Het is onderhandelen met het mes op de keel. Opdrachthouder Egbert Lachaert (Open Vld) moet morgen naar de koning. Maar een ultiem overleg met de vier politieke families die samen een Vivaldi-coalitie willen vormen, draaide uit op een sisser. Naast het knelpunt abortus dook een nieuw issue op: de kernuitstap. Morgen is er opnieuw een ultiem overleg.

In het nieuws: De zenuwen staan strak gespannen in de Wetstraat.

De details: Het ultieme pokerspel is ingezet.

• Optimisme troef, vanmiddag in de Wetstraat. Want de opdrachthouder, Open Vld-voorzitter Lachaert, riep vanmiddag liefst acht voorzitters samen op z’n hoofdkwartier. Een volwaardige Vivaldi-regering zou kunnen gevormd worden met deze vier families:
  • Socialisten: Paul Magnette (PS) en Conner Rousseau (sp.a) schoven aan, met 28 zetels.
  • Liberalen: Lachaert zelf, en Georges-Louis Bouchez (MR) zaten er uiteraard, met 26 zetels.
  • Groenen: Jean-Marc Nollet (Ecolo) en Meyrem Almaci (Groen) zijn goed voor 21 zetels.
  • En verrassend, naast Joachim Coens (CD&V) kreeg Maxime Prévot (cdH) z’n plaats aan tafel. De christendemocratische familie was zo goed voor 17 zetels.
• Dat betekent meteen ook dat iedereen, met uitzondering van de PS, mathematisch ‘misbaar’ is aan tafel, én dat alle Franstalige partijen, behalve PTB/PVDA, in de federale regering stappen. Die heeft wel straks een erg ruime meerderheid.
• Maar wat zich ’s ochtends al als erg moeilijk dossier aankondigde, bleek het knelpunt: abortus. Op de radio had oud-voorzitter Zakia Khattabi (Ecolo) al haar spierballen laten rollen, maar in de loop van de dag bevestigden hoge bronnen van Groen ons ook dat “zomaar de hervorming van abortus van tafel halen geen optie was”.
• Maar CD&V-voorzitter Coens toonde zich onbuigzaam: het voorstel moest en zou in z’n geheel van tafel verdwijnen, iets waar het voor Ecolo op stokte. CD&V eist immers dat er daarover een ‘prealabel’ komt: voorafgaand aan onderhandelingen eerst een akkoord.
• Of dat veel waard is, is maar de vraag: het paars-groene wetsvoorstel over abortus verdwijnt dan wel, maar via andere parlementaire werkgroepen kan er straks makkelijk een ander voorstel opduiken. “Stapt CD&V dan uit de regering, als de anderen erop doorduwen?”, is dan de cruciale vraag, die Bouchez ooit al eerder in dit dossier uitdagend voor de camera’s stelde, en die dan onvermijdelijk terugkomt.
• Hoe dan ook, Nollet gedroeg zich als een keiharde onderhandelaar: als CD&V een ‘prealabel’ krijgt, dan ook eentje voor Ecolo over het bijzonder gevoelige punt van de kernuitstap.
• Al bij de eerste regering paars-groen, in 1999 nota bene, kregen de groenen dat voor mekaar. Maar 20 jaar later is van die kernuitstap in praktijk nog altijd geen sprake. Dat willen de groenen nu toch forceren.
• Maar dat bleek een brug te ver voor velen aan tafel: ook in de paars-gele akkoorden van Paul Magnette (PS) en Bart De Wever (N-VA) bleven de kerncentrales open. Zeker voor Open Vld lag dat moeilijk, al was het naar verluidt Bouchez die z’n veto stelde op die eis van Ecolo.
• Over andere dossiers, met name de vermogenswinstbelasting, een eis van de socialisten, is en blijft men uiterst discreet in deze fase: elk lek kan uiteraard het hele akkoord in gevaar brengen.

En nu? De Wetstraat maakt zich op voor spannende uren.

• Uiteindelijk beslisten de liberalen om voorlopig de zaak ‘on hold’ te zetten, en even iedereen een nachtje te laten sudderen. Maar daarmee is de mogelijke start van een Vivaldi-regering (of ‘Avanti’, zoals Coens het graag zou herdopen) voorlopig nog niet gelukt: de zaak komt niet van de grond.
• De schorsing tot morgen is daardoor ook een gok: meestal brengt een “terugkeer naar de eigen achterban” niet veel goeds aan een onderhandelingstafel. Standpunten durven dan nog eens scherper terugkomen.
• Maar het is onderhandelen met het mes op de keel: veel andere opties lijken er voorlopig niet te bestaan, dan op dit moment ‘Vivaldi’. Al is een scenario van een tijdelijke ‘noodregering’ iets wat de afgelopen dagen ook af en toe opdook in de Wetstraat.
• Rekenen de liberalen erop dat de andere toch nog inbinden? De groen-blauwe as, van de vier partijen die als ‘bubbel’ samen de paars-gele constructie torpedeerden, lijkt alvast voorlopig gebroken. Maar of daarmee Vivaldi mislukt? Niets is wat het lijkt, in deze fase.
• Hoe dan ook zijn er nog twee weken te gaan voor de regering Wilmès II ontslag neemt. En zelfs dan gaat die regering gewoon in lopende zaken, wat de politieke slagkracht van die ploeg niet bijzonder zal doen toe- of afnemen. Om maar te zeggen: er is altijd een uitweg in de Wetstraat, zolang er geen externe druk is.
• De afwezigheid van een ‘Belgische frank’, de stabiliteit van de ECB in de eurozone, de inbedding van de Belgische economie in het Europees geheel én de aanwezigheid van de Europese Commissie, die een bijzonder heftig economisch noodplan als antwoord op de coronacrisis voorzag, maken immers allemaal dat er geen grote druk staat op Belgische regeringsonderhandelingen.
• Morgen dus alweer een nieuwe episode, nu tijd voor “weemoedigheid, die niemand kan verklaren, en die des avonds komt, wanneer men slapen gaat”, zoals een hoofdrolspeler deze week Elsschot citeerde, om de onderhandelingen te duiden.