Iedereen weet wie de Franse president is, maar ook Duitsland heeft er een. Toch denkt iedereen bij de Duitse leiders eerder aan Angela Merkel of Olaf Scholz, in hun rol als bondskanselier. In Frankrijk is die presidentsrol dan weer het publieke figuur van de macht, en lijken mensen te vergeten wie de premier is. Maar hoe ziet het takenpakket van de Duitse president eruit?

De reden dat de president van Duitsland internationaal minder bekend is, is simpelweg omdat deze veel minder macht heeft dan zijn Franse, Amerikaanse of Russische collega’s. Dit heeft alles te maken met een trauma waarmee Duitsland kampt, ondertussen al 89 jaar.

Trauma uit het verleden

In 1933 was Paul von Hindenburg namelijk de president van de Weimarrepubliek, een rol die toen wel heel wat betekenis had. In zijn rol mocht de president de bondskanselier (vergelijkbaar met de rol van eerste minister) aanduiden. De keuze van von Hindenburg zou namelijk goed zijn voor duizenden pagina’s aan Duitse, Europese en wereldgeschiedenis.

In 1933 werd een zekere Adolf Hitler voorgedragen als bondskanselier. Meteen tekende von Hindenburg ook de Enabling Act, die bepaalde dat het Nazi-regime van Hitler de macht kreeg in noodsituaties.

Toen in 1949 Duitsland terug een (of twee) republiek(en) werd, zwoeren de Duitsers nooit meer zo’n fout te maken. De vleugels van de president werden geknipt, en op de dag van vandaag is het meer een symbolische functie, meer vergelijkbaar met onze koning dan met de Franse president Emmanuel Macron.

Takenpakket

Zo mag de Duitse president niet langer de bondskanselier aanduiden of noodordonnanties schrijven. Ook is hij niet langer de opperbevelhebber van de Duitse strijdkrachten, een rol die onze koning Filip wel is toebedeeld. De president is wel nog steeds een vertegenwoordiger van het land, die zelf ook internationale verdragen gaat tekenen voor het land.

Daarnaast is hij ook de persoon die Duitse gezanten aanduidt, en buitenlandse ambtsbekleders ontvangt. Hiernaast is hij ook de persoon die de bondskanselier voorstelt, en na een stemming door het parlement de kanselier en ministers officieel aanduidt en inhuldigt.

Ook heeft hij nog de macht om het parlement te ontbinden, en worden wetten pas officieel als de president ze ondertekent. Federale rechters worden aangeduid of ontslagen door de president, gedetineerden kunnen door hem gepardonneerd worden en hij reikt medailles uit aan iedereen die er een verdient.

Zijn takenpakket wordt verder aangevuld met ceremoniële taken: zo krijgen Duitse burgers die 100 jaar worden of een huwelijksjubileum vieren een officiële hulde van de president. Ook bestaat in Duitsland de regel dat gezinnen die zeven kinderen krijgen, de president peter kunnen maken van het zevende kind. De verschillende presidenten tussen 1949 en nu zijn zo peter van maar liefst 81.000 kinderen! Maar op verjaardagsfeestjes komen ze niet langs, en cadeautjes krijgen van de peter zit er ook niet in: de rol is puur symbolisch.

Hoe wordt je president van Duitsland?

De vereisten om Duits president te worden zijn vrij simpel:

• Je moet de Duitse nationaliteit hebben
• Je moet stemrecht hebben in de Duitse federale verkiezingen
• Je moet ouder zijn dan 40 jaar

De kandidaten voor het presidentschap worden voorgelegd aan de Federale Conventie, die als enige taak heeft ‘de president benoemen’.

De Conventie komt eens in de vijf jaar samen om te stemmen over de nieuwe president. Ze bestaat voor de helft uit de parlementsleden van de Bundestag (het lagerhuis), vergelijkbaar met onze federale Kamer van Volksvertegenwoordigers. De andere helft bestaat uit vertegenwoordigers van de 16 Duitse deelstaten. De meesten zetelen ook in de deelstaatsparlementen, maar ook gewone burgers kunnen worden opgeroepen om te stemmen.

Aan de verkiezingen van februari deden zo enkele DB’ers mee (Bekende Duitsers): topviroloog Christian Drösten, Bayern München-voetballer Leon Goretzka, dragqueen Gloria Viagra en Özlem Türeci, medeoprichter van BioNTech, mochten zo hun stem uitbrengen. De ster van de dag was echter Angela Merkel, die voor het eerst in het openbaar verscheen nadat ze op 8 december 2021 opstapte als bondskanselier.

Onpartijdig

Aan het einde van de rit was het dus Steinmeier die aan het langste eind trok, en met 78 procent van de stemmen de verkiezingen won. Zo blijft hij president van Duitsland, de twaalfde sinds 1949 en de zevende sinds de Duitse eenmaking in 1990. Alle twaalf presidenten waren mannen.

Hoewel Steinmeier zelf een SPD-partijkaart heeft, en voor de socialisten al verschillende rollen in de regering uitvoerde, is de rol van president strikt neutraal en onpartijdig. De rol wordt gezien als “over de partijgrenzen heen”. Niet dat een ideologie zoveel kan uitmaken in de positie van Duits president.

(ns)