Trump heeft het weer mis: extreme kou in VS is wel degelijk gevolg van veranderend klimaat

door Mick Van Loon
gepubliceerd op woensdag 30 januari 2019 om 09:56 •
5 min lezen

Tot 30 graden onder nul en een gevoelstemperatuur tot -50°C, dat staat grote delen van de Verenigde Staten de volgende dagen te wachten. De recordkoude is een gevolg van de fameuze polar vortex. De Amerikaanse president Trump grijpt het aan om alweer te twitteren dat global warming onzin is. Dit is waarom hij het mis heeft.

Momenteel liggen in het bovenste deel van de Amerikaanse Midwest de temperaturen 28 graden lager dan normaal. tegelijkertijd is er aan de Noordpool een “hittegolf”: het is daar 14 graden graden warmer dan normaal.

Het is nu al het vierde jaar op rij dat het noordpoolgebied een absurd warme periode doormaakt in de winter.

Op Spitsbergen, op een goeie 1.000 km van de noordpool, is het al 95 maanden aan een stuk elke maand gemiddeld warmer dan normaal was sinds de metingen er een goeie eeuw geleden begonnen. En geen klein beetje. De jongste 60 dagen was het er gemiddeld 7 à 8 graden celsius warmer dan normaal. Het komt erop neer dat de opwarming zich daar aan een tempo dat 6 à 7 keer sneller is aan het voltrekken dan bij ons.

Maar wat heeft dat met die polar vortex te maken? Om te beginnen zijn er niet één maar twee polaire vortices op het noordelijk halfrond, en ze zijn als het ware op elkaar gestapeld. De onderste wordt gewoonlijk de straalstroom genoemd. Dat is een meanderende rivier met sterke westenwinden rond het noordelijk halfrond, ongeveer 10 kilometer boven het aardoppervlak, in de buurt van de hoogte waar jets vliegen.

De straalstroom bestaat het hele jaar door en is verantwoordelijk voor het creëren en besturen van de hoge- en lagedruksystemen die ons dagelijks weer brengen.

Er is er nog eentje

Ver boven de straalstroom, ongeveer 48 kilometer boven de aarde, bevindt zich de stratosferische polaire cortex. Deze “rivier van wind” gaat ook over de Noordpool, maar vormt zich alleen in de winter en is meestal redelijk cirkelvormig.

Beide polaire vortices bestaan vanwege het grote temperatuurverschil tussen de koude Arctische en warmere gebieden verder naar het zuiden, de zogenaamde middelste breedtegraden. Ongelijke verwarming zorgt voor drukverschillen. En lucht stroomt van hogedruk- naar lagedrukgebieden, waardoor er wind ontstaat. De draaiende aarde draait dan wind naar rechts op het noordelijk halfrond, en maakt zo gordels van westelijke stormen.

In the beautiful Midwest, windchill temperatures are reaching minus 60 degrees, the coldest ever recorded. In coming days, expected to get even colder. People can’t last outside even for minutes. What the hell is going on with Global Waming? Please come back fast, we need you!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 29 januari 2019

De link met opwarming

Uitstoot van broeikasgassen door menselijke activiteiten heeft de wereld met al meer dan 1 graad Celsius opgewarmd. Het noordpoolgebied is echter meer dan twee keer zo hard opgewarmd en plaatselijk zelfs vier keer. Dat is voornamelijk te wijten aan dramatisch smelten van ijs en sneeuw in de afgelopen decennia, waardoor donkerdere oceaan- en landoppervlakken worden blootgesteld die veel meer van de zonnewarmte absorberen.

Vanwege de snelle Arctische opwarming is het temperatuurverschil tussen het noorden en het zuiden kleiner geworden. Dat vermindert drukverschillen tussen de Arctische en middelste breedtegraden, en verzwakt straalstroomwinden.

En net zoals langzaam stromende rivieren doorgaans een kronkelige route volgen, neigt een langzamer stromende straalstroom ook meer te kronkelen. Grote noord-zuid-golvingen in de straalstroom genereren energie in de atmosfeer. Als ze voldoende golvend en aanhoudend zijn, kan die energie naar boven bewegen en de stratosferische polaire vortex verstoren.

Trump

Soms wordt deze bovenste vortex zo hard vervormd dat hij zich splitst in twee of meer wervelende wervels. Die draaikolken hebben de neiging zuidwaarts te zwerven, waardoor hun zeer koude lucht mee wordt genomen en een warmer-dan-normaal Arctisch gebied achterblijft.

Het is één van die draaikolken die deze week over Noord-Amerika gaat zitten, en tot de koude temperaturen zal leiden. Trouwens, zelfs met die koude in de VS, ligt momenteel de gemiddelde temperatuur op aarde nog steeds hoger dan normaal.

De vaststelling dat klimaatopwarming wel degelijk een invloed heeft op polar vortices, is overigens helemaal niet nieuw. Het verband werd aan MIT al in 2009 aangetoond.

De Amerikaanse president Donald Trump heeft al over de kou getweet. Hij vraagt zich niet voor het eerst af “wat er in godsnaam aan de hand is met Global Waming”. Daarbij haalt Trump alweer alweer klimaat en weer door elkaar én gaat hij dus voorbij aan het feit dat er wel degelijk een verband is tussen de koudegolf die zijn land treft en de opwarming van de aarde.