Het zou al een half mirakel zijn als je er de voorbije dagen niets over hebt opgevangen: met Tenet van Christopher Nolan loopt er nog eens een film in de zalen waar echt naar uitgekeken werd. Naast een toegeving van Warner Bros. Pictures aan de cinemazalen is het ook een test. Zal er genoeg volk naar Tenet komen kijken? Is dit de film die zal beslissen over de toekomst van de cinema’s?

Cinemazalen, ze zijn er al veel langer dan wij. De donkere zaal binnenstappen met de telefoon op “Niet storen”, klaar om in het gezelschap van een aantal andere mensen een film voor de eerste keer te aanschouwen, met je volledige aandacht, in een donkere zaal: het blijft niet minder dan magie. Een stukje magie dat dezer dagen wankel staat, want door de coronacrisis zijn alle grote releases die in het voorbije half jaar gepland stonden keer na keer uitgesteld. Andere films kwamen niet langer uit, gingen meteen naar video-on-demand of verhuisden naar een streamingdienst.

Bleven over: enkele minderwaardige releases en een aantal arthousefilms die er in geen enkele versie van de realiteit in zouden slagen om de grote massa naar de zalen te lokken. De situatie was zelfs zo triest dat er voor de uitbaters niets anders op zat om grote filmsuccessen uit een recent en een verder verleden te hernemen. Ook daarin was Christopher Nolan al een speerpunt: films als Batman Begins, The Dark Knight, The Dark Knight Rises, Inception, Interstellar én Dunkirk (ja, die zijn allemaal van Nolan) moesten ons warm maken voor die éne nieuwe film die wel een groot publiek op de been zou kunnen brengen: Tenet.

Cinemauitbaters klaagden terecht steen en been. Studio’s wilden onder geen beding verlies maken en trokken hun films terug, maar lieten daarmee de vertoners van hun producten wel in de kou staan. Want wie wil er een euro of twaalf betalen voor een film waarvan je op voorhand weet dat hij gaat tegenvallen? Ook de mondmaskerplicht in de Belgische zalen kwam daar nog bij, wat voor een groot gedeelte van het klein aantal potentiële bezoekers dat er nog maar was de drempel weer wat hoger maakte.

Maar nu is Tenet er dus. Kunnen de bioscoopuitbaters nu een zucht van opluchting slaken? Is dit de herlancering? De film die maakt dat ook andere studio’s hun grotere releases weer zal laten verschijnen, ongeacht van wat corona wel of niet doet?

Wie Tenet wil zien, moet dat in de cinema doen

Officiële cijfers zijn er nog niet, maar de internationale voorverkoopcijfers doen vermoeden dat dit wel eens een rasechte box-office hit zou kunnen worden. En dat is belangrijk, want naast Warner Bros. zélf kijken natuurlijk ook de andere grote studio’s mee naar dit experiment. Als het publiek nu in (relatief) grote getalen naar Tenet gaat kijken, dan zou het kunnen dat andere studio’s ook de gok wagen en ook hun films uitbrengen. Blijft het publiek weg, dan blijven ook de hoogwaardige films nog wat weg.

De film draait rond het naamloze personage van John David Washington dat de Protagonist wordt genoemd. De Protagonist moet de wereld zien te redden van de ondergang, de Derde Wereldoorlog wordt zelfs als een reële dreiging in de mond genomen. Daarmee komt de Protagonist in een internationale schimmenwereld terecht waarin wapenhandelaar Andrei Sator (Kenneth Branagh), zijn vrouw Kat (Elizabeth Debicki) en de mysterieuze Neil (Robert Pattinson) ook een grote rol spelen.

Over één ding kunnen we duidelijk zijn: wie Tenet in de optimale omstandigheden wil doen, moet dat in de cinema doen. Tenet is immers een spektakelfilm met spectaculaire stunts die erop los dreunt en knalt, inclusief de soundtrack van Ludwig Göransson. Nolan start zijn film meteen met een knaller en levert meteen één van de beste scènes in de hele film: een inval in de opera van Oekraïne.

Op dat moment weten we nog niet veel over de plot, maar dat belet ons niet om méé te zijn. Dit is cinema! Hierover komen we graag naar de zaal! Dat enthousiasme ebt later jammer genoeg ook weer wat weg omdat Christopher Nolan zich ook deze keer – zie ook Interstellar – te weinig wist in te houden en zijn plot zo snel en zo ingewikkeld heeft gemaakt (na tien minuten is het woord “entropie” al gevallen) dat werkelijk geen mens het tempo kan volgen en dat de film bezwijkt onder zijn eigen gewicht.

Nolan doet onderweg nog wat pogingen met uitleggerige scènes over inversie en de implicaties daarvan voor de toekomst, maar ons was hij op dat punt al even kwijt. Onze gouden stelregel is: als je je film expliciet moet uitleggen, zit hij of niet goed in elkaar, of is hij te ingewikkeld. Bij Tenet zou het wel eens beide kunnen zijn.

Het hart vergeten, maar we gunnen ‘m zijn hit

Na het briljante Dunkirk verliest Nolan zich hier dus weer in zijn eigen complexiteit. Wat Dunkirk zo knap maakte was net de beheersing van de film (hij was een uur korter dan Tenet), het duidelijke kader dat Nolan zichzelf had opgelegd waarbinnen hij kon bewegen én de emotionele impact van de film en zijn personages. Het duidelijk kloppende hart. Dat misten we hier allemaal. In de vele beschouwingen die in de voorbije dagen en weken over mans werk verschenen, lazen we ergens “Nolan is te veel hoofd en te weinig hart.” Dat is in Tenet niet anders: hij mikt op het verstand, maar vergeet zijn publiek ook te raken, waardoor de film weinig impact maakt, op geen enkele manier raakt.

Dat gezegd zijnde: tegelijkertijd gunnen we Christopher Nolan zijn hit. Niet alleen schrijft hij altijd zijn eigen scripts en houdt hij zich op zijn Batman-trilogie na ver weg van prequels, sequels en spin-offs, ook is hij nog één van de laatste regisseurs die zijn stunts écht wil uitvoeren. Tenet ziet er ter land, ter zee en in de lucht spectaculair uit en alle stunts zijn uitgevoerd zonder ook maar één green screen. Als je een Boeing 747 ziet ontploffen, dan is dat omdat Nolan op zijn filmset een Boeing 747 heeft doen ontploffen. Het legertje stuntmannen in de aftiteling is dan ook gigantisch.

Christopher Nolan is dus een échte filmmaker. Iemand die nooit compromissen heeft willen sluiten en op zijn eigen voorwaarden erin geslaagd is om een groot publiek te bereiken. Dat neemt ons sowieso voor hem in. Alleen jammer dat Tenet nu niet meteen zijn beste film is.

Tenet speelt nu in de zalen. Ga vooral kijken.