De partij van premier Benjamin Netanyahu lijkt de vierde verkiezingen in Israël in twee jaar te gaan winnen. Maar noch zijn rechtse alliantie, noch een divers blok van oppositiepartijen heeft een duidelijk pad naar een meerderheidscoalitie. Netanyahu zal onder meer moeten rekenen op de steun van het wel bijzonder extremistische en openlijk racistische Otsma Jehudit om aan de macht te blijven. Maar de uitslag lijkt vooral de periode van politieke onzekerheid en polarisatie te zullen verlengen die Israël wellicht al snel opnieuw naar de stembus zal leiden. Hoe liggen de kaarten. Plus: wat veroorzaakt die schijnbaar eindeloze politieke impasse in Israël?

Twee van de drie exit polls door Israëlische omroepen gaven de conservatieve Likud-partij van Netanyahu en zijn bredere rechtse en religieuze blok 53 zetels in het Israëlische parlement. Dat is niet voldoende voor de 61 die nodig zijn om een ​​meerderheid te vormen in de Knesset met z’n 120 zetels. Een derde peiling geeft het anti-Netanyahu-blok van partijen een voorsprong van 61 zetels. Het anti-Netanyahu-kamp bestaat uit ideologisch niet compatibele partijen, wat een regeringsvorming langs die kant ook al erg onwaarschijnlijk maakt.

Het modderige resultaat van de verkiezingen lijkt dan ook vooral de periode van politieke onzekerheid en polarisatie te zullen verlengen en het land voor een vijfde keer in korte tijd naar de stembus te sturen. En zelfs als Netanyahu aan de macht blijft, gaat zijn proces niet weg. Hij zal nog steeds berecht worden op beschuldiging van omkoping, fraude en corruptie.

Als Netanyahu’s alliantie van rechtse en religieuze partijen de macht wil behouden, zal dat afhangen van de vraag of hij één van zijn voormalige coalitiepartners, voormalig minister van Defensie Naftali Bennett, kan overhalen zich bij hem aan te sluiten. Bennett, een extreemrechtse leider die brak met de premier om zijn eigen partij te vormen, zou Netanyahu de marge kunnen geven die hij nodig heeft om een ​​naakte meerderheid in de Knesset te verwerven.

Bennett heeft niet uitgesloten om in een nieuwe Netanyahu-regering te dienen, hoewel de twee voormalige bondgenoten naar verluidt een hekel aan elkaar hebben. En Bennetts Knesset-zetels, zeven, maar misschien wel acht, zouden hem aanzienlijke macht geven in de coalitieonderhandelingen.

Netanyahu zal ook opnieuw moeten vertrouwen op traditionele bondgenoten uit ultraorthodox-joodse facties, zoals Aryeh Deri van de Shas-partij, die zondag nog doodleuk verklaarde dat het niet de “natuurlijke plaats van een vrouw is” om aan politiek te doen.

De Kahanisten en hun Otsma Jehudit-partij

Netanyahu lijkt ook de steun nodig te gaan hebben van de Kahanisten en hun Otsma Jehudit-partij, die echt wel aan het meest extreme eind van het rechtse spectrum zit, en openlijk racistisch en tegen homoseksuelen is. Het kopstuk van die partij, Itamar Ben Gvir, bewaarde tot vorig jaar een foto in zijn woonkamer van Baruch Goldstein, een Amerikaans-Israëlische kolonist die in 1994 29 Palestijnse gelovigen in Hebron neerschoot terwijl ze het ochtendgebed hielden. Volgens de voorlopige resultaten zou Ben Gvir voor het eerst de Knesset halen.

De partij van Gvir is een aanhanger van het Kahanisme, een extreem-rechtse ideologie geformuleerd door de activist, politicus en rabbijn Meir Kahane. De belangrijkste leden van Otsma Jehudit zijn tevens ook leden geweest van Kahane’s partij Kach. Van 1984 tot en met 1988 was Kach een eenmansfractie in de Knesset, de partij werd vertegenwoordigd door Kachleider en -oprichter rabbijn Meir Kahane. Kahane werd vermoord in 1990, hierna spleet de beweging in tweeën: Kach en Kahane Chai. Sinds 1994 zijn beide bewegingen in Israël verboden. De Verenigde Staten, Canada en de Europese Unie bestempelen Kach en Kahane Chai als terroristische organisaties.

Intussen in het anti-Netanyahu-kamp

In het anti-Netanyahu-kamp zei Yair Lapid, een voormalige tv-presentator en minister van Financiën, dat zijn Yesh Atid-partij ook zou proberen een coalitie te vormen. “Er zal geen regering komen op basis van de stemmen van racisten en homofoben”, zei hij. “Ik ben begonnen met partijleiders te spreken en we wachten op de resultaten, maar we zullen er alles aan doen om een ​​gezonde regering in Israël te creëren.”

Om echter de volgende regering van Israël te leiden, zal de zelfbenoemde ‘centrist’, die maar 15 procent van de stemmen haalde, waarschijnlijk lastige allianties moeten smeden met partijen uit het hele politieke spectrum, van Arabische parlementariërs tot extreemrechtse nationalisten, zoals de voormalige Netanyahu-bondgenoot Avigdor Lieberman.

Lapid nam de rol van hoofd van de oppositie over van Benny Gantz, een voormalig legerleider die de tegenkandidaat was van Netanyahu de afgelopen drie verkiezingen.

De opkomst bij deze jongste verkiezingen was overigens de laagste in meer dan tien jaar. De Centrale Verkiezingscommissie zei dat 67,2 procent van de in aanmerking komende kiezers hun stem uitbrachten. De reden is wellicht een combinatie van Covid-19, het ongewoon stoffige warme weer en verkiezingsvermoeidheid.

Wat veroorzaakt die schijnbaar eindeloze politieke impasse in Israël?

De schijnbaar eindeloze politieke impasse van Israël is gedeeltelijk geworteld in de aard van zijn verkiezingssysteem, dat zetels in het parlement toewijst op basis van het stemaandeel van elke partij, waardoor het voor kleinere partijen gemakkelijk wordt om in de Knesset te zetelen maar die het ook moeilijk maakt voor grotere partijen om een ​​meerderheid te vormen.

Ze is ook het resultaat van de weigering van Netanyahu om af te treden ondanks een lopende rechtszaak tegen hem wegens beschuldigingen van omkoping, fraude en vertrouwensbreuk. Die weigering heeft het rechtse blok dat Netanyahu de afgelopen 12 jaar aan de macht heeft gehouden, opgesplitst.

Aangezien noch Netanyahu, noch zijn tegenstanders een meerderheid konden behalen bij de drie voorgaande verkiezingen, in 2019 en 2020, bleef Netanyahu aan de macht. Eerst als interim-premier, en vervolgens aan het roer van een wankele eenheidsregering met een aantal van zijn felste critici.

Grote uitdagingen

Mocht hij weer aan de macht komen, dan heeft Netanyahu beloofd ingrijpende juridische hervormingen door te voeren die de macht van de rechterlijke macht zouden beperken (en waarvan zijn tegenstanders vrezen dat ze dienen om zijn corruptieproces te kunnen omzeilen).

Elke nieuwe regering zal sowieso onmiddellijk voor grote uitdagingen komen te staan, waaronder een economie die gekwetst is door de pandemie, de toenemende geweldsmisdrijven in Arabische gemeenschappen en mogelijke bedreigingen vanuit Iran. Diplomatiek probeert Israël de wederopstanding van de nucleaire overeenkomst met Iran uit 2015, die de regering van de Verenigde Staten in het algemeen goedkeurt en die Israël als ontoereikend beschouwt, te blokkeren.

En Israël zal dringend een nieuwe nationale begroting voor 2021 moeten aannemen, aangezien de vorige regering dat niet heeft gedaan, wat uiteindelijk tot de val van die coalitie leidde. (evb)