Het zijn harde tijden voor de bioscoopuitbater en het ziet er niet naar uit dat daar snel verandering in zal komen. Aan de films zal het nochtans niet gelegen hebben, want hoewel de grote publiekstrekkers achter blijven, zijn er wél goeie films te zien. Wij spraken onlangs met de Duitse regisseur Jan Ole-Gerster die met Lara zijn eerste film in zeven (!) jaar heeft afgeleverd. De openingsvraag ligt dan voor de hand.
Jan Ole-Gerster: Ja, ik weet ook niet waarom het zo lang geduurd heeft. (lacht) Ik garandeer het je: die tijd is voorbij gevlogen. Ik was ook heel erg verrast door het succes van Oh Boy (2012), mijn eerste film. Niemand had die orde van succes verwacht en de eerste twee jaar heb ik dan ook doorgebracht met rondreizen. Naar festivals en promotie maken voor buitenlandse releases. Toen was ik nog een student, maar meteen kwamen er allerlei scripts en aanbiedingen voor samenwerkingen op me af. Het heeft dus even geduurd voor ik door had dat het opnieuw richten op mijn eigen ideeën het beste was wat ik kon doen.
Dat heb ik dus gedaan, tot ik in 2016 Blaz Kutin ontmoette, de scenarist van Lara. Het klikte meteen tussen ons, we dachten hetzelfde over leven en over cinema, vonden dezelfde films goed. En toen zijn we beginnen samenwerken. Op een bepaald moment noemde hij een script dat hij tien jaar geleden had geschreven, dat overal goed ontvangen werd, maar uiteindelijk wel ergens in een schuif beland was. Dat maakte me nieuwsgierig en toen ik het las werd ik er meteen verliefd op. Dat was dus Lara. En zo gaan er zeven jaren voorbij. (lacht)
Bij de eerste lezing van het script werd je verliefd zei je. Had dat ook te maken met de hoofdpersoon? Kan je sympathie voor haar opbrengen? Als moeder vind ik haar best gemeen.
Gerster: Dat vind ik niet eens belangrijk. Ze moet gewoon goeie cinema kunnen opleveren. Lara fascineert me wel. Ik vind haar interessant omdat ze niet uitgesproken goed of uitgesproken slecht is. Ze zit vol tegenstellingen, ze is goed én slecht en dat maakt haar menselijk. Ik vind het ook boeiend dat je haar doorheen de film leert begrijpen, dat je weet dat haar negativiteit ook wel ergens vandaan komt. Ze komt tot de conclusie dat ze haar leven op de verkeerde wijze heeft doorgebracht. Dat vind ik best een tragische vaststelling.
Zoals je zegt: Lara blijft lang een mysterie. We zien maar 24 uur uit haar leven, maar doorheen de film leren we haar wel begrijpen.
Gerster: Door die 24 uur te kiezen, kies ik voor mysterie, want er is een heel leven dat aan de film vooraf gegaan is, waar we niks van weten. Heb je I’m Thinking Of Ending Things gezien op Netflix, de film van Charlie Kaufman? De eerste 25 minuten spelen zich af in een auto. Je hebt geen idee waar de film over gaat of waar het naartoe gaat, maar je bent wél gefascineerd. Dat vind ik knap. Wij wilden dus ook echt wat mysterie rond Lara laten hangen.
Onbeschreven blad
Wat er ook gebeurt is in de afgelopen zeven jaar en wat je daarnet niet vermeld hebt: je bent vader geworden. Is die levensgebeurtenis van invloed geweest op deze film, die uiteindelijk toch ook over ouders en kinderen gaat?
Gerster: Ik ben door vader te worden weer vaak beginnen terugdenken aan mijn eigen kindertijd. Plots kwamen er herinneringen boven die ergens in een klein hoekje van m’n brein verscholen zaten, die ik eigenlijk vergeten was, maar die dan plots weer bovenkwamen. Je gaat ook nadenken over wat je zelf geleerd hebt van je ouders, wat je wil doorgeven en wat je zeker niet wil doorgeven.
Een kind is een onbeschreven blad wanneer het ter wereld komt. Alles is mogelijk. Het is heel belangrijk en moeilijk om het enerzijds te stimuleren om dingen te doen, en anderzijds de ruimte te laten om het zélf te laten uitzoeken wat het graag wil zijn en worden. Ik woon vlakbij een voetbalveld en ik zie daar heel wat vaders die hun droom om voetballer te worden proberen op te dringen bij hun eigen kind. (lacht) Het gaat om de talenten van je eigen kind, die moet je leren zien, herkennen en vervolgens stimuleren. Een kind is geen tweede kans om je eigen dromen te doen uitkomen.
Lara was hard tegen haar zoon, maar ze heeft hem ook discipline en waarden meegegeven. Eén van de belangrijkste scènes voor mij is die waarin haar zoon zijn concert opdraagt aan zijn moeder. Hij bedankt haar niet, maar hij zegt wel “Alles wat ik ben, ben ik door jou.” Dat is niet noodzakelijk hetzelfde dan er dankbaar om te zijn.
Victor zegt ook ergens: “Ze is de enige die echt eerlijk is tegenover mij.” Dat klopt, volgens mij. Ik geloof echt dat Lara meent wat ze zegt. Maar op een ander niveau gaat het dan voor mij ook nog over in jezelf geloven. Soms te weinig in jezelf geloven, en soms te veel. Hoe lang moet je doorgaan als anderen maar blijven zeggen dat je niet voldoende talent hebt om het te maken?
Gerster: Opinies van anderen: het hoort bij de kunsten om daarmee te leren omgaan. Ik moet zeggen dat ik dat niet makkelijk vond. Oh Boy was een succes, maar ik heb ooit één slechte review gelezen en dat was de enige waar ik nog over kon praten. Wat ik geleerd heb, is dat je niet iedereens feedback en kritiek evenwaardig moet behandelen, maar dat het belangrijk is om te weten wiens mening belangrijk voor je is.
Lara heeft ook een aantal nominaties ontvangen van de German Film Critics Association Awards. Denk je dat filmkritiek nog belangrijk is? Ik heb ze altijd gezien als degenen die de mensen naar jouw film zouden kunnen leiden.
Gerster: Elke kritiek moet, vind ik, met een zeker niveau van respect geformuleerd worden. Anders heeft het geen zin. Ik denk echt dat ik een slechte recensie zou kunnen plaatsen als ze met respect gebracht is. Ik lees ook graag reviews, al doe ik het nooit voor ik een film ga kijken. Altijd achteraf en altijd van die mensen van wie ik weet dat ik hun mening waardeer.
Optimistisch of pessimistisch
Films maken is voor jou nu de manier waarop je je geld verdient. Ik kijk films en series, iedere dag opnieuw. Denk je dat een job een passie kan kapotmaken?
Gerster: Hou jij er nog van?
Absoluut. Al zijn er uiteraard ook momenten dat het moet, dat het echt als werk aanvoelt.
Gerster: Ik heb hetzelfde. Ik word altijd blij als ik een goeie film heb gezien en elke nieuwe film die je aanvat is potentieel de beste film aller tijden, een stukje kunst dat je weet te raken. Nu vind ik het moeilijk dat ik al zo veel minder naar de film ben geweest door de pandemie, want de meest intense manier om een film te bekijken, is voor mij nog altijd in de cinema.
Ik had geen release in België of Nederland voor Lara verwacht, om eerlijk te zijn. Alle films die in maart, april en mei niet zijn uitgekomen omdat de cinema’s gesloten waren, kan je niet allemaal nu nog extra uitbrengen. Dus ik vreesde voor een selectie met onder andere Lara als slachtoffer. Maar ik ben blij dat de film nu toch nog zijn kans krijgt.
Denk je dat de pandemie een blijvende impact op de filmindustrie zal hebben?
Gerster: Ik probeer nu te beslissen of ik je mijn optimistische of mijn pessimistische antwoord zal geven. (lacht) Er zal schade zijn, daar ben ik zeker van. Aan de overkant van de straat heb ik een erg oldskool cinemazaaltje. Die zijn failliet nu. Zij zeggen dat het door corona komt, maar ik denk dat dat enkel de genadeslag was.
De arthousecinema heeft het al veel langer moeilijk. Moeten concurreren met al die streamingdiensten én met alle sportkanalen waar je vier dagen per week voetbal kan zien, is niet evident. Dé grote factor die voor mij een film of een concert of een sportwedstrijd de moeite waard maakt om ervoor buiten te komen, is het delen van een ervaring met andere mensen. En net dat is nu zo moeilijk geworden. Om het even met de woorden van Joni Mitchell te zeggen: Don’t it always seem to go/That you don’t know what you’ve got/Till it’s gone.” Ik hoop dat mensen dat nu echt beseffen en uiteindelijk ook zullen terugkomen. Dit kan toch niet allemaal voor altijd voorbij zijn, toch?
De film speelt zich af op de dag van Lara’s 60E verjaardag. Ze is net gepensioneerd. Is dat een levensperiode waar je naar uitkijkt, of die je zo veel mogelijk van je wegduwt?
Gerster: Geen van beide, denk ik. Ik probeer in het moment te leven en te genieten van het hier en nu. Ik ben er nu 42 en statistisch gezien hoor ik nu bij de oudere helft van de bevolking. De meerderheid van de mensen rondom mij zijn nu jonger. (lacht) Dat was even hard om te beseffen en voor het eerst in mijn leven denk ik na over wat ik moet doen om nog een goed leven te kunnen leiden na mijn 65e. Heb ik nooit eerder gedaan. Komt er nog bij dat ik nog maar pas vader ben: ik wil er niet té veel over nadenken over hoe beperkt mijn tijd nog is.
Mag ik jou iets vragen? Waar ben jij nu?
In Antwerpen.
Gerster: Mijn vriendin en ik waren erover aan het denken om naar een ander land te verhuizen, naar een stad, maar wel een gezellige stad. Antwerpen is toen wel ter sprake gekomen. Ik wil graag eens in een andere stad gaan leven, buiten Duitsland.
Ik denk dat iedereen het lijstje voor zichzelf wel kan maken. Ik vind dat ik te weinig andere talen heb geleerd. Enzovoort. Je kan je hele wenslijstje niet afwerken in één leven, maar mijn advies is om toch een paar van die dingen te doen. Zodat je achteraf niet achterblijft met het gevoel dat je je leven op de verkeerde manier hebt doorgebracht, zoals Lara. Daarover heeft de film me wel doen nadenken. Er kunnen je pas goeie dingen overkomen als je af en toe een risico neemt, in het diepe springt. Als je niets doet, verandert er ook niets.
Dus als iemand van je lezers een appartement daar in de aanbieding heeft, mogen ze het me altijd laten weten.