Met wat gaat Karine Lalieux (PS), de minister van Pensioenen, precies komen? Zelf is ze al een tijdje klaar met haar plannen, maar de coalitiepartners hebben tot nu toe geen inzage gekregen. En volgens de PS zelf houdt premier Alexander De Croo (Open Vld) het dossier voorlopig van de agenda, tot ergernis van de Franstalige socialisten. “Maar wij houden ons hart vast, dit zou wel eens eerder een stap achteruit kunnen zijn, dan vooruit”, zo valt bij de hoogste regeringsbronnen te horen. Komt daarbij de solo-actie van Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert, die plots eigen hervormingseisen voor de pensioenen op tafel legt. Het helpt de coalitie van zijn premier alvast niet.

In het nieuws: De pensioenplannen van Lalieux zijn een ander groot dossier voor Vivaldi dit najaar. De zenuwen staan strak gespannen.

De details: De PS reageert misnoegd op een niet becijferd voorstel van Lachaert, als schot voor de boeg.

• Het was één van de weinige grote sociale hervormingen, waar men eigenlijk al voor de coronacrisis uit geraakte: het verhogen van de minimumpensioenen. De linkse partijen, met PS en Vooruit op kop, drongen daar al veel langer op aan, maar begin 2020, op zijn nieuwjaarsreceptie, maakte zowaar N-VA-voorzitter Bart De Wever de opening om die pensioenen fors te verhogen.
• Dit maakt dat veel later, bij het schrijven van het Vivaldi-akkoord, de liberalen ook maar weinig marge hadden: de PS had die trofee al eens binnengehaald en zou ze niet meer afgeven. De enige discussie – die ook na het sluiten van het regeerakkoord is blijven bestaan – ging nog over het feit of die verhoging nu netto of bruto naar 1.500 euro zou gaan.
• Overigens is het onder meer ook de groep van de kleine zelfstandigen die van zo’n forse verhoging van het minimumpensioen zal genieten. En proportioneel meer Vlamingen: de vergrijzing slaat sneller toe ten noorden van de taalgrens. Om maar te zeggen: dit is geen pure PS-maatregel.
• De PS heeft met Karine Lalieux een ervaren politica op het cruciale departement Pensioenen gezet: zij moet nu die verhoging in de praktijk gaan brengen, liefst door in één keer een grote hervorming door te voeren.
• Maar het pensioendossier ligt uiterst gevoelig. Toen de vorige coalitie, de Zweedse regering, de pensioenleeftijd verhoogde naar 67 jaar, schreeuwde men moord en brand bij de PS, en zeker bij de PTB-PVDA. De communisten staan vandaag te trappelen om de Vivaldi-coalitie op de linkerflank aan te vallen als de pensioenhervorming zou betekenen dat er alweer langer moet worden gewerkt. De PS voelt de hete adem van Raoul Hedebouw, PTB-woordvoerder en volksmenner bij uitstek, constant in de nek.

In de wandelgangen: Het gonst van de geruchten over de plannen.

• Lalieux is al veel langer aan de slag dan deze zomer. Ze heeft op haar kabinet de beste technici verzameld van de PS en de ULB, de Brusselse universiteit: haar kabinetschef Pierre Provost is de man die onder meer mee de financieringswet schreef en adjunct-kabinetschef was onder premier Elio Di Rupo.
• Die ploeg van Lalieux staat bekend als stevig links en zou al in het voorjaar een pak ideeën concreet hebben uitgewerkt. Maar omdat de pandemie maar bleef aanslepen, was het te vroeg voor het pensioendossier. Maar dit najaar wil men doorduwen. Lalieux vraagt al langer de plannen op de regeringstafel te brengen, zo is bij de PS te horen, maar de premier houdt dat voorlopig af. Mogelijk wil die alles in één keer samenbrengen: begroting, pensioenen en fiscale plannen.
• Maar aan Vlaamse kant is men tegelijk wel bepaald zenuwachtig over wat Lalieux en haar kabinet van plan zijn. “Het is afwachten waarmee ze qua communicatie naar buiten gaan komen. Maar wij houden ons hart vast, dit zou wel eens eerder een stap achteruit kunnen zijn, dan vooruit”, zo is binnen de ploeg op te tekenen.
• Want iedereen beseft hoe gevoelig het dossier ligt: elke Belg heeft vroeg of laat te maken met zijn of haar pensioen, en veel mensen liggen wakker van hun oude dag en vooral de betaalbaarheid ervan.
• Bovendien heeft de hele heisa rond de sans papiers de federale regering geen goed gedaan: voor de PS en Ecolo stelde staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V) zich veel te hard op, maar voor de andere partijen was het vooral enorm schrikken toen PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne plots met ontslag dreigde “als er ook maar één dode zou vallen”. Dat hij dit niet impulsief deed, maar pas na een tijd vergaderen met het Kernkabinet, maakte het nog erger.
• Uiteindelijk overspeelde de PS haar hand en werd de zaak uitgeklaard binnen de regering en met de hulp van Brussels PS-burgemeester Philippe Close. Alleen, het laat toch nog altijd een wrange nasmaak.

Ondertussen in de pers: Egbert Lachaert (Open Vld) kiest de vlucht vooruit.

• Het is eerder ongewoon in de traditie van Belgische coalities op federaal niveau, dat de partij die de premier levert, zelf tegelijk geldingsdrang vertoont via de voorzitter. Maar kijk, de Vlaamse liberaal Lachaert deed dat eerder al in het dossier van het IPA, het grote sociale akkoord tussen vakbonden en werkgevers in het voorjaar. En nu gooit hij ook een steen in de kikkerpoel over de pensioenen.
• In Het Laatste Nieuws gisteren kwam hij met een fors pleidooi om het minimumpensioen enkel nog open te stellen voor mensen die minstens twintig jaar effectief gewerkt hebben. Nu is dat op papier al minstens dertig jaar, maar daarbij horen “gelijkgestelde periodes”, zoals werkloosheid of ziekteverlof.
• En daar knelt het schoentje: de liberalen willen onder meer de groep langdurige werklozen proberen te activeren en spreken over “rechtvaardigheid”, maar ook “een methode om de kosten onder controle te houden”. Het gaat immers niet om een kleine groep mensen: 30 procent van de pensioenrechten voor mensen die vandaag met pensioen gaan, zijn in die “gelijkgestelde periodes” opgebouwd.
• Bij Open Vld wijzen ze fijntjes op een zinnetje in het regeerakkoord, “een voorwaarde van effectieve tewerkstelling van een nog te bepalen omvang of een ­equivalente maatregel”, waarin al gehint werd naar dit voorstel dat Lachaert nu concreet maakt. Het lag bovendien op tafel bij de vorming van Vivaldi, maar een akkoord daarover maakte men niet. Wegens tijdsgebrek: de regering werd onderhandeld op amper 10 dagen, na een periode van 662 dagen crisis.
• Met zijn publiek pleidooi is Lachaert de eerste die openlijk de pensioenen-strijd aangaat. Dat werd niet geapprecieerd bij Lalieux: “Dit is geen fijne en serene manier van werken. Het pensioendossier is al zo’n gevoelig onderwerp. (…) Wanneer je het hebt over zulke gevoelige materie, doe je dat best niet met te veel toeters en bellen. Anders kun je wel eens van een koude kermis thuiskomen”, zo laat ze aan De Standaard weten.
• En ook Vooruit, de Vlaamse socialisten, hield zich niet in. “Wil Lachaert aan die ‘gelijkgestelde periodes’ morrelen? Wel dan leggen wij het dossier van de loonnormwet weer op tafel“, zo klonk het droog. Die wet, die in het voorjaar fel de discussie over het IPA kleurde, moest voor de socialisten weg. Uiteindelijk haalden de liberalen het en bleef de wet behouden. Opnieuw: veelzeggend over de sfeer wel.
• Fijntjes wijst men er bij de PS bovendien op dat de voorstellen van Open Vld “niet becijferd” zijn. Tegenover de batterij aan medewerkers bij Lalieux, waar de PS haar knapste koppen al maanden op het dossier laat werken, zullen de liberalen dus inhoudelijk alle zeilen moeten bijzetten, met minder personeel en vernuft: Open Vld en MR beschikken niet over een leger specialisten.

Ten gronde: Iedereen houdt vooral z’n hart vast voor hoe die forse uitbreiding van de eerste pijler in de pensioenen zal betaald moeten worden.

• Het Belgische pensioenstelsel bestaat uit vier grote pijlers:
  • De staat, die uit algemene middelen een pensioen betaalt, is de eerste. De forse verhoging van de minimumpensioenen betekent dat hier veel meer geld nodig zal zijn. Nu betaalt iedereen die werkt pensioensbijdragen, maar daarop zit een enorme sociale correctie. De vraag is of daar nog veel rek op zit, om de lagere pensioenen te verhogen.
  • De tweede pijler zijn de sectorale kassen, de bedrijfspensioenplannen. Dit systeem floreert, met meer dan 4 miljoen mensen die daarin zitten. Het is een fiscaal vriendelijk systeem, waardoor ook hoge lonen hiervan profiteren en er zelfs wat uitwassen zijn.
  • De derde pijler is het pensioensparen, dat enorm populair is bij het grote publiek, ook opnieuw omdat het tot op zekere hoogte fiscaal interessant is.
  • Tenslotte is er de “alternatieve” vierde peiler: een eigen huis of eigen zaak.
• Om die eerste pijler te financieren, kijkt men naar de tweede en derde pijler: moeten de fiscale regimes daar niet worden aangepast? Alleen ligt dit bijzonder gevoelig, ook communautair. Zo geven bijvoorbeeld zowat alle Vlaamse gemeenten hun personeel via pensioenkassen een pensioen. In Wallonië nauwelijks. Als Lalieux dus echt bij die tweede pijler wil geld gaan halen, zal dat vooral aan Vlaamse kant zijn.
• Het belooft dus een erg technische, maar ook harde discussie te worden. Op bedrijfsbezoek bij Recticel suste premier De Croo, volgens De Tijd, alvast: hij sprak van “geen wantrouwen” over de plannen van Lalieux. Maar dat wordt binnen zijn eigen regering dus manifest tegengesproken, zoals hierboven vermeld.

Facebook aan banden voor politiek? Belgische partijen spenderen veel op het platform van Mark Zuckerberg, maar komt er een limiet?

• Verrassend is het niet, maar Vlaamse politici geven het meest uit, verhoudingsgewijs ten opzichte van hun inwoners, op Facebook. Dat bericht De Standaard. De N-VA voert de lijst aan, op een half jaar tijd spendeerden haar politici vanaf begin 2021 bijna één miljoen euro.
• Minstens even opvallend: de extreemrechtse en extreemlinkse partijen volgen. Vlaams Belang en PVDA/PTB spendeerden elk zo rond het half miljoen euro.
• Daarbij is het interessant dat Paul Magnette (PS) deze zomer een voorstel lanceerde om dat bedrag aan banden te gaan leggen. Voor de PS is het al langer een doorn in het oog dat de communisten van de PTB, die het kapitalistisch systeem van de VS zozeer verguizen, wel duizenden en duizenden euro’s storten in het platform van Zuckerberg.
• “De PTB heeft in drie jaar tijd ruim 1,5 miljoen euro uitgegeven aan Facebook. Is het normaal dat belastinggeld in de zakken van Facebook verdwijnt? Een multinational die geen euro taks betaalt in België”, zo stelde Magnette. “We zouden dit moeten verbieden”, betoogde hij in een interview met La Dernière Heure deze zomer.
• Feit is dat via Facebook adverteren een erg goedkope manier is om veel volk te bereiken. En er staat voor de politiek geen enkel plafond op, los van sperperiodes voor verkiezingen. Vraag is hoe groot het draagvlak is, buiten de PS, om hier limieten te gaan opleggen.

Ondertussen: Operatie Red Kite gaat verder, donderdag komt de Kamer samen.

• Het Belgische leger is nu volop mensen uit Kaboel aan het redden. In tegenstelling tot de initiële wat chaotische aanpak, verloopt het nu binnen de Belgische regering ook meer gestroomlijnd. De betrokken ministers, Ludivine Dedonder (PS) op Defensie, Sophie Wilmès (MR) op Buitenlandse Zaken en Sammy Mahdi (CD&V) op Asiel en Migratie, coördineren nu ook hun pers, zodat ze tenminste met één stem spreken.
• Daarbij is het ook het moment om al wat pluimen op de hoed te steken: Dedonder is daarbij opvallend aanwezig in de Vlaamse kranten. Na het debacle rond Jurgen Coninckx had zij vooral boven de taalgrens wat in te halen.
• Het blijft een race tegen de klok: de Amerikaanse president Joe Biden is duidelijk niet van plan langer dan tot eind van de maand met zijn militairen op de luchthaven van Kaboel te blijven. De grote baas van de CIA had daarover een geheime meeting met de taliban.
• Dit betekent meteen dat Red Kite, de Belgische reddingsoperatie, ook onvermijdelijk dan afloopt. Dat de operatie behoorlijk stevig verloopt, blijkt uit berichten van de VRT. Die melden dat zo’n 250 Afghaanse Belgen en mensen met een link met België gisteren door het Belgische leger in Kaboel zelf opgehaald zijn, met bussen. Zo’n operatie, buiten de luchthaven, houdt behoorlijke risico’s in.
• De oppositie heeft ondertussen wel een pak vragen over de aanpak, daarom komt donderdag de Kamer samen, om de regering te kunnen ondervragen.