In een opmerkelijke ontwikkeling heeft de staat Maine, na Colorado, voormalig president Donald Trump uitgesloten van deelname aan de GOP-presidentsverkiezingen, een precedent scheppend besluit met mogelijk verstrekkende gevolgen.

Waarom is dit belangrijk? Deze beslissing kan een significante impact hebben op de Amerikaanse politiek, met name de dynamiek binnen de Republikeinse Partij en de bredere Amerikaanse verkiezingsprocessen. Het roept ook vragen op over de interpretatie van de Grondwet en de balans tussen staats- en federale bevoegdheden.

In het nieuws. Shenna Bellows, de staatssecretaris voor de Amerikaanse staat Maine, heeft besloten dat Trump niet verkiesbaar is onder het 14e Amendement van de Grondwet, specifiek de opstandsclausule.

• Dit volgt op bezwaren van Maine-kiezers en een 34-pagina’s tellend besluit van Bellows.
• Parallel hieraan, heeft de Republikeinse Partij van Colorado juridische stappen ondernomen tegen een soortgelijke beslissing, waarbij ze argumenteren dat dit in strijd is met het Eerste Amendement.
• Rechtszaken om Trump van het stembiljet voor 2024 te verwijderen lopen momenteel in 14 staten. Dat zijn Arizona, Alaska, Nevada, New Jersey, New Mexico, New York, Oregon, South Carolina, Texas, Vermont, Virginia, West Virginia, Wisconsin en Wyoming.

Zoom in. De uitspraak in Maine is opgeschort in afwachting van beoordeling door het Hooggerechtshof van de staat.

• Argumenten van de Colorado GOP benadrukken de complexiteit van de toepassing van de opstandsclausule en de rol van het Congres hierin.

Lawfare

Zoom out. Dit incident markeert een zeldzame gebeurtenis waarbij staatsautoriteiten zich beroepen op de Grondwet om een presidentiële kandidaat uit te sluiten.

• Het weerspiegelt een groeiende juridische en politieke strijd over de kwalificaties en rechten van kandidaten in de Amerikaanse verkiezingen.
• Steeds meer critici hebben het in dat verband over ‘lawfare’: een samengesteld woord, afgeleid van “law” (wet) en “warfare” (oorlogsvoering). Het verwijst naar het strategisch gebruik van juridische systemen en procedures om een politieke tegenstander te benadelen.
  • In Colorado werd het besluit aangenomen door een 4/3 meerderheid onder de opperrechters. Alle vier die het besluit goedkeurden waren rechters die door Democratische politici werden aangesteld.
  • Ook in Maine is Shenna Bellows lid van de Democratische Partij.

Wat nu? De kans dat het Amerikaanse Hooggerechtshof deze beslissing uiteindelijk terugdraait is meer dan waarschijnlijk.

• Trump is namelijk nog niet door een rechtbank veroordeeld voor deelname aan een opstand. Het Congres heeft hem daarvoor zelfs vrijgesproken in een tweede impeachmentprocedure.
• De Supreme Court moet daarbij 3 vragen beantwoorden:
  • a. Wie beslist over voorverkiezingen?
  • b. Is het 14e amendement sectie 3 van toepassing op een president?
  • c. Wie heeft de autoriteit om het 14e Amendement sectie 3 toe te passen op Trump?
• Dat Democraten hopen de Republikeinse – en nu ook nationale – topkandidaat via rechtbanken de deelname aan verkiezingen te ontzeggen, dreigt zich uiteindelijk tegen hen te keren. Democratie houdt in dat mensen stemmen op wie ze willen, niet dat gepolitiseerde rechtbanken beslissen wie wel of niet op een stembiljet mag staan.