In het kort

• Zosia was een vrouw van 18-20 jaar die begraven was met een hangslot aan haar voet en een ijzeren sikkel om haar nek.
• Ze leed aan een gezondheidstoestand die waarschijnlijk flauwvallen, ernstige hoofdpijn en mogelijk mentale gezondheidsproblemen veroorzaakte.
• Het gezichtsreconstructieproject was erop gericht om Zosia als mens te presenteren in plaats van als monster, om de wereld verder te laten kijken dan bovennatuurlijke overtuigingen.

Een team wetenschappers heeft het gezicht gereconstrueerd van “Zosia”, een 400 jaar oude vrouw die werd ontdekt op een ongemarkeerd kerkhof in Pien, Polen. De jonge vrouw werd begraven met een hangslot om haar voet en een ijzeren sikkel om haar nek, waardoor ze door haar buren werd gevreesd als een “vampier”. Met behulp van DNA, 3D-printing en boetseerklei hebben wetenschappers geprobeerd het menselijke verhaal te onthullen dat verborgen ligt onder eeuwenoud bijgeloof.

Het leven en de dood van Zosia

De archeologen die Zosia in 2022 opgroeven gaven haar een naam op basis van lokale tradities. Onderzoek van haar schedel suggereert dat ze tussen de 18 en 20 jaar oud was toen ze stierf en leed aan een gezondheidstoestand die waarschijnlijk flauwvallen, ernstige hoofdpijn en mogelijk mentale gezondheidsproblemen veroorzaakte. Van de sikkel, het hangslot en specifieke houtsoorten die in haar graf werden gevonden, werd destijds aangenomen dat ze magische eigenschappen bezaten om vampiers af te weren.

Zosia’s begraafplaats, Graf Nr. 75, bevatte andere individuen die gevreesd werden als “vampieren”, waaronder een kind dat met het gezicht naar beneden begraven was en op dezelfde manier beveiligd met een hangslot. Hoewel er weinig bekend is over het leven van Zosia, suggereren de voorwerpen waarmee ze begraven werd dat ze uit een rijke, mogelijk adellijke familie kwam. De 17e eeuw in Europa was een turbulente periode die gekenmerkt werd door oorlog. Dit bevorderde een sfeer van angst die het geloof in bovennatuurlijke wezens zoals vampiers aanwakkerde.

3D-geprinte replica van Zosia’s schedel

De Zweedse archeoloog Oscar Nilsson, die het gezichtsreconstructieproject leidde, begon met het maken van een 3D-geprinte replica van Zosia’s schedel. Daarna bouwde hij minutieus lagen plasticine klei om een levensecht gezicht te vormen, spier voor spier. Aan de hand van de schedelstructuur, samen met informatie over haar geslacht, leeftijd, etniciteit en geschat gewicht, bepaalde Nilsson de diepte van de gelaatstrekken.

Zosia weer tot leven brengen

Het tot leven wekken van Zosia’s gezicht was een emotioneel proces voor Nilsson. Het was zijn doel om haar als mens te presenteren in plaats van als monster, zodat de wereld verder kon kijken dan het bovennatuurlijke geloof dat haar begrafenis vormde.