In het nieuws: De op twee na grootste economie ter wereld maakt ambitieuze plannen bekend om haar energiebeleid te hervormen in het licht van de klimaatuitdagingen.

Het plan: Het belangrijkste onderdeel van het ontwerp is een routekaart waarin wordt uiteengezet hoe Japan de ambitieuze broeikasgasreductiedoelstelling zal bereiken die premier Yoshihide Suga in april op een klimaattop heeft aangekondigd. 

• De doelstelling – een vermindering met 46 procent tegen 2030 ten opzichte van de niveaus van 2013 – is 77 procent hoger dan wat Japan eerder had toegezegd, en brengt het land grotendeels op één lijn met soortgelijke doelstellingen van Europa en de VS.
• Om fossiele energie te vervangen, stelt Japan voor het aandeel van hernieuwbare energie op te trekken tot 38 procent – ongeveer het dubbele van het huidige aandeel. 
  • Dat betekent dat energieambtenaren moesten uitzoeken hoeveel meer zonne- en windenergie Japan in zijn toch al overvolle landoppervlak en elektriciteitsnet kon proppen.
    • De uitkomst was niet groot genoeg, waardoor de ambtenaren voorstelden de uitbreiding van de transmissielijnen te versnellen om zo meer windenergie te kunnen toevoegen.
• Volgens het ontwerp-stappenplan moeten fossiele brandstoffen in 2030 ongeveer nog 41 procent van de Japanse elektriciteitsproductie uitmaken.
  • Dat is een seismische verschuiving voor een land dat meer dan driekwart van zijn elektriciteit produceert uit gas, kolen en olie, en tot een paar maanden geleden van plan was dat aandeel boven de 50 procent te houden.
• In het ontwerp wordt opgeroepen tot een ambitieuze reboot van de Japanse nucleaire vloot, waarvan het grootste deel nog steeds offline is na de nucleaire meltdowns in 2011. 
• Ook wordt voorgesteld een waterstofvoorzieningsketen op te zetten en de brandstof voor het eerst op te nemen in de voorgestelde energiemix.

De obstakels: Volgens de routekaart moet tegen 2030 maar liefst 22 procent van de Japanse energie afkomstig zijn van kernreactoren – een plan dat het land zou verplichten de lokale weerstand te overwinnen tegen het opstarten van de rest van de stilgelegde vloot en deze op onrealistisch hoge niveaus te laten draaien, aldus Takeo Kikkawa, vice-president van de Internationale Universiteit van Japan en lid van het adviescomité dat de energiestrategie heeft opgesteld.

• Dan is er nog steenkool, een brandstof waar Japan en veel andere landen in de regio sterk afhankelijk van zijn.
  • Internationale leiders zoals secretaris-generaal António Guterres van de Verenigde Naties hebben de ontwikkelde landen opgeroepen om tegen 2030 een einde te maken aan het gebruik van steenkool en de ontwikkelingslanden tegen 2040 om de wereldwijde klimaatdoelstellingen te halen.
  • Een groot probleem is dat Japan en andere landen in Azië – in tegenstelling tot Europa en de VS – relatief jonge kolenvloten hebben, waarvan de investeringskosten nog niet zijn terugverdiend. “Het is heel moeilijk om gewoon te zeggen: ‘OK, we raken ze kwijt'”, zegt Yoko Ito, een kolenanalist bij het Institute of Energy Economics in Japan.
• Japan hoopt zijn kolen- en gascentrales draaiende te houden en tegelijk de koolstofuitstoot te verminderen door een mix van waterstof en ammoniak met een lagere koolstofuitstoot te verbranden. 
  • Het stappenplan stelt voor dat 1 procent van de energie van het land in 2030 afkomstig is van waterstof of ammoniak – een uitdaging omdat Japan eerst een toeleveringsketen en infrastructuur moet opbouwen om de nieuwe brandstoffen te ondersteunen.

De kritiek: Deskundigen zeggen dat het bijzonder moeilijk zal zijn om het plan tegen 2030 uit te voeren. En het feit dat in de voorgestelde energiemix een aanzienlijke hoeveelheid steenkool blijft zitten – de ergste koolstofuitstoter van de fossiele brandstoffen – onderstreept de uitdagingen waarmee Japan en vele andere landen, vooral in Azië, zullen worden geconfronteerd bij de omschakeling van hun energiesystemen.

• Hoewel de doelstellingen op zich lovenswaardig zijn, “is dit in vele opzichten een problematische [energie]mix”, zegt Kikkawa.
• Japan heeft weinig kans om zijn doelstellingen voor hernieuwbare energie en kernenergie te halen en zijn doelstellingen voor fossiele brandstoffen gevaarlijk laag gesteld, zegt hij.

De Japanse strategie moet nog voor openbaar commentaar worden voorgelegd en vervolgens door het Japanse kabinet worden goedgekeurd voordat zij officieel is.

Conclusie: Als Japan erin slaagt deze verschuiving te bewerkstelligen, zal dit het land helpen zijn achterstand op de mondiale emissiereductietrends in te lopen. Ook zal het Japanse bedrijven helpen die worstelen om gelijke tred te houden met internationale collega’s door zelf hun uitstoot te verminderen.