Bijna is het zover: een megalomane clown met een spray tan en een verwaarloosde kat op zijn hoofd riskeert daadwerkelijk president van de Verenigde Staten en bij uitbreiding de machtigste man ter wereld te worden. Vergeet links en rechts, dit gaat over stupiditeit die dat allemaal overstijgt. Want zelfs als Donald Trump niet wint, is hij momenteel bezig om het pad naar erger te effenen. Welkom in het tijdperk van de idiocratie. 

Het is absurd makkelijk om de mythe van Trump te doorprikken. We hebben het hier over iemand die van zichzelf in het openbaar zegt: “I’m, like, a really smart person.” In 2013 tweette hij nog letterlijk “Sorry losers and haters, but my I.Q. is one of the highest -and you all know it! Please don’t feel so stupid or insecure, it’s not your fault.” Iemand die amper drie weken geleden letterlijk over zijn tegenstanders heeft gezegd: “I’m much smarter than them. I think I have a much higher IQ. I think I went to a better college — better everything.”

Gedragsproblemen

Trump is wel degelijk naar school geweest, een dure Ivy League-school: de Wharton School of Business aan de University of Pennsylvania. Maar hij haalde er geen MBA, zoals hij laat uitschijnen, en hij was, zo vertellen profs en medeleerlingen, een bijzonder matig student. Akkoord, dat doet er eigenlijk niet toe. Diploma’s maken geen goede politici. Tenzij je uiteraard begint te roepen over hoe slim je wel bent.

Wie een beetje graaft, ontdekt dat Trump op z’n 13de van school gegooid werd wegens “gedragsproblemen”. The Donald moet het wel erg smerig gemaakt hebben, want zijn vader Frederick zat in het bestuur van de sjieke Kew-Forest School in Forest Hills, Queens, een zitje dat hij gekocht had door de school een pak geld toe te steken.

Trump werd naar de militaire school gestuurd in de hoop dat “the discipline of the school would channel his energy in a positive manner.” Van de militaire school ging het naar de jezuïeten in Fordham in de Bronx, waar Trump beweert zijn geloof te hebben gevonden.

Manieren

Manieren hebben de jezuïeten hem toch niet kunnen leren. Trump, die ook vaak claimt dat hij een uitstekend geheugen heeft (“I have the world’s greatest memory. It’s one thing everyone agrees on”, beweerde hij eind november op tv), bewees dat onlangs nog het best toen hij – omdat hij op een leugen werd gewezen door de Washington Post – de journalist in kwestie even openbaar belachelijk maakte omwille van zijn handicap (arthrogryposis). Later ontkende Trump dat … probleem: het was gefilmd.

De grens tussen liegen en overdrijven is bij The Donald trouwens ook nogal vaag. Tijdens zijn campagne zegt hij voortdurend dat hij een fortuin heeft van 10 miljard dollar. Analisten bij Bloomberg hebben het eens goed bekeken en komen uit op een net worth van 2,9 miljard. En, zeggen ze, dat bewijst dat hij het niet echt geweldig heeft gedaan. Trump erfde in 1974 40 miljoen dollar. Dat is hetzelfde bedrag als Warren Buffett toen waard was. Die heeft nu 67 miljard.

Succesvolle zakenman? My ass

Trumps golfmaatje Richard LeFrak, wiens familie ook in vastgoed zit, deed het drie keer beter dan The Donald. En, zo werd uitgerekend, als Trump zijn geld gewoon in een indexfonds had gestoken en met zijn poten van zaken doen was gebleven, dan was ie nu 6 miljard, of meer dan het dubbele, waard. De lijst van business flops van Donald Trump is overigens griezelig lang.

In 1988 kocht hij Eastern Air Shuttle voor 365 miljoen en maakte daar Trump Airlines van. Eastern draaide al 27 jaar respectabele winst als shuttle service tussen Boston, NYC en DC. Trumps idee was om er een luxe-airline van te maken. Hij liet de vloot herinrichten tot gouden kraantjes in de wc’s toe. Binnen de vier jaar was de zaak failliet.

Trump stak ook honderden miljoenen in Trump Entertainment Resorts, drie casino’s in Atlantic City, die in 2014 failliet gingen. Trump beweerde toen dat hij niks met die casino’s te maken had, terwijl bleek dat hij 28% van de aandelen had. Ook een leuke is Trump: The Game, wat overigens ook mooi illustreert met wat voor een megalomane zot we te maken hebben. Dat ging volgens Trump de nieuwe Monopoly worden, een boordspel gebaseerd op, wel, hem. Na een jaar uit de handel, geen kat die het heeft gekocht.

Stukje vlees voor rijke mensen

In 2007 lanceerde hij zijn eigen tijdschrift, Trump Magazine. Na anderhalf jaar opgedoekt. Datzelfde jaar kwam hij met Trump Steaks, zijn eigen “line of premium steaks”. Alweer richtte Trump zich daarmee niet echt op de gewone man, die 199 euro voor 12 hamburgers tot 999 euro voor een pakket met 16 “top cuts” toch wel wat overdreven vond wellicht.

The Donald zette ze destijds zo in de markt: “When it comes to great steaks, I’ve just raised the stakes! … Trump Steaks are the world’s greatest steaks … Treat yourself to the very, very best life has to offer … One bite and you’ll know exactly what I’m talking about. And believe me: I understand steaks. They’re my favorite food.”

Ze werden onder andere geserveerd in het Trump Steakhouse in Las Vegas. Dat werd gesloten in 2012 nadat 51 gezondheidsovertredingen werden vastgesteld bij een inspectie. Bleek dat het rijke cliënteel onder meer vlees geserveerd kreeg dat al vijf maanden de vervaldatum was gepasseerd.

Fraudeur

Een jaar eerder had Trump zich op het internet gewaagd. Hij startte toen GoTrump.com, een – hier is dat woord weer – “luxury” travel search engine. Verdween alweer een jaar later. In 2005 opende Trump zijn eigen Trump University. Die werd nooit erkend, en het was echt pure oplichting (lees dit, het is echt onwaarschijnlijk). Meer dan vijfduizend goedgelovigen schreven zich in en werden compleet gerold. In 2013 werd Trump veroordeeld voor fraude.

In het verslag van de New Yorkse procureur-generaal staat dit: “More than 5,000 people paid Trump University some $40 million, a quarter of which went straight to Trump himself. Mr. Trump used his celebrity status and personally appeared in commercials making false promises to convince people to spend tens of thousands of dollars they couldn’t afford on lessons they never got.”

Trumps strafste stoot

Maar het strafste van al is wellicht wat in 1990 gebeurde. Toen had Trump er al zijn geld doorgedraaid én stond hij voor meer dan 500 miljoen dollar in schuld bij de banken (vooral Citibank, Chase, Natwest en Deutsche Bank).

De tactiek van Trump was toen – en hij heeft dit wel degelijk verteld aan toenmalige medewerkers – om nog meer schuld te maken. Trump bleef absurde prijzen betalen voor stukken grond waar hij megalomane projecten op ging verwezenlijken. Toen de banken uiteindelijk kwamen aankloppen, moesten ze vaststellen dat het in beslag nemen van die gronden hen quasi niks zou opleveren. Ze besloten dat, ondanks de massale schuld, “the Trump brand is worth more than empty pieces of land”.

Trump werd door de banken op een salaris gezet, en kreeg genoeg geld om zijn peperdure onderhoudsgelden door zijn echtscheidingen te betalen. De banken lieten de schulden gewoon vallen. Het doet nogal wat mensen zich vragen stellen bij voor wie Trump momenteel aan het “runnen” is, want, zeggen ze, in deze wereld gaat alleen de zon voor niks op en voor wat hoort wat.

In eigen zak

Nu we het toch over geld hebben: dat Trump grotendeels zijn eigen campagne financiert zoals hij beweert, is ook een fabeltje. Trump heeft nog geen twee miljoen van zijn eigen geld in de campagne gestoken. Hij heeft vijf keer meer geld uitgegeven dat komt van donors, en, nu wordt het leuk, meer dan een vierde van dat geld belandt weer in zijn eigen zakken. Het wordt immers gespendeerd bij bedrijven die eigendom van Trump zijn. Zoals dat waar hij zijn privévliegtuig in heeft ondergebracht. En de leases van de campagnehoofdkwartieren? Trump vastgoed uiteraard.

Los van het verleden, zijn er de dingen die Trump nu verkondigt. Een muur bouwen aan de grens met Mexico. Moslims niet meer binnenlaten. Die Chinezen eens op hun plaats zetten. Jobs creëren. En uiteraard: Amerika weer groots maken. De lijst van toogpraat uit zijn mond is eindeloos en we gaan niet beginnen met hem hier op te sommen. Wat Trump doet is bijna religieus een deel van de Amerikaanse bevolking vertellen wat het wil horen. Dat het een hoop irrealistische nonsens is waar hij geen zak van verwezenlijkt gaat krijgen als hij wordt verkozen, doet er niet toe: “Hier is nog eens een man die de dingen zegt zoals ze zijn” luidt het.

Rage Against The Machine

Dat het Trump zou worden, is bovendien al helemaal profetisch. Het idee van Trump in het Witte Huis is immers al drie decennia een running joke. Rage Against The Machine gebruikte het in de clip van Sleep Now in the Fire in 1999, waarin een dystopische toekomst wordt uitgebeeld. Een jaar later werd Trump als president in The Simpsons “voorspeld”. Soit, zelfs 25 jaar geleden was Trump al het symbool van ongeveer het worst case scenario dat ons op politiek vlak kon overkomen.

Al in 1957 kwam er een film uit die A Face in the Crowd heette en eigenlijk al voorspelt wat we nu meemaken. Geschreven door Budd Schulberg en geregisseerd door Elia Kazan, het team dat eerder al de klassieker On the Waterfront maakte. In die tijd waren communisten de terroristen van nu. We hebben het over het era van de anticommunistische heksenjachten in de VS, geleid door senator Joseph McCarthy. A Face in the Crowd was één van de eerste films die kritisch waren over de onwaarschijnlijke macht van televisie en hoe populistische politici daar misbruik van kunnen maken.

Idiocracy & Lady Di

Een andere film – niet echt de beste, maar wel eentje die nu misschien eens heruitgebracht mag worden – is Idiocracy van Mike Judge. Over een man die ingevroren wordt en 500 jaar in de toekomst ontwaakt in een wereld waar het IQ van de mensen drastisch is gedaald. Democratie is verworden tot idiocratie: de president is een professionele worstelaar en pornoster. Hij heet Dwayne Elizondo Mountain Dew Herbert Camacho (gespeeld door de geweldige Terry Crews). Het zou Donald Trump kunnen zijn.

Wie Trump denkt ernstig te moeten nemen: we hebben het hier over een man die tot drie keer toe vertelde dat “als hij dat gewild had, hij Lady Di wel binnengedaan zou hebben.” Dat kadert in een fabeltje dat Trump lanceerde om zijn Trump Tower te verkopen destijds. Hij loog dat dat Diana een luxueus appartement wou kopen in zijn prestigeproject.

Ettertje

Iedereen die Trump echt heeft leren kennen – en dat zijn niet degenen die nu als gekken met vlaggetjes staan te zwaaien omdat “hij de dingen vertelt zoals ze zijn” – heeft het over iemand met een kinderachtig temperament. Zoals met de meeste gepriviligeerde kinderen van de superrijken (en dat is Trump), is hij opgegroeid in een bubble. Het is waar die trek van komt die hem nu blijkbaar nog populairder maakt: uithalen naar mensen zonder daar ooit de gevolgen te moeten dragen.

De enige, enigszins acceptabele manier waarop heel dat circus rond Trump kan stoppen, is, zo vrezen we, steeds meer een verre droom aan het worden. Die droom gaat als volgt: Trump vertelt doodleuk dat hij iedereen eens goed bij z’n pietje heeft gehad. Dat hij dacht eens te moeten zien hoe zot je mensen wel kan krijgen. Maar, dat het, echt, echt, allemaal maar om te lachen was, beste mensen.

Wellicht zou dan blijken dat het allemaal kaderde in een door de uitvinders van Big Brother bedacht nieuw realityconcept, waarin de kandidaten een gooi doen naar het Amerikaans presidentschap. Vanaf dit najaar ook bij u op de buis. Gesponsord door een fabrikant van haarproducten ongetwijfeld.

In plaats van een droom dreigt het een nachtmerrie te gaan worden. Persoonlijk is het niet echt de schrik van wat Trump zou kunnen uitvreten tijdens vier jaar in het Witte Huis waar ik van wakker lig. De slagkracht van politici in office is één van de meest overroepen dingen ooit, dat blijkt altijd in de praktijk. Kijk maar naar Obama. Change, my ass.

Mechanisme

Wat wel zorgen baart, is dat we er anno 2016 nog niet in geslaagd zijn om het mechanisme bloot te leggen dat heel veel mensen blind maakt voor de clown die Trump is. En dat integendeel, we weer in een tijd lijken te leven waar politici die eigenlijk alleen vertellen wat mensen willen horen ingehaald worden als helden die “de dingen durven zeggen zoals ze zijn”.

“De dingen vertellen zoals ze zijn” komt steevast neer op het uitschelden van mensen die anders denken en de illusie scheppen bij mensen die hun hoofd niet rond een geglobaliseerde wereld kunnen krijgen dat ze wel degelijk beter en slimmer zijn dan wie elders is geboren. Trumps verweer is altijd hetzelfde: ik ben erg slim en ik heb geen tijd voor politieke correctheid. En als dat niet werkt: het is de schuld van de “linkse” media.

De vraag

Een groot deel van de mensen lijkt daar genoegen mee te nemen. En ze lijken bereid om Trump niet aan te kijken op zijn frauderen en hem dingen te willen vergeven die ingaan tegen hun rechtvaardigheidsgevoel en zelfs hun geloofsovertuiging (zijn gedrag ten opzichte van vrouwen is niet echt compatibel met die evangelische christenen die nu massaal op hem stemmen bijvoorbeeld). Waarom? Dat is de grote vraag.

Het antwoord ligt niet – en daar gaan de meeste media in de fout vrees ik – in het aftoetsen van Trumps politieke ideeën aan de realiteit. De belangrijkste vraag is momenteel niet of Trump gelijk heeft maar hoe hij erin slaagt zijn gelijk te verkopen bij zo’n groot publiek. Misschien weten we het antwoord maar willen we het niet horen. Misschien leidt het ons naar een piste die de rol en invloed van massamedia ernstig in vraag stelt. Dat is voorlopig nog een no go anno 2016.