Vanaf 2023 zullen Vlamingen die meer dan twee jaar werkloos zijn verplichte gemeenschapsdienst moeten doen. Daarmee vervult Vlaams minister van Werk Hilde Crevits (CD&V) een van de voorstellen uit het Vlaamse regeerakkoord. Vanuit de sociale partners en oppositie klinkt alvast reactie tegen de verplichte gemeenschapsdienst.

Ongeveer 32 procent van de werklozen in Vlaanderen zat langer dan twee jaar in die situatie. Dat komt neer op ongeveer 70.000 mensen. Vanaf 2023 zal iedere langdurig werkloze in zijn of haar gemeente een verplichte gemeenschapsdienst moeten uitvoeren. Langdurig zieken worden vrijgesteld van de regel.

Competenties op peil houden

Minister Crevits wil hiermee vooral de vaardigheden van langdurig werklozen op peil houden. “Mensen die langdurig werkloos zijn, verliezen een aantal competenties die nodig zijn in een job, bijvoorbeeld sociale vaardigheden, hoe gedraag ik mij op het werk? Daaraan willen we tegemoetkomen door hen die gemeenschapsdienst te laten verrichten. Zo behouden ze sociale contacten en blijven ze opgeleid op vlak van sociale vaardigheden”, zegt de minister aan VRT NWS.

De VDAB zal met de gemeenten samenwerken om te bepalen in welke sectoren de werklozen hun dienst kunnen uitvoeren. Tijdens de gemeenschapsdienst krijgen de werklozen bovenop hun uitkering een vergoeding van 1,30 euro per uur.

“Stigmatiserende symboolmaatregel”

Vanuit de sociale partners en bij de oppositie klinkt alvast kritiek op de plannen. De maatregel zou niet veel bijdragen aan de situatie van langdurig werklozen, en is volgens critici bijzonder stigmatiserend. Bovendien kondigde Crevits de maatregel in de media aan, nog voor er overleg was met de lokale besturen en sociale partners. Die reageren behoorlijk ontevreden.

“Deze maatregel is niet doorgesproken met de Vlaamse sociale partners, die heel goed de noden en problemen van langdurig werklozen kennen”, reageert het ACV. “Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat gemeenschapsdienst langdurig werklozen niet aan een baan helpt. Bovendien dreigt ook verdringing van reguliere banen én vrijwilligerswerk. Gemeenschapsdienst is dus vooral een symboolmaatregel met een hoog pest- en stigmatiserend gehalte, zonder verder veel resultaat. Daar wordt niemand beter van.”

Vanuit oppositie klinkt ook kritiek op de vergoeding voor de arbeid. “De verplichte gemeenschapsdienst is dwangarbeid voor een aalmoes”, schrijft Vlaams fractievoorzitter voor PVDA Jos D’Haese op Twitter.

“Something’s gotta give”

Ive Marx, professor in de Sociaal-Economische Wetenschappen aan de UAntwerpen, geeft zelf toe geen voorstander te zijn van de maatregel, maar de overheid moet ergens ingrijpen. Marx wijst erop dat de vacatures het laatste jaar de hoogte in zijn gegaan, terwijl de langdurige werkloosheid amper is gedaald. “De kortdurige werkloosheid is in één jaar met 25 procent gedaald, de langdurige met 2,5 procent”, schrijft Marx op Twitter. “Je kan een legitiem debat hebben over de pro’s en contra’s van verplichte gemeenschapsdienst. Maar je kan niet langer zeggen dat er geen werk is. Dat is ook een realiteit.”

Volgens Stijn Baert, arbeidseconoom aan de UGent, is er alleszins een draagvlak bij de Vlamingen over de maatregel. Al wijst Baert erop dat het belangrijk is dat de werkloze de inhoud van de gemeenschapsdienst mee kan sturen, “anders is het loutere moeter die bij werkgevers een eerder negatief signaal zal geven dan een positief.”

(kg)