Geen sector die de voorbije twee jaar zo hard onder druk heeft gestaan als de gezondheidszorg. En ook als de pandemie ons in 2022 eindelijk zou loslaten, zullen veel uitdagingen rond Healthcare niet verdwijnen. Gelukkig investeren zowel overheden als ziekenhuizen en farmaceutische bedrijven fors in data en analytics om onze gezondheid en de zorg voor patiënten optimaal te ondersteunen.

Van ziekten voorspellen en het uittesten van medicijnen tot het efficiënt inzetten van hulpmiddelen of het veilig beheren van patiëntengegevens: de komende jaren zullen analytics in gezondheidszorg een steeds grotere rol spelen. 

1. Analytics laten ons anticiperen op de uitbraak van nieuwe ziekten

Vermoedelijk zal COVID-19 niet het laatste virus zijn dat onze gezondheid bedreigt. We begrijpen intussen wel waar ziekten vandaan komen en hoe ze evolueren, maar kunnen nog niet voorspellen wanneer ze precies gaan toeslaan. Dankzij analytics zullen we niet alleen sneller virussen of symptomen kunnen identificeren, maar ook beter voorbereid zijn op risico’s voor ons gezondheidssysteem of bedreigingen die zich over grenzen heen verspreiden. Op dit moment hebben Europese beleidsmaker bijvoorbeeld geen holistisch beeld van wat er in de ziekenhuizen van de lidstaten gebeurt of een goed zicht op de productie van antivirale middelen en beschermingsmateriaal. 

Europa heeft tijdens de voorbije pandemie gemerkt dat de Verenigde Staten op dit vlak al veel verder staan en investeert daarom in HERA (European Health Emergency Preparedness and Response Authority), een nieuwe EU-autoriteit die voor een betere paraatheid en respons bij grensoverschrijdende bedreigingen moet zorgen. HERA moet de tegenhanger worden van het Amerikaanse federale agentschap “Biomedical Advanced Research and Development Authority” (BARDA). Met interdisciplinaire domeinexpertise, analytics en visualisatietechnieken moet het mogelijk worden om alles sneller en accurater in kaart te brengen, en beleidsmakers van tijdsgevoelige adviezen te voorzien.

Analytics of data zijn uiteraard geen magisch wondermiddel. Investeringen in digitalisering van een waarschuwings- of gezondheidssysteem hebben kans op succes als ze mee de objectieven van publieke en private gezondheidszorg ondersteunen : een efficiënte zorg die goed toegankelijk is en van hoge kwaliteit en voldoende buffercapaciteit heeft bij problemen. Door de revolutie in de AI en computerwetenschap, staan we nog maar aan het begin van deze digitale AI revolutie in de gezondheidszorg en de pandemische wetenschap.

2. Data wordt het kloppend hart van klinisch onderzoek

De farmaceutische industrie heeft de voorbije maanden in sneltempo vaccins tegen COVID-19 ontwikkeld, maar zag daarnaast ook veel andere klinische tests vertragen omdat patiënten niet meer in het ziekenhuis geraakten of besmet geraakten met het virus. De manier waarop een medicijn getest wordt, ondergaat in de komende jaren een grondige modernisering, met als doel nog effectievere en veiligere medicijnen te produceren.

Klinische proeven kunnen de patiënt in zijn thuisomgeving volgen. Met behulp van medisch-goedgekeurde sensoren en draagbare meetapparaten kan op automatische wijze goed gevolgd worden of de patiënt al of niet goed reageert op het medicijn.  Nieuwe diensten hebben impact op het welbevinden van de patiënt, zoals een taxidienst die patiënten ophaalt, pakjesdiensten die medisch materiaal thuisbrengt of herinneringen om het medicijn te nemen die gestuurd worden via de smartphone en slimme thuissystemen. Deze geïntegreerde hybride klinische proeven maken het makkelijker om meer patiënten te recruteren, verhogen de kwaliteit van het leven en zorgen ervoor dat medische of mentale problemen tijdig worden opgemerkt. En de stijging van klinisch-genomische informatie en gerichte therapieën op maat van de patiënt (zoals inbrengen van mRNA of gewapende immuuncellen) realiseert eindelijk het potentieel van onderzoek waar reeds decennialang werd in geïnvesteerd. 

Elk van deze benaderingen vereist de integratie van AI en analytics in deze toepassingen, zodat kan gemeten worden wat de echte impact is van iedere therapie.  De stijgende kostprijs van deze nieuwe innovatieve therapieën zal immers moeilijke keuzes eisen van beleidsmakers.

3. Analytics helpen ziekenhuizen om achterstand goed te maken

De pandemie heeft onze ziekenhuizen tot het uiterste van hun capaciteiten gedreven, waardoor vooral minder dringende behandelingen zijn uitgesteld. Als de pandemie dit jaar eindelijk zou eindigen, zullen we deze achterstand hoe dan ook moeten goedmaken. Zowel op het niveau van de overheid als bij dokters en in ziekenhuizen wacht de zware taak om het flessenhalseffect weg te werken. Helaas heeft de gezondheidscrisis ook bij zorgmedewerkers z’n tol geëist en stellen we wereldwijd vast dat een aanzienlijk deel van het verplegend personeel om diverse redenen, zoals burn-out, wil stoppen.

Investeren in digitalisatie zal in het post-pandemische tijdperk hoe dan ook essentieel zijn voor de zorgsector.

4. Meer focus op security en privacy van patiënten, en verantwoordelijke AI

Digitalisatie betekent natuurlijk dat ook het belang van security toeneemt. Overal duiken er incidenten op en cybercriminelen beginnen vaker ziekenhuizen te viseren. In het kader van de GDPR-wetgeving en de privacy van de patiënt moet ook goed bepaald worden wie toegang heeft tot informatie. Analyticsbedrijven kunnen nationale gezondheidsoverheden helpen met het opsporen van verdachte opzoekingen in de medische-elektronische dossiers van burgers. Vertrouwen en transparantie zijn immers noodzakelijk als we data van patiënten willen gebruiken.

Een algoritme dat bijvoorbeeld accuraat wil voorspellen of een patiënt na een operatie op intensieve zorgen zal terechtkomen, moet eerst met zoveel mogelijk data van andere patiënten worden getraind. Hoewel veel data kan worden geanonimiseerd, is toch een bepaalde hoeveelheid niet-anonieme data nodig om op een doeltreffende manier inzichten te genereren. Analytics kunnen enerzijds helpen om het vertrouwen te vergroten en anderzijds hebben we ook al grote stappen gezet in het gebruik van synthetische data, waardoor we niet alleen meer afhankelijk zijn van de gegevens van echte patiënten.

In een goed ingericht systeem zijn security en privacy by design ingebouwd. Ziekenhuizen hebben doorgaans niet de kennis om dit zelf te doen, maar zullen daarvoor rekenen op de inbreng van experten uit technologiebedrijven. De beweging waarbij IT systemen door cloud-technologiebedrijven worden onderhouden, zal hierbij een grote sprong voorwaarts beteken. 

Tot slot is AI een zeer krachtig instrument dat patiënten betere zorg met hogere kwaliteit kan bezorgen, maar indien verkeerd gebruikt ook kan leiden tot versterking van misbruiken of verkeerde of dure zorgpraktijken. Tezelfdertijd kan AI gebruikt worden om deze problemen helder te maken voor beleidsmakers en ziekenhuisdirecties. Organisaties moeten door de hype van AI heen kijken, en door de kracht van AI in te schakelen in de objectieven van de hele organisatie en met echte impact op de zorg, kan gezorgd worden dat het niet bij een experiment blijft.

De auteur Mark Lambrecht is Director EMEA & APAC Health and Life Sciences Practice (SAS België)