Vivaldi-vrolijkheid versus de smaak van verraad voor N-VA: niets is al verteerd of vergeten

De federale regering De Croo plant de zaadjes om straks met meer dan crisisbestrijding alleen bezig te zijn. Want uiteraard droomt Vivaldi van meer dan enkel de coronabrand blussen. Opvallend daarbij: Open Vld reikt publiekelijk de hand aan N-VA. Achter de schermen is iets heel anders te horen: “N-VA leeft in het verleden”, zo klinkt het bij de absolute top. Bij N-VA overheerst een bitter gevoel van verraad en bedrog, ten opzichte van de Vlaamse liberalen. Dat belooft niet veel goeds voor de Vlaamse regering, wat onrechtstreeks ook de federale impacteert.

In het nieuws: Allereerst corona, dat nog steeds alles overheerst. Verwacht op dat vlak vooral geen grote manoeuvres. Heel de huidige mindset van de regeringstop bestaat erin om de verwachtingen zo laag mogelijk te houden, geen (media)circus meer te organiseren over mogelijke versoepelingen, en de rit meer dan waarschijnlijk tot het eind van het jaar met deze maatregelen uit te rijden.

De details: Daarbij is het dansen op een slappe koord:

Er is een overdonderende aanwezigheid van experten in de media, die steeds maar hameren op de medische urgentie. De economische afwegingen komen daarbij op het tweede plan, de sociale en maatschappelijke impact van de maatregelen, die leiden tot vereenzaming en grote psychosociale schade, komen veel minder frequent voor in het debat.
In de federale regering wordt de lijn behoorlijk strak getrokken door minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit). Hij is ondertussen de verpersoonlijking van een ‘strenge’ aanpak, die behoorlijk ver gaat.
Dat maakt dat de andere regeringspartners, in de eerste plaats de liberalen, wel mee moeten met die harde lijn. Daar waar premier Alexander De Croo (Open Vld) in z’n regeerverklaring nog beloofde om geen tweede lockdown te organiseren, zitten we daar volop in. Maar vooral de MR van Georges-Louis Bouchez moet de maatregelen ‘ondergaan’: een suggestie van de voorzitter om kerst toch met enkele mensen te kunnen vieren, en dus een versoepeling te voorzien, werd onthaald op een pak verontwaardigde reacties, als zou de Franstalige liberaal een halve crimineel zijn.
Bij de N-VA maakt men achter gesloten deuren een andere analyse: de kosten en baten om zo fel maatregelen te nemen, en vooral om uiteindelijk een generatie van 80-plus te beschermen, moeten toch nog objectief kunnen worden afgewogen?
Dat reflecteert zich in de houding van de Vlaamse regering, die systematisch meer geneigd is om op de rem te staan bij strengere maatregelen. Daarbij merkt men op, vanuit de federale regering, dat ook binnen N-VA het spanningsvlak niet min is: Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) zoekt telkens veel meer de consensus, terwijl N-VA-minister Ben Weyts als een waakhond daarop zit, en een andere koers bepleit en uitstippelt.
Hoe dan ook: zelfs in de federale regering is op dit moment “geen reden om fier te zijn op de maatregelen, of ermee te gaan zwaaien als met een vlag”. Dat is een van de lessen uit de VS-verkiezingen: Joe Biden stond dan wel altijd met z’n masker te zwaaien en had ‘de wetenschap’ aan zijn kant, maar heel veel Amerikaanse kiezers verwierpen dat signaal expliciet.
Wel fel gesmaakt ondertussen in de Wetstraat: de Duitse mediacampagne rond COVID, waarbij men met de nodige humor mensen probeert te overtuigen om vooral thuis te blijven. “De helden van de oorlog van 2020? Diegenen die op hun sofa bleven zitten.” “Dat hadden wij moeten bedenken”, zo is bij een federale minister te horen.

The big picture: Vivaldi, een huwelijk van lange duur?

De wittebroodsweken zijn nog volop bezig voor Vivaldi. De wielen die er al af zouden vliegen (Zakia Khattabi (Ecolo) die een nieuwe CO2-taks voorstelde, bijvoorbeeld) worden met de mantel der liefde toegedekt door coalitiepartners, terwijl de pers nauwelijks geïnteresseerd leek in dat soort interne spanning.
Dit weekend was er zo een reeks interviews van Vivaldi-kopstukken in de kranten, die alle op de Zestien met groot plezier gelezen werden: “Het toont een bepaalde sfeer, maar vooral ook de sterkte van deze ploeg in de breedte. Er zitten echt een aantal topmensen bij“, zo is vol lof te horen in kringen rond de premier.
Daarbij expliciet vermeld op de Zestien:
- De PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne in De Tijd, die zich wel erg fel opstelde, en hoopt “ooit de transfers om te kunnen draaien”, waarbij Wallonië dus voor Vlaanderen zou gaan betalen, in onder meer de sociale zekerheid. Het beeld van een PS vol zelfvertrouwen, klaar om na de crisis en met de relance de stempel mee te drukken, werd gezet. Maar ook dat van een constructieve partner, die behoorlijk vernieuwend meedenkt over het geheel.
- De groene vicepremier Georges Gilkinet (Ecolo), die in De Standaard een verfrissende stem liet horen, met forse investeringen voor de NMBS en vooral een steil ambitieniveau: in elk Belgisch station zou elk half uur een trein moeten stoppen. “Dat is nodig als we onze klimaatambities willen halen. We moeten onze CO2-uitstoot met 55 procent verminderen tegen 2030. De trein is een cruciale spil en alleen een ambitieus aanbod zal mensen overtuigen de wagen te ruilen voor het spoor.”
- De rijzende ster van CD&V, Annelies Verlinden, minister van Binnenlandse Zaken, die een boodschap bracht zoals De Croo ze zelf ook al eindeloos heeft herhaald: “Binnen de regering beseft iedereen dat we met eindeloos gehakketak en gespin niets zullen bereiken. En ik geloof erin dat we, als we ons 300 procent inzetten, een verschil kunnen maken.”
Vervolgens schoot Gilkinet op zondag, bij RTL, wat door. Niet geheel onverwacht stellen de groenen zich op als de grootste cheerleaders van Vivaldi: het was voor hen de enige coalitie waarbij ze mee aan de macht konden komen. Maar de Ecolo-vicepremier verklaarde op de Franstalige zender zowaar “dat hij deze coalitie ziet verdergaan tot 2030“, dat wil zeggen na deze legislatuur dus nog eens een volle termijn.
“Na anderhalve maand federaal regeren is dat toch iets te vroeg om al te gaan verklaren“, zo is al lachend aan de top van Vivaldi te horen. Met name bij de liberalen tempert men liever, dan dat men nu triomfalistisch zou gaan praten over liefst twee legislaturen van hetzelfde recept. “Laat ons eerst eens wat serieuze dossiers aanpakken.”
Terwijl de perceptie rond deze regering in Franstalig België, waar een ruime politieke meerderheid het federale project stut, bijzonder positief is, is ze nu eenmaal fundamenteel anders in Vlaanderen, ondanks een erg gunstig gezinde pers, maar met gebrek aan steun vanuit de grootste politieke formaties.
Het meest tekenend op dat vlak: de ‘uitgestoken hand’ van Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert naar de N-VA. In een interview met De Zondag verklaarde de liberale voorzitter zowaar dat hij graag “een koffie” zou gaan drinken met z’n N-VA-collega, Bart De Wever. Of desnoods samen gaan lopen in het park. Die geste lijkt vooral voor intern liberaal gebruik: Lachaert raakte verkozen als voorzitter op een donkerblauw platform, ver weg van elke paars-groene verwijzing. Maar vervolgens maakte hij wel een compleet tegenovergestelde coalitie.
Want hoewel Lachaert dus publiek de N-VA de hand reikt, is de analyse achter de schermen anders bij de top van Open Vld. Daar heeft men het over hun Vlaamse coalitiepartner als “een partij die leeft in het verleden, die zurig vastklampt aan een paars-geel scenario dat niet kon, en daarbij ‘leugens’ blijft verspreiden”, zo klinkt het. Alleen, een open oorlog willen ze helemaal niet.

Waarom dit gebeurt: De Vlaamse liberalen hebben geen enkel belang bij verdere spanningen tussen de federale en Vlaamse regering.

Het contrast kon afgelopen weekend nauwelijks groter: terwijl de federale excellenties kunnen uitpakken, overheerst een gevoel van malaise in de Vlaamse ploeg.
De federale ploeg keert zo bijvoorbeeld premies uit voor het ziekenhuispersoneel, terwijl op Vlaams niveau de premies voor de zorgsector er nog niet zijn. Tegelijk gebruikte de linkse oppositie dit weekend een subsidie van een klein miljoen aan een mediaconcern om keihard te schieten op die Vlaamse regering: is daarvoor dan wel geld?
Het zou tot wat schadenfreude leiden in de federale ploeg, leedvermaak bij het feit dat men op het Martelarenplein de zaak maar niet onder controle krijgt. De ander z’n falen als graadmeter voor het eigen succes: een klassieker in de politiek.
Maar die analyse wordt op de Zestien expliciet niet gemaakt: “Het is helemaal niet in ons belang dat het Vlaams niet zou draaien: dat levert ons enkel ook maar afgeleide spanning op. Het is pas als wij constructief met Jambon kunnen samenwerken, dat ook wij scoren”, zo is daar te horen. “Met leedvermaak, als dat er al zou zijn, kopen wij niets.”
Vandaar ook de ’toenadering’ tot de N-VA: Open Vld zou graag op termijn de relaties normaliseren met de Vlaams-nationalisten. Maar de vraag blijft of dat überhaupt kan, na alles wat deze zomer is gebeurd.

Genoteerd: De Wever noemt plaats en datum van ‘het verraad’.

Dit weekend werd Bart De Wever herkozen is als voorzitter-voor-het-leven van N-VA. De score van 96,8 procent, met 19.916 geldige stemmen uitgebracht, was een absoluut record: de stalinistische traditie van de partij en haar leiding lijkt zo helemaal herbevestigd.
Interessanter dan de score was vooral de boodschap. De Wever toonde zich daarbij opnieuw strijdvaardig, zowel naar links (Vivaldi) als naar rechts (Vlaams Belang), in een gesprek met VTM Nieuws.
Over de partij van Tom Van Grieken (Vlaams Belang), wijzigt hij de partijkoers duidelijk niet: “Wat mij heel erg teleurstelt, is dat er geen opkuis volgt van al die extremistische elementen. Dat blijft maar komen. Dat men nu eens geen orde op zaken stelt. Als Vlaams Belang constructief iets wil betekenen in de toekomst van Vlaanderen, dan moet de partij ook in eigen huis constructief zijn en ook naar mogelijke partners toe. Maar daar zie ik helemaal niets van. Op dat vlak is het hetzelfde als vroeger en blijft die partij een frigo van verloren stemmen. Dat is eigenlijk jammer.”
Opvallender was de zeer precieze plek en het tijdstip van “het verraad van Open Vld”, zoals dat bij N-VA leeft over Vivaldi. Die coalitie wordt door De Wever nog altijd gezien als de ultieme woordbreuk van de top van de Vlaamse liberalen.
Op 27 mei, vlak na z’n verkiezing als Open Vld-voorzitter, kwam Egbert Lachaert op eigen vraag langs bij de N-VA-voorzitter. De nieuwe voorzitter deed op dat moment een tour bij alle partijleiders, om elkaar te leren kennen. Maar opvallend genoeg nam hij bij N-VA expliciet ook toenmalig vicepremier Alexander De Croo mee, tot verrassing van De Wever.
“Op mijn kantoor gaf Lachaert daar zeer duidelijk de boodschap: we gaan voor paars-geel, als zevende partij gaan wij niét de premier leveren, u kunt op ons rekenen“, zo citeert De Wever letterlijk z’n collega. “Dat De Croo daarbij zat, als stille maar veelzeggende getuige, gaf de zaak nog extra ampleur”, zo is bij N-VA te horen. Al in het najaar van 2019, toen Lachaert en De Croo absoluut paars-groen onder toenmalige voorzitter Gwendolyn Rutten (Open Vld) wilden vermijden, waren er intensieve contacten met de N-VA-voorzitter.
Dat alles verklaart voor de N-VA-voorzitter waarom die nadien, in de periode dat hij als preformateur samen met Paul Magnette (PS) probeerde om paars-geel te maken, zo stellig uitging van een bereidwillige Open Vld. Dat de liberalen dan uiteindelijk toch naar de groenen stapten, en zo een Vivaldi-coalitie maakten, is ondertussen uitvoerig beschreven, die bewuste ontmoeting op het N-VA-hoofdkwartier niet.
Dat de ontmoeting heeft plaatsgevonden, en dat die woorden werden uitgesproken, ontkent men bij Open Vld niet. “Maar die lezing dat wij achteraf onze kar gekeerd hebben om toch maar voor het premierschap te gaan, en daarbij ‘verraad’ zouden hebben gepleegd, dat zijn klinkklare leugens”, zo is bij Open Vld te horen.
Hoe dan ook: de totstandkoming van de federale coalitie blijft zo, niet bepaald verwonderlijk, nazinderen. De vraag daarbij is welke blijvende impact dit veroorzaakt op vooral het Vlaamse politieke landschap.

Ook opvallend: De PS gooit een steen in de poel van het aantal kabinetards.

Het blijft toch een bijzonder prangende vraag in tijden van crisis: wie heeft in godsnaam in een kleine kmo van een 30 tot 60 personeelsleden een budget voor een eigen persoonlijke chauffeur én een kok? Maar oude gewoonten zijn vastgeroest in de Wetstraat, en dus houden alle excellenties van de federale regering vast aan dat privilege én aan het hoog aantal persoonlijke medewerkers rond een minister.
Het nieuwtje dat van bijvoorbeeld Vincent Van Quickenborne (Open Vld) kwam, dat hij een West-Vlaamse traiteur, Philippe Mottrie, als privékok had genomen, werd afgelopen weekend dan ook bepaald weinig enthousiast onthaald. “Prachtig idee voor de relance en voor de kerst: elk gezin een privékok. Dat de regering daar nooit eerder aan dacht“, tweette politiek analist Rik Van Cauwelaert.
Nu doet PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne z’n eigen, hoogst originele, bijdrage aan het debat: hij kondigde dit weekend aan van z’n meer dan 60 jobs die hij kan en mag invullen, er maar zo’n 40 te gaan gebruiken. Een spectaculaire, zelf opgelegde besparing dus.
Dat er zulke grote kabinetten zijn, is overigens mee op aandringen van de groenen, die expliciet op hun kantoren van de vicepremiers genoeg volk wilden hebben zitten, “om zich deze keer niet meer te laten rollen in de grote dossiers“.

Om te volgen: Het geweld tegen de ordediensten in Brussel.

Bijzonder harde beelden van geweld tegen politieagenten in Elsene, tegen agenten die een COVID-controle uitvoerden, werden door de politievakbond VSOA aangegrepen om fel te reageren. De vakbond kondigde een ‘boetestaking’ aan, waarbij ze even geen PV’s meer zouden uitschrijven.
De felle houding van de vakbond, die systematisch bij elk incident waarvan ze beelden hebben, die vrijgeeft, brengt de regering wat in verlegenheid. Immers: nieuw is deze problematiek niet. En voorgangers op de departementen van Binnenlandse Zaken, met name Pieter De Crem (CD&V), beloofden nultolerantie.
Nu ligt het dossier in de bak van opvolger Annelies Verlinden (CD&V), maar opvallend genoeg ook Vincent Van Quickenborne (Open Vld) die als minister van Justitie gebruikmaakte van z’n injunctierecht om het parket te vragen een onderzoek te voeren.
Politiek gezien een risico: want elke politicus die dit dossier naar zich trekt, dreigt straks mee in de klappen te delen als het probleem niet opgelost raakt.
En helaas, in een Belgische politiek ingewikkelde context, met een lokaal Brussels beleid dat soms helemaal anders spoort dan de federale invalshoeken, dreigt dat mogelijk wel eens de realiteit te worden.
De druk vanuit met name de MR is ondertussen wel groot. Voorzitter Georges-Louis Bouchez profileerde zich al meermaals op dit dossier, en eist de volledige steun aan de ordediensten.