De wereldmarkten werden verstoord tijdens de coronapandemie. En terwijl de inflatie aan het begin van de crisis richting nul ging, is de situatie zo snel veranderd dat ze nu in de VS gevaarlijk dicht bij 10 procent ligt. Een situatie die volgens een vooraanstaand econoom niet snel zal verbeteren. Hij gelooft dat er een seismische verschuiving in de wereldeconomie aan de gang is.

De coronapandemie heeft een echte omwenteling op de wereldmarkten teweeggebracht. Een nieuw tijdperk van arbeidstekorten en hoge prijzen heeft de plaats ingenomen van decennia waarin een overvloed aan goedkope arbeidskrachten de prijzen en lonen laag hield. Dat betoogt de voormalige Britse centrale bankier Charles Goodhart.

Aan het begin van de crisis, toen de markten instortten, voorspelde hij tegen de verwachtingen in dat de inflatie in vorig jaar 5 à 10 procent zou bereiken, maar belangrijker nog dat die inflatie lang hoog zou blijven, in tegenstelling tot alle prognoses van de Fed, de Amerikaanse centrale bank, in die tijd.

“De pandemie zal de scheidingslijn zijn tussen de deflatoire krachten van de laatste 30 tot 40 jaar en de opflakkering van de inflatie van de komende twee decennia”, zei Goodhart in een interview. De inflatie zal tegen eind 2022 in de geavanceerde economieën 3-4 procent bedragen en zal decennialang op dat niveau blijven, tegen gemiddeld 1,5 procent in het decennium vóór de pandemie, zei hij. Momenteel bedraagt de inflatie in de VS 7,5 procent. In Europa staat ze gemiddeld op 5,8 procent, hoewel er grote verschillen zijn, met in België een inflatie die dichter bij 8 procent ligt.

Een verontrustende theorie

De voorspelling van Goodhart baart centrale bankiers in de VS, Europa en China zorgen. Ze proberen allemaal uit te zoeken of hij gelijk heeft, nu de grote centrale banken proberen te bepalen wat de beste houding is ten aanzien van de stijgende inflatie, een verschijnsel dat de laatste tijd wellicht wordt geholpen door het Russisch-Oekraïense conflict.

Als de theorie van de eminente econoom waar is, lopen de centrale banken al achter de feiten aan. Ze “moeten niet alleen denken aan het sneller verkleinen van hun balansen, maar het nu doen en meteen de rente verhogen”, waarschuwde Willem Buiter, voormalig centrale bankier bij de Bank of England, in The Wall Street Journal.

Niet iedereen is het met Charles Goodhart eens. Gita Gopinath, Senior Deputy Managing Director van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), bijvoorbeeld, is een andere mening toegedaan. Met Japan als voorbeeld meent zij dat de daling van het aantal werkenden en de stijging van het aantal gepensioneerden in feite een gunstig effect op de inflatie zouden kunnen hebben en deze omlaag zouden kunnen brengen.

Werknemersaantallen dalen

Volgens Charles Goodhart zijn het net deze demografische veranderingen die de inflatie hoog zullen houden. Want als de inflatie in de jaren negentig laag was, dan was dat grotendeels te danken aan de komst van honderden miljoenen goedkope Chinese en Oost-Europese arbeidskrachten naar de wereldeconomie. Dat dreef de lonen omlaag, evenals de producten die zij exporteerden.

Maar nu zijn de dingen veranderd. De bevolking in de werkende leeftijd is sterk gedaald, evenals het geboortecijfer. En dit zal de komende jaren waarschijnlijk zo blijven, zodat de beroepsbevolking schaarser zal worden. Werknemers zullen hun bazen onder druk zetten om hun lonen te verhogen, wat de prijzen zal opdrijven.

De evolutie van de lonen in de Chinese industriële sector toont dit reeds aan. Vandaag ligt het gemiddelde Chinese loon slechts vier keer lager dan in de productiesector in de VS. In 2001, toen China toetrad tot de Wereldhandelsorganisatie, was de verhouding 26.

Een ander voorbeeld is het effect van de pandemie op de manier waarop mensen in de beroepsactieve leeftijd tegen hun baan aankijken. De VS heeft een ware uittocht van werknemers gekend. Veel mensen verlieten hun baan om iets te vinden dat zinvoller was of beter betaalde. Dit heeft ertoe geleid dat werkgevers zeer hoge salarissen en bonussen bieden om sollicitanten aan te trekken.

Meningsverandering

Tot voor kort geloofden veel centrale bankiers dat de inflatie zeer zeker van voorbijgaande aard zou zijn. Dit was het geval voor de voorzitter van de Fed, Jerome Powell, en hoofdeconoom van de Europese Centrale Bank (ECB) Philip Lane, maar beide mannen zijn van gedacht veranderd. Vandaag spreken ze niet meer dezelfde taal. De eerste bereidt zich voor op een hele reeks renteverhogingen, terwijl de tweede nu denkt dat de inflatie hoog zal blijven, zelfs nadat de pandemie voorbij is, vanwege de veranderende rol van China in de wereldeconomie en de vergrijzing van de bevolking.

De ECB en voorzitter Christine Lagarde hebben zich bijzonder terughoudend opgesteld door te verklaren dat de Europese inflatie vooral te wijten is aan de energieprijzen.

“Na een lange periode van zeer lage inflatie hadden velen niet verwacht dat de inflatie snel en sterk zou terugkomen”, aldus Isabel Schnabel van de ECB, die de theorie van Goodhart aanvankelijk met scepsis begroette. “Toen kwam de ongekende economische ontwrichting, veroorzaakt door de pandemie, en de inflatie kwam plotseling terug.”

Maar sommigen houden vol, met als voorbeeld landen met veel gepensioneerden en minder werknemers en een zeer laag inflatiecijfer, zoals Japan. Maar volgens Goodhart zijn er signalen dat zelfs in Japan dingen aan het veranderen zijn. De inflatie kan er toenemen.

Anderen stellen dat de vergrijzing van de bevolking ertoe zal leiden dat mensen minder zullen investeren, consumeren en innoveren, waardoor een overschot aan spaargeld ontstaat. Maar voor Goodhart zullen werknemers niet genoeg kunnen sparen, wat uiteindelijk zal bijdragen tot een hogere inflatie.

De wereldwijde schuldenlast zal recordhoogten bereiken en de activaprijzen zullen blijven stijgen, zodat centrale bankiers een diepe recessie zullen moeten uitlokken als reactie op de oncontroleerbaar hoge inflatie. “Het leven zal veel moeilijker worden”, zei hij.

(am/lb)