteiten mogen hervatten.

In Europa: Witte rook uit de eurogroep, de ministers van Financiën van alle lidstaten.

Na de mislukte marathon van begin deze week had de EU een succesje nodig. Uiteindelijk werd dat een logisch compromis tussen Noord en Zuid, in die zin dat de grote beslissingen vooruitgeschoven zijn: kicking the can down the road.
Immers: Nederland schoof op, en liet toe dat het ESM, het grote noodfonds van de EU, nu grote leningen kan gaan geven. Zonder echte voorwaarden. De enige is “het financieren van directe en indirecte kosten voor gezondheidszorg, naar aanleiding van Covid-19″.
Maar over de hete aardappel, de zogenaamde coronabonds, het gemeenschappelijk maken van schulden, staat geen woord in de formele tekst. Wel stuurt de voorzitter, Mario Centeno, een brief naar de regeringsleiders om te zeggen “dat sommigen voor coronabonds zijn” en anderen tegen.
Eén man komt er erg goed uit: Olaf Scholz, de Duitse minister van Financiën. Hij krijgt overal lof, omdat hij het compromis mogelijk maakte. Niet onlogisch: als Duitser is hij iemand van de ‘harde’ lijn, maar als socialist maakt hij wel de brug naar Zuid-Europa.
Overigens was het wel duidelijk dat de eurobonds of coronabonds niet voor nu zijn. Angela Merkel had in de aanloop naar de eurogroep al duidelijk haar ‘nein’ laten verstaan over die bonds.

Nog in Europa: De Green Deal ligt nog altijd op tafel. Maar Vlaanderen is niet happig.

Vandaag moet de Vlaamse regering beslissen of ze mee de Deense oproep steunt om de Europese economische noodplannen van na de coronacrisis zo ‘groen‘ mogelijk te maken.
Dat is rijkelijk laat, eigenlijk had de Europese Commissie al woensdag een antwoord willen hebben. Acht lidstaten hebben ‘ja’ gezegd, België hield zich in, en stuurde een ‘onthouding’: immers alle lidstaten moeten meedoen. En Vlaanderen, met Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), was weinig happig.
Na de onthouding van Vlaanderen om via de cohesiefondsen 37 miljard Europees geld uit te delen, is het een tweede keer dat België moet volgen wat Vlaanderen oplegt: de regels zijn immers duidelijk, enkel als iedereen akkoord is, kan België beslissen. Het CETA-dossier lijkt zo de sluizen geopend te hebben voor een veel assertievere houding vanuit de deelstaten.
In de Kamer bekritiseerde Kristof Calvo (Groen) fel die houding: “Die handrem in Europa moet weg. Er is een handrem, da’s Vlaanderen, dat zijn de Vlaams-nationalisten, die moeten weg. Wij moeten die Green Deal omarmen.”

Mondmaskers, mondmaskers, mondmaskers: Slecht nieuws liep gisteren binnen.

Een lading van liefst drie miljoen mondmaskers bleek van belabberde kwaliteit. Dat moest Philippe De Backer (Open Vld) in de Kamer toegeven. Het zijn niet de FFP2-maskers die beloofd waren, “een zware setback“, zo stelde De Backer.
“Al bij de eerste visuele controle viel op dat de maskers niet voldeden aan de keuringscriteria, omdat ze geen CE-keurmerk hadden”, zei De Backer in de Kamer.
In Het Laatste Nieuws gaat men dieper in op de zaak. Het is Nicolas Cuypers, de N-VA-voorzitter in Zulte, die destijds door Kathleen Depoorter (N-VA) met veel toeters en bellen werd aangebracht, die leverde.
Maar z’n tussenpersoon, een Gentenaar met Chinese roots, heeft totaal geen ervaring met mondmaskers: hij zocht ze via sociale media. Uiteindelijk bestelde de overheid dus via die man en kwam met een partij van drie miljoen maskers te zitten. Die blijken Chinese brol te zijn. Een deel van de geteste maskers kreeg een score van amper 7 op 100. “Dan kan je evengoed een koffiefilter voor je mond hangen”, zo stelt een expert anoniem in Het Laatste Nieuws.
China, “wereldleider in de strijd tegen corona”, zoals koning Filip het in een telefoongesprek met de Chinese leider Xi Jinping noemde, is blijkbaar niet in staat om malafide oplichters in coronatijden een halt toe te roepen. Vast een onderwerp dat het staatshoofd in een volgend gesprek kan aansnijden, misschien samen met de manifest ondergerapporteerde aantallen van doden en besmetten van het virus zelf?

Tellen, tellen, tellen: Sciensano komt met een nieuw overzicht van de besmettingen in de rusthuizen. En dat is wel revelerend.

De afgelopen dagen kwamen Vlaanderen en de Vlaamse regering immers zwaar onder vuur: het aantal besmettingen liep op in de woonzorgcentra.
Maar uit een rapport van Sciensano, dat BusinessAM kon inkijken, blijkt dat ook in Brussel het aantal besmettingen enorm stijgt, en zelfs hoger ligt dan in Vlaanderen. En wat bovendien opvalt: er wordt veel minder gemeten in Brussel en Wallonië.
In Brussel is tot 65 procent van de rusthuizen besmet, zo blijkt uit de cijfers. Dat cijfer loopt op, omdat daar maar partieel geteld werd en wordt. Tot vorige week rapporteerde men tussen de 50 en 70 procent van alle rusthuizen, op de beste dag was het één keer 82 procent.
In Vlaanderen rapporteert systematisch meer dan 90 procent van alle woonzorgcentra, gemiddeld ligt het cijfer op 92 procent. Daar heeft minstens de helft van de rusthuizen één geval van besmetting.
In Wallonië rapporteert men 48 procent die één besmetting heeft. Maar ook daar zijn de cijfers minder accuraat. De participatiegraad van de rapportage schommelt tussen de 72 en 86 procent van de centra.
Meten is weten dus, maar als je te ‘goed’ rapporteert, raak je zo wel sneller politiek in de problemen, zo lijkt het wel in deze crisis.