De streamingdiensten en filmklassiekers, het blijft een moeilijke relatie. Van zodra een film ouder is dan de jaren 90 van de vorige eeuw, is het nog maar de vraag of je ‘m nog ergens vinden kan. Stilstaan bij 100 jaar Warner Bros. wilden ze bij MAX nog net wel. Er werd een vierdelige docureeks gemaakt, die nu bij ons op Streamz te bekijken is, en die is verrassend goed. Ironisch genoeg is het deze reeks die zin geeft om de filmklassiekers te (her)bekijken die we nergens vinden kunnen.
Hoe ouder een film is, hoe kleiner de kans wordt dat je “m nog vinden kan. Je zou dus kunnen zeggen dat met de komst van onze streamingdiensten stilaan een groot stuk filmgeschiedenis stilletjes van de kaart geveegd wordt. Het is een probleem waar vroeg of laat toch een oplossing voor moet komen.
In de Golden Age of Hollywood waren er vijf grote spelers in de filmindustrie: Paramount, RKO, 20th Century Fox, Metro-Goldwyn-Mayer (MGM) en Warner Bros. Zij bezaten ook bioscopen waar ze elk hun eigen films speelden. Je zou denken dat nu bijna elk van die grote spelers (RKO niet meegerekend) ook een eigen streamingdienst heeft, dat ook die filmklassiekers daar zouden gaan landen. Maar voorlopig is daar niet heel erg veel van te merken. Hopelijk zet deze docureeks de deur op een kier voor het respect dat de filmgeschiedenis verdient en komt die geschiedenis nu toch ook eens stilaan binnendruppelen op de streamers.
Uit elkaar gevallen broederkwartet
Waar we vooraf vreesden dat 100 Years Of Warner Bros. om pure zelfpromotie zou gaan, gaat deze reeks toch een stukje dieper. Uiteraard is er een deel zelfpromotie bij, maar dat mag ook wel wanneer je één van de oudste filmstudio’s bent. Maar evengoed wordt er in de reeks stilgestaan bij de moeilijkere momenten van Warner Bros. in de geschiedenis.
De eerste aflevering gaat in sneltreinvaart over de eerste 55 jaar heen, van de aankoop van een eerste eigen bioscoop in 1906 tot het generatieconflict tussen de gevestigde filmwaarden en een aantal nieuwe aanstormende jongelingen die een ander soort cinema wilden maken begin jaren zestig. Het is ook het verhaal van vier broers – Harry, Abe, Sam en Jack – die aanvankelijk goed konden samenwerken en samen een eigen filmstudio oprichten in 1923 (Warner Brothers Studio), maar uiteindelijk niets meer met elkaar te maken willen hebben.
Tegen de Nazi’s, tegen de communisten
Er wordt kritiek geuit op Warner Bros. wanneer het gaat over het oude studiosysteem waarbij acteurs en filmmakers gebonden waren door strikte contracten. Ron Howard vertelt hoe hij soms heimwee naar dat systeem heeft, omdat regisseurs twee of drie films per jaar konden inblikken. Maar het voorbeeld van Bette Davis toont aan dat onafhankelijkheid iets is om te koesteren: telkens Davis een rol durfde weigeren, kwam er zeven jaar bij haar contract bij waardoor ze gebonden was aan een wurgcontract. De reden voor Davis’ ontevredenheid was dat de ene na de andere B-rol haar gewoon door de strot geduwd kon worden.
De meest interessante momenten in die eerste afleveringen zijn het inzoomen op de houding van Warner Bros. tijdens de Tweede Wereldoorlog en hoe anders die houding was wanneer ze in eigen land geconfronteerd werden met de strijd tegen het communisme.
In 1933 reisde Harry Warner, die Joods was, naar Duitsland in zijn hoedanigheid van woordvoerder van het bedrijf. Bij zijn terugkomst trok hij aan de alarmbel. Niet veel later werden de wetten in Duitsland zo aangepast dat geen grote Hollywoodstudio zijn film in Duitsland mocht uitbrengen als er Duitse Joden in de filmstudio werkten. Jack en Harry Warner namen toen de beslissing om zich uit Duitsland terug te trekken. “Sommige dingen zijn belangrijker dan geld”, zou Harry toen gezegd hebben. De andere studio’s werkten mee met Nazi-Duitsland en lieten braaf hun script nalezen in het bureau dat de Nazi’s hadden opgericht in Los Angeles om aldaar scripts na te lezen om te voorkomen dat er onprettige dingen gezegd werden over Hitler of Nazi-Duitsland.
Veel minder dapper was Warner Bros., of toch zeker Jack Warner, tegenover het Amerikaanse House of Un-American Activities dat de jacht op vermeende communisten inzette. Harry Warner weigerde met het comité mee te werken, zijn broer Jack begon meteen namen te noemen. Hij zag er geen graten in om Philip en Julius Epstein en Howard Koch te noemen, de scnearisten van Casablanca, het grootste succes dat Warner Bros. tot dan toe gekend had. Zij konden de volgende jaren geen werk meer krijgen en moesten beginnen schrijven onder een pseudoniem.
Even lelijk is het kinderachtige gedrag van Jack Warner wanneer hij producer Hal Wallis belemmert tijdens de Oscaruitreiking van 1944 om de Oscar voor Beste Film voor Casablanca op te halen zodat hij zelf alle lof kon gaan ontvangen. Jack’s gedrag zorgde voor meer en meer spanningen, de komst van de televisie begin jaren ’50 deed de inkomsten van de filmstudio’s dalen. Tegelijkertijd wilde Jack het soort films maken dat een nieuwe generatie filmmakers – zoals Warren Beatty, Francis Ford Coppola, Martin Scorsese en George Lucas – ouderwets achtte. New Hollywood klopte aan de deur.
Liefde voor het medium
De verschillende evoluties doorheen de jaren tonen aan dat de grote studio’s zich vooral moeten weten aanpassen aan maatschappelijke en technologische veranderingen om te kunnen blijven bestaan. Zo was er ook de druk van een veranderende maatschappij en woelige jaren zestig waarin ook de waarden en de smaak van het publiek veranderde. Samen met de tegencultuur kwam er een grotere vraag naar een ander soort films.
Met nieuwe bazen kwamen nieuwe wetten en Warner Bros. ging op zoek naar een nieuw soort verhalen, en nieuwe mensen om ze te vertellen. In de tweede aflevering wordt ingezoomd op de risico’s die genomen werden in de jaren 70, met de risicovolle films van Stanley Kubrick, het ultrageweld van Clint Eastwood, de angstaanjagende horror van The Exorcist, de ongeziene humor van Mel Brooks en de kung-film Enter The Dragon met Bruce Lee.
Het mooie is dat de grote filmmakers van vandaag op die films hun visie geven waardoor je hun ogen ziet blinken en de liefde voor het medium weer helemaal voelt oplaaien. Doorheen de afleveringen komen onder andere Martin Scorsese, Robert De Niro, Tim Burton, Todd Philips, Baz Luhrmann, Christopher Nolan en anderen aan het woord.
Pijnlijk ironisch
Hoe dichter bij het heden we komen, hoe minder mythisch het allemaal wordt. Vanaf de jaren 80 moest de productie omhoog naar 20 films per jaar en werd er meer een nadruk gelegd op entertainmentfilms die de tand des tijd vaak niet doorstaan hebben. Het wordt allemaal wat meer buisness en franchises en wat minder het steunen van de tegencultuur zoals in de jaren 70 nog het idee was. Hoewel Gremlins, The Goonies en Batman vast jeugdnostalgie oproepen: mythisch is het niet. En vanaf wanneer de nadruk komt te liggen op superheldenfilms en technologische ontwikkelingen is de magie helemaal weg.
Maar we twijfelen er niet aan dat 100 Years Of Warner Bros. menig filmliefhebber weer goesting zal geven om een aantal klassiekers te bekijken of herbekijken. Het pijnlijk ironische is dan weer dat die klassiekers in veel gevallen ofwel gehuurd moeten worden uit een online videotheek, ofwel uit de dvd-kast moeten worden gehaald.
Het is pijnlijk dat 100 Years Of Warner Bros. op een mooie manier aandacht schenkt aan net datgene dat op de streamingdiensten ontbreekt: aandacht en respect voor film en de filmklassieker.
De vierdelige reeks 100 Years Of Warner Bros is te bekijken via Streamz.