Zwanenzang voor De Wever en Magnette: na torpedo van Bouchez geen kans meer om te overleven

De preformateurs Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) gooien de handdoek in de ring. De ontmoeting met de liberalen van Egbert Lachaert (Open Vld) en Georges-Louis Bouchez (MR) leverde niets op, na het gezamenlijke persbericht van groenen en liberalen. Die aanslag van de vier op het kaartenhuis van PS en N-VA bleek de torpedo te veel. Grote triomfator: de MR.

In het nieuws: Vanmorgen waren eerder pro-formaontmoetingen, die leidden tot het einde van de missie van De Wever en Magnette.

De details: Het onvermijdelijke gebeurt nu.

Een coup de théâtre, gemachineerd door Georges-Louis Bouchez, de MR-voorzitter die geïsoleerd stond, maar nu plots een eigen bubbel van vier heeft: zo kwam het persbericht van Ecolo, Groen, Open Vld en MR binnen bij de vijf partijen die samen proberen een regering te vormen op dit moment.
Hoewel de preformateurs op voorhand op de hoogte waren dat er iets op komst was, sloeg het uitsturen van het gezamenlijke perscommuniqué van de groenen en blauwen toch in als een bom. Want meteen was het niet alleen een communicatief salvo vanjewelste, dat heel de poging van PS-voorzitter Paul Magnette en N-VA-voorzitter Bart De Wever om eindelijk samen een regering te maken overweldigde, het plant ook opnieuw flink de vlag voor die andere, concurrente coalitie, die blijkbaar nog altijd in de running is: paars-groen.
Zo strandt het initiatief van de twee grootste partijen om samen een regering te vormen: zonder een ordentelijk zicht op een pad richting een meerderheid, werd alle zuurstof uit de poging van beiden gezogen. Dat houdt het op een bepaald moment ook op.
Zeker bij de PS is men duidelijk: “De Wever en Magnette zijn er de politici niet naar om voor de galerij wat te gaan verder blijven doen. Wanneer blijkt dat er allerlei parallelle circuits zijn, en mensen blijkbaar heel andere intenties hebben dan diegene die ze aan tafel tonen, dan houdt het ook op natuurlijk.”
Of dat het beoogde effect was van de communicatie van ‘de vier’, groenen en blauwen, is maar de vraag, voor elk van de vier partijen.
- Zeker bij Open Vld moet men zich toch vandaag in de koffie verslikken: dit was niet de bedoeling. Zowat overal staat te horen en te lezen dat paars-groen, of Vivaldi, terug is. Voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld) mag er dan in de wandelgangen alles aan doen om te ontkennen dat dat de intentie is, maar het beeld van die ‘comeback’ valt niet te keren. Zeker niet nu De Wever en Magnette suggereren dat Lachaert dan maar samen met Jean-Marc Nollet (Ecolo) aan zet moet komen.
- Lachaert en z’n kerngroep zijn altijd, in heel de periode van Magnette en De Wever, op één lijn gebleven: het moest paars-geel worden. Maar in praktijk is de beslissing om telkens maar weer Bouchez te volgen, noodlottig gebleken: die beoogde een heel ander resultaat. Met grote winst vandaag.
- Bij Groen werd ook goed nagedacht over de zet, en waren er wat reserves, maar uiteindelijk blijft een coalitie met N-VA voor hen een enorme gok. Eentje die Meyrem Almaci in 2018 ook niet bereid was te nemen met De Wever, in Antwerpen. Heel het luik rond staatshervorming is dan ook de steen des aanstoots: “We wilden de olifant in de kamer benoemen”, zegt Almaci.
- Voor Ecolo geldt die redenering ook, maar dan in extenso: met N-VA gaan regeren, zou hun achterban choqueren. Jarenlang zijn de N-VA’ers weggezet als een bende die quasi gelijk is aan Vlaams Belang, waarbij men nooit enige moeite deed om Vlaams-nationalisme en extreemrechts te onderscheiden. De verleiding om daar tegenin te gaan, met een fors communiqué, bleek veel groter dan de lokroep naar een project dat hen netto misschien wel veel meer beleidsmatig resultaat had opgeleverd. Nu kan Ecolo opnieuw dromen van paars-groen.
- Voor de MR is er enkel pure winst. Bouchez glorieert. Paars-geel, met PS en N-VA in de driver seat, is van de baan. De regering Wilmès II kan andermaal voortstrompelen, met MR als leidende partij daarin, en zich presenteren als “laatste kans” om toch maar een beleid te kunnen maken. En ook de Waalse ministerposten zijn gered, waardoor de MR haar leger aan kabinetsfuncties heeft gevrijwaard.

Wat gebeurde vanochtend? Niets constructiefs, zoals verwacht.

Het preformateursduo Magnette en De Wever had vanmorgen opnieuw afspraken met de twee blokken. Daarbij hadden ze voor de gein misschien gewoon de vier in één keer kunnen uitnodigen, maar vooralsnog kwamen liberalen en groenen dus elk apart.
Men kon zich opmaken voor een triomfantelijke Bouchez, die grijnzend Magnette en De Wever in de ogen kwam staren. Als men bij Open Vld, en met name bij voorzitter Lachaert, gedacht had dat zoiets nog enige mogelijkheid geeft om tot een coalitie te komen, was men eraan voor de moeite. De meeting duurde nauwelijks meer dan een half uur.
“Met de liberalen was het al morsdood“, zo klinkt het bij de PS. “Als Lachaert niet besefte dat hij gisteren de zaak helemaal kapotgemaakt heeft, dan is hij wel erg dom. En hoe kan je tot wat dan ook komen als je ieder gesprek weigert? Ze gaan nu die jongen tot op z’n onderbroek uitkleden in paars-groen”, zo klinkt bij de N-VA.
Daar is de teleurstelling groot, omdat men maanden zat te wachten op een broodnodige wissel van de macht bij Open Vld. Het kamp rond Gwendolyn Rutten (Open Vld) stuurde daar stevig aan op paars-groen, terwijl Egbert Lachaert net leider van het verzet tegen die coalitie was, en ook op dat platform als voorzitter een sterk mandaat kreeg, bij de interne verkiezingen. “Waarom heeft die Egbert zich dan eigenlijk kandidaat gesteld? Dan had hij toch evengoed Gwendolyn kunnen laten zitten, of Bart Tommelein (Open Vld) voorzitter laten worden?”
Bouchez heeft ondertussen een impressionante lijst aan torpedo’s in de onderhandelingen op z’n kerfstok:
- In november 2019 saboteerde de MR-voorzitter eigenhandig de poging van toenmalig informateur Paul Magnette (PS) om paars-groen te maken. Bij Open Vld was er toen, door Lachaert, flinke tegenstand, maar het was Bouchez die er de stekker uittrok.
- In januari 2020 leidde Bouchez samen met Joachim Coens (CD&V) zelf een missie. Dat was constante frictie, want hoewel Bouchez openlijk beweerde “elke formule te willen”, stuurde hij permanent aan op een paars-groene constructie, waarna ook die opdracht strandde.
- In maart 2020 deed hij er alles aan om een groot akkoord tussen PS en N-VA te kelderen, waarna Wilmès II wel het enige alternatief was, en de MR z’n zeven ministerposten consolideerde.
- In mei 2020 probeerde hij officieel samen met Lachaert en Joachim Coens een Arizona-coalitie te maken, maar liet zijn MR ondertussen achter de schermen aan alles en iedereen bij de PS weten dat dergelijke constructie nooit zou werken, waarna er ook nog een open oorlog over abortus met CD&V uitbrak.
- Daar komt nu misschien z’n ‘strafste’ trofee bij: nadat velen, inclusief het Paleis, smeekten aan N-VA en PS om het samen te doen, lukte die erin alsnog de boel te doen laten mislukken.
Bleven nog over: de groenen. Bij de PS, die altijd enthousiaster waren over die groene constructie, hoopte men nog dat die zich mogelijk coulanter zouden opstellen. “Maar goed, een geweldig signaal was dat toch niet gisteren. Het pessimisme regeerde ook bij ons”, zo is op de Keizerslaan te horen.
In die zin deed Groen-voorzitter Almaci de deur niet helemaal dicht gisteren, op Terzake: “Op dit moment heeft elke partij de verplichting om boven zichzelf uit te stijgen. Dat is ook de reden waarom we naar die gesprekken zijn gegaan. Wij willen een perspectief voor dit land en de burgers die al vijf maanden opgesloten zitten door corona.” Maar dat volstond duidelijk niet om het levensvatbaar te maken: Ecolo maakte genoeg duidelijk dat zij niet willen en verder kunnen met N-VA. Ook daar was bijzonder weinig appetijt, om na het manoeuvre van gisteren, nog tijd te verdoen aan dergelijke oefening.

The big picture: Paars-groen of verkiezingen?

Zo strandt het paars-gele experiment van De Wever en Magnette, dat lang een grote levenskans leek te hebben, op het veto van liberalen en groenen.
Wie meteen dan weer in de picture komt: premier Sophie Wilmès (MR). Die heeft de afgelopen weken er bijzonder veel aan gedaan om de schijn te wekken van een relanceplan voor te bereiden, in een oefening waarbij werkelijk alles en iedereen ontvangen werd op de Zestien, tot en met pakweg de kleine zelfstandige van Fromagerie Saint Michel, wat door betrokkenen zelf binnen de regering als ‘ellendige bezigheidstherapie’ bestempeld werd.
Het ligt voor de hand dat de MR-voorzitter zal proberen om toch maar een paars-groene combinatie, of liefst zelfs paars-groen mét christendemocraten (een Vivaldi dus) te maken. Daarbij geldt overigens heel duidelijk dat de post van Wilmès zelfs ‘per opbod’ kan gaan: Bouchez heeft ondertussen zowat overal al verklaard “dat de MR niet vasthoudt aan de Zestien“.
Dat heeft meerdere redenen. Om te beginnen: z’n eigen lot. Als Wilmès premier zou blijven, dreigt de MR-voorzitter nog jaren in de schaduw van zijn partijgenote te staan, terwijl z’n ambitie ondertussen wel overduidelijk is: hij wil op een dag zelf in de Zestien eindigen.
Maar uiteraard zijn andere partijen ook mogelijk ’te verleiden’.
- De belangrijkste daarbij: de PS. Want zijn de socialisten straks bereid om toch maar weer opnieuw richting paars-groen te gaan, nadat hun eigen voorzitter nu twee keer manifest is gesaboteerd door de MR? Magnette heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat dat “zijn droomcoalitie” is: de ultieme post kan misschien de doorslag geven?
- Maar ook Open Vld zal overtuigd moeten worden. Want hoewel Lachaert mee heeft gedaan in alles wat Bouchez de afgelopen weken plande, is hij vooralsnog niet overtuigd dat het paars-groen moet zijn. Maar als pakweg Alexander De Croo (Open Vld) dan uitzicht krijgt op de Zestien, houdt men het dan nog tegen bij de Vlaamse liberalen? Enige probleem: zie hierboven, de Zestien kan maar één keer uitgedeeld worden.
En het grootste probleem in heel die constructie van paars-groen lijkt eigenlijk nog de sp.a. De jonge voorzitter van de Vlaamse socialisten, Conner Rousseau, investeerde bijzonder veel tijd en energie in het samenbrengen van Magnette en De Wever, en stak daarbij ook z’n eigen nek uit. De wil om nu opnieuw, met diezelfde MR, in een andere dans te springen, is minimaal. Integendeel: voor de sp.a is het duidelijk, als dit mislukt, is het einde rit voor het geheel. Dan mogen er verkiezingen komen.
Nog een cruciale speler in dat paars-groene spel: CD&V. Is die partij bereid om verkiezingen te riskeren? Dat lijkt veel minder zeker dan bij de Vlaamse socialisten. Maar het ongeloof, dat ook deze keer paars-geel mislukt, is zeer groot. “Het zijn bijzonder warme temperaturen, maar we moeten het hoofd koel houden, en praten om tot een oplossing te komen. En niet om de vijf minuten communiceren“, zo stelde Joachim Coens (CD&V) vanmorgen op Radio 1.
De ergernis over de zet van groen en blauw is groot: “Ik vraag mij af waarom dat publiek statement nodig was? Men moet dat aan tafel zeggen“, zo zei Coens. Over andere coalities bleef hij vaag: “Wat mij stoort in deze is dat, als twee mensen aan zet zijn, we over die coalitie moeten praten, en niet over andere zaken.”
Daarmee deed hij ook geen deur dicht naar Vivaldi. Maar het dreigt CD&V opnieuw voor een verscheurende keuze te zetten, die de partij in oktober en november, met toen Koen Geens (CD&V) aan zet, ook moest maken: al dan niet in een coalitie zonder N-VA. Geens koos toen ervoor niet in paars-groen te gaan.
Het beloven uiteraard nog een aantal warme weken te worden in de Wetstraat. De kans is uiteraard groot dat, na een verdere opbouw en wat opkloppen van de crisissfeer, men alles gaat doen om paars-groen erdoor te sleuren. Verkiezingen, dat willen een aantal partijen, zoals MR (zie hieronder) alvast angstvallig vermijden.
Maar als N-VA, PS en sp.a op de knop duwen, hebben ze samen met PVDA/PTB en Vlaams Belang, hoe dan ook een meerderheid in de Kamer. Afwachten of dat gebeurt.

Om te lezen: Uiteraard communiceerde ook Bouchez ondertussen nog eens.

Deze keer staat hij uitgebreid in De Morgen, de krant die vandaag ook een mogelijke coalitie en tandem tussen PS en N-VA “een onzinnige fetisj” noemt, in haar standpunt. Opvallend, het gesprek gaat nauwelijks over de regeringsvorming, laat staan beleid. Er is slechts één groot onderwerp: GLB zelf.
“Wat ik betreur, is dat er columnisten, journalisten en proffen over mij van alles hebben geschreven zonder me gesproken te hebben”, zo zet hij zichzelf wat in de Calimero-rol, waarna hij uiteraard nog eens uithaalt: “Als je een prof aan de universiteit bent, heb je toch als missie de kritische geest van je studenten aan te scherpen. Hen aan te leren dat één bron niet betrouwbaar is. Maar al te vaak worden dat soort stukken ingefluisterd door anderen. Allemaal off the record, dat spreekt. Ik verspil mijn tijd niet aan alle journalisten af te bellen en kwaad te spreken over anderen.”
Het ontbreekt ook niet aan zelfvertrouwen: “Sinds ik voorzitter ben, ben ik nooit op mijn woorden moeten terugkeren. Nooit heb ik de controle verloren, nooit heeft iemand me moeten zeggen: die dag ging je toch te ver.”
Over de vertroebelde relatie met De Wever zegt hij het volgende: “Ik heb hem bedankt. Iedereen kent me nu in Vlaanderen, en dat na amper een half jaar voorzitterschap. Welke andere Franstalige politicus kan dat zeggen?”
Ondertussen klinkt ook een argument dat zelfs tot in de VS te horen is, over de werking van een normale democratie: “Verkiezingen zouden in elk geval een slecht idee zijn. In volle coronacrisis? Hoe gaan we trouwens campagne voeren? Zonder congressen, zonder dat we de mensen handen mogen geven, zelfs mogelijk zonder foldertjes. Génial. Een beetje ernstig blijven.”

Ook gelezen: Na Magnette is het de beurt aan De Wever in het Laatste Nieuws.

Kwam Paul Magnette (PS) toch met grote liefdesverklaringen in de zomerreeks vol ‘personality‘ voor Vlaanderens grootste krant, dan toont De Wever toch meer z’n pessimistische zelf. Zo vertelt hij in geuren en kleuren hoe de familievakantie, alweer, gekelderd werd door politieke onderhandelingen en corona.
Maar vooral de passage over hoe Magnette en hij weer naar elkaar kwamen, is interessant: “Ik had Conner Rousseau laten weten: ‘We kijken aan tegen de ergste economische crisis ooit, zeg tegen Paul Magnette dat als hij opnieuw wil praten, ik daarvoor opensta. Ook al heeft hij nu al 25 keer de deur op mijn gezicht geslagen.’ ‘s Anderendaags al kreeg ik een WhatsApp van Magnette. We zagen elkaar voor het eerst terug op het stadhuis in Antwerpen. Uitgerekend op 11 juli, dag van de Vlaamse Gemeenschap. Een teken.“
“Toen hij ’s avonds, na uren babbelen, terug richting Charleroi vertrok, kreeg ik na vijf minuten al telefoon van hem. Bleek dat hij was klemgereden door de Antwerpse politie. Echt hilarisch, ja. Hij zei: ‘Goh, ik ben hier zonet door de politie tegengehouden en ze hebben mij gevraagd wat de reden was van mijn bezoek aan Antwerpen.’ Waarop ik hem zei: ‘Paul, je hebt toch de waarheid niet gezegd?’ En hij: ‘Nee nee, ik heb tegen de politie gezegd: ‘Je suis ici pour du business.’ ‘Heel goed!’, zei ik. En waarom de politie zijn papieren heeft gecontroleerd? Ik weet het niet. En hij weet het evenmin. Magnette zei me ook nog: ‘Bart, de politie heeft mij in vlekkeloos Frans te woord gestaan.’ Daar was ik dan wel trots op, ja.”
Een liefdesverklaring voor Brussel, laat staan de Wetstraat 16, zit er niet in: “De Wetstraat? Ik voel mij daar al jaren niet meer goed bij en dat is alleen van kwaad naar erger gegaan. Dat is, na zestien jaar politiek in de Wetstraat, een degradatie all the way. Elke meter die ik van de Meir naar Brussel rij, zakt mijn gemoed met één graad en tegen dat ik daar ben, is het soms onder nul gezakt. Als je mij nu vraagt waar in oktober mijn bureau zal staan, moet ik zeggen: ‘Ik weet het niét.’ Blijf ik voorzitter van de N-VA? Ik weet het niét. Dat hangt sowieso af van de club die daar consensueel over beslist. En ik heb de gewoonte om mij te schikken naar de wijsheid van de groep – zélfs als het tegen mijn goesting is.”

De cijfers: Wie een grafiek kan lezen, zou toch iets moeten merken.

Het aantal besmettingen topt verder af. Het gemiddelde ligt nu op 606, nauwelijks een stijging, ten opzichte van de voorbije zeven dag. Die curve topt verder af dus.
Men kan nu moord en brand schreeuwen, want het aantal doden is met 95 procent gestegen. Van 3 naar 5 dus, per dag. Midden in de zomer, in een hittegolf. Wie daarbij de curve van de doden, net als die van de ziekenhuisopnames, vergelijkt nu, in de zogenaamde “tweede golf”, zou toch moeten merken dat die dramatisch verschillen van de eerste golf: van een plotse steile piek is helemaal geen sprake.
Maar media zouden geen media zijn als het niet om “een dramatische toename” gaat, een stijging met 95 procent. Waarvan dus akte. Met gemiddeld 33 nieuwe ziekenhuisopnames, en in totaal nu dan 309 mensen met COVID-19 in het ziekenhuis, is van een overrompeling totaal geen sprake.

Tenminste boeiend om volgen: De laatste dictator in Europa wankelt.

Wit-Rusland is, met uitzondering van het Rusland van Vladimir Putin, de laatste echte dictatuur in Europa. In het land, een directe buur van de Europese Unie, is nu een ware revolutie aan de gang.
Tienduizenden Wit-Russen kwamen op straat de afgelopen dagen, in vreedzaam protest om de vervalste verkiezingen aan te klagen. Die zetten de huidige dictator president Alexander Loekasjenko op winst, waarna die hardhandig de protesten liet neerslaan. Die omschrijft het protest als “vanuit het buitenland opgestookte schapen”.
Tienduizenden kwamen de straat op met witte bloemen en witte ballonnen, om rechtvaardige verkiezingen te eisen. Het regime doet er alles aan om die protesten te stoppen. 6.700 mensen werden al opgesloten volgens AFP. De oppositieleidster vluchtte ondertussen naar Litouwen.
Een dictatoriaal systeem kan maar zo veel protest aan: gisteren werden opnieuw 1.000 actievoerders vrijgelaten, na excuses van de minister van Binnenlandse Zaken over het groot aantal gewonden.
De Europese Unie reageert traag en mak. Ze veroordelen wel het geweld en overwegen sancties. Maar voor buurlanden als Litouwen en Polen gaat dit veel te langzaam, en getuigt het niet van veel politieke moed bij Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en raadsvoorzitter Charles Michel.
Gitanas Nauseda, de president van Litouwen, gaat veel verder: hij erkent Loekasjenko niet langer als de legitieme leider van z’n buurland. Samen met de Baltische staten Letland en Estland, en samen met Polen willen de vier onderhandelingen om een democratisch proces in Wit-Rusland op gang te brengen.
Het is nu afwachten of de rest van de EU zoveel geeft om democratie aan hun achterdeur. In elk geval een boeiende testcase om aan Oost-Europa te bewijzen dat de Unie ook écht een politieke unie is. Of niet.