Geschreven met input van Twenty Four Webvertising

Betelgeuse is de ster die de linkerschouder van het sterrenbeeld Orion vormt. Mede door zijn helderheid en oranjerode kleur is het een van de opvallendste sterren aan dit deel van de hemel. Eind 2019 werd Betelgeuse echter plotseling een stuk minder helder. Astronomen zijn niet eensluidend over de oorzaak daarvan en hebben twee mogelijke verklaringen voor de helderheidsafname van Betelgeuse.

Sterren als bron van energie

Net als Betelgeuse is ook ‘onze’ zon een ster. Andere sterren dan de zon zouden in principe ook een bron van energie kunnen zijn, als ze niet zo ver weg zouden staan. Voorlopig zijn we qua energie vergelijken dan ook nog enkel aangewezen op de zon. Met de voortschrijdende technologie lukt dat wel steeds beter. Het toenemende aantal zonnepanelen spreekt wat dat betreft voor zich. Om energie uit zonlicht op te wekken, moet de zon echter wel genoeg schijnen en bovendien stabiel zijn. Aan die stabiliteit is het precies waar het sinds oktober 2019 bij Betelgeuse aan schort.

Verschil Betelgeuse en de zon

Overigens bestaan er de nodige verschillen tussen Betelgeuse en de zon. Zo is onze moederster een gele dwerg van 5.500 graden Celsius en heeft naar schatting nog vijf miljard jaar voor de boeg. Betelgeuse (ook bekend als Alpha Orionis) is een oude rode reus met een oppervlaktetemperatuur van 3.400 graden Celsius. Rode reuzen zijn sterren in hun laatste levensfase voordat ze middels een supernova exploderen. Toen de helderheid van Betelgeuse eind 2019 afnam, dachten sommige sterrenkundigen dan ook dat het einde van de ster nabij was.

Zonnevlekken

Tot een supernova is het bij Betelgeuse echter nog niet gekomen. Nadat medio februari 2020 de lichtsterkte met circa 65 procent was afgenomen, werd de ster weer helderder. Tegen eind april was Betelgeuse terug op zijn normale lichtsterkte. De twee belangrijkste hypotheses over de precieze oorzaak van deze fluctuatie zijn de uitstoot van stof of de aanwezigheid van wat bij de zon zonnevlekken worden genoemd. Dit zijn koelere gebieden die zich op het oppervlak van andere sterren kunnen vormen. Om de grote helderheidsafname van Betelgeuse te verklaren, moet het dan wel om enorme vlekken zijn gegaan.

Stofwolken

Een andere oorzaak die wordt geopperd, is dat de rode reus eind 2019 een grote hoeveelheid stof heeft uitgestoten. Dit zou zich, vanuit ons zonnestelsel gezien, vervolgens enige maanden als een stofwolk voor Betelgeuse hebben bevonden. Het resultaat was dat de ster voor telescopen en astronomen op aarde een afname in lichtsterkte liet zien. In dat geval is de helderheid van Betelgeuse dus niet daadwerkelijk verminderd, maar was dat slechts schijn. Toekomstige observaties geven wellicht uitsluitsel over wat er tussen oktober 2019 en april 2020 nu echt met de ster aan de hand was.