De Vlaamse socialisten passen hun logo aan: de roos komt nu vol in beeld, in plaats van in zijaanzicht. Het lijkt een cosmetische operatie, zonder al veel inhoudelijke uitleg. Maar achter de schermen woedt er wel degelijk strijd: voorzitter John Crombez (sp.a) kampt met twijfels bij eigen kopstukken. De grote groep toppers die hem de sleutels van de partij gaf, is niet meer. 

“De onrust bij een paar zit enkel aan de top. Die zal alleen maar weggaan als we de verkiezingen achter de rug hebben. Want we hebben de regels rond decumul, de loonbeperking, de verplichte vermindering van de parlementaire mandaten … niet iedereen vindt dat fijn. Dat is écht hun probleem. Ik heb dat vanaf het begin gezegd, die partij moet veranderen.”

Eind vorig jaar was John Crombez, de sp.a-voorzitter, duidelijk over z’n partij in gesprek met newsmonkey: het broeit aan de top. De basis is mee, zo zegt hij. Maar “bij een paar aan de top” zit duidelijk een frustratie, zo geeft hij zelf toe.

Toen hij in 2015 verkozen raakte, na een lange en vermoeiende strijd met voorganger Bruno Tobback, had hij bijzonder veel bondgenoten aan de top. Tobback had door z’n directe stijl en soms moeilijke communicatie veel vijanden gemaakt, en voor velen was Crombez de oplossing. Achter de schermen zette onder meer Freya Van den Bossche zich keihard in om Crombez verkozen te krijgen. Maar ook mensen zoals Peter Vanvelthoven of Daniël Termont, schaarden zich helemaal achter Crombez.

Maar begin 2018 is het verhaal helemaal gedraaid. De hoop dat Crombez de partij een nieuw elan zou kunnen geven, een nieuwe adem, is weg bij velen. Integendeel, er leven frustraties over de voorzitter. Renaat Landuyt, de Brugse burgemeester, was één van de weinige critici die altijd sceptisch bleef over z’n provinciegenoot. En Bruno Tobback z’n recente kritiek was voorspelbaar, als voorganger heeft hij niet echt recht van spreken.

Maar de frustratie zit breder. De manier waarop de zaken lopen, met name de aanpak bij de twee crisissen in Antwerpen en vooral in Gent, is niet naar de zin van sommigen. Kort samengevat luidt die: te impulsief in Gent, te laks in Antwerpen. En uiteraard spelen de strenge regels rond cumuls en vernieuwing van de partij een rol: gevestigde namen krijgen veel minder speelruimte.

De wonderlijke wederopstanding van Jeremy Corbyn

De peilingen zijn ook niet van die orde om de top van z’n partij te overtuigen: de socialisten zitten op bodemkoers, met cijfers rond de tien procent. Dat zet hen systematisch achter de groenen, een situatie die ze bij de sp.a nog nooit meegemaakt hebben. Crombez zelf trekt zich daarbij op aan een Jeremy Corbyn-scenario: die stond ook maandenlang in de peilingen op zwaar verlies met Labour in de UK, maar sleepte uiteindelijk wel een uitzonderlijk goed kiesresultaat uit de brand. Maar dat is voorlopig niet meer dan een droomscenario voor de Vlaamse socialisten.

Gemor dus bij de generaals. Ondertussen kondigt de partij een verandering van het logo aan, nog voor er veel over inhoud gecommuniceerd is. Daarvoor is het wachten op de nieuwsjaarsreceptie van de partij in Bredene op 21 januari. Vreemde logica is dat, zo vindt communicatie-expert Jan Callebaut, in De Morgen. “Nog voor de vernieuwing wordt ingezet, althans toch voor de buitenwereld, is er al een nieuw logo. Dat is de communicatie van twintig, dertig jaar geleden. Eerst een vlag planten en daarna mag je ontdekken wat eronder zit. Maar zo werkt het vandaag niet meer. Vandaag wordt er directe communicatie verwacht.”

Terug naar de kern?

Het enige wat de partij dus al lost, is dat nieuwe logo: de roos staat nu van bovenaf in beeld, in plaats van via het zijaanzicht. Volgens de partijwoordvoerder is dat “terug naar de kern, terug naar het hart”. “En dat past helemaal binnen ons vernieuwingstraject”. Bedoeling is dat Crombez op de nieuwjaarsreceptie dan toelichting geeft, en dat op het partijcongres in maart de vernieuwing dan echt vorm krijgt.

Het geeft Crombez hoe dan ook wel de kans om eind deze maand, op z’n nieuwsjaarsreceptie, genoeg aandacht te krijgen: hij heeft al mooi de spanning opgebouwd rond z’n partij. En dat is nodig om iedereen bij de les te houden en aandacht te krijgen voor zijn verhaal. Zowel van de pers als z’n eigen partijtop.